РУХАНИ-ПСИХОЛОГИЯЛЫ АМТАМАСЫЗ ЕТУ
Рухани-психологиялы амтамасыз ету жеке рамны рухани-психологиялы тратылыыныстану мен рылуы масатында, іс-рекеттерде жоары дацйындыты стану, иын жадайларда ойылан мселелерді орындау, з мірін тару кезінде рбан ету.
Рухани-психологиялы амтамасыз ету шаралары здіксіз жргізілуі керек: су басу жадайларында олданылатын іс-шараларын алан кезде, авариялы-тару не баса да шыл жмыстары барысында.
Су басу немесе апатты су басу жадайлары кезінде тарушыларды ауіпсіздігітмендегі айтыландармен іске асады:
- андай да болсын жадайларда су басу кезінде тарушыларды оларды мытылыы, физиологиялы, рухани- саналы трыдан араанда тарушылара сйкес келу керек.
- Су басу жне апатты су басу кезінде тару шін олданылатын ралдарды пайдалану , сонымен атар саналы трде дайын болу арылы тарушыларды арнайы алдын-ала даярлыы.
- Алдын-ала барлы жзу ралдарын, ралдар мен жеке ораныс ралдарын даярлыта стау.
- Авариялы жадайларда тарушылара ажетті кмек крсету
- тарушылары міріні тратылыын аматамсыз ету.
- Су басу жадайлары кезінде іздестіру жне баса да шыл жмыстары шін тарушыларды жсы 18 ден тмен болмауы керек., оларды тарушылы біліктілігі, медициналы байаудан толы тті деген аазы, суда жасы жзе білу жне зін суда стай білу, берілген маманды бойынша ебекті орау ережелеріне сйкес оытылан мамандар жіберіледі.
Жзу ралдарын пайдалануда 18 жастан тмен емес, жмыс барысында ауіпсіздік ережелерін білетін жніндегі азматтар жіберіледі.
Барлы мамандытаы тарушылар суда білуге міндетті:
- командирді айтан барлы бйрытарын блжытпай орындауа, жмыс барысында берілген жмыс бойынша барлы техника ауіпсісіздіік ережелерін ата сатап, тиянаты болу
- Егер де белгілі баыт бойынша берілген жмыс тсініксіз болса, осымша ережелеріді талап ету
- Жзу ралдарында жне вертолеттарда рдайым командалы бекеттермен байланыста болып, берілген дабылдар мен сигналдар жне бйрытарды іздестіру-тару жмвыстары барысында орындай білу
- Істен шыан жзу ралдарын пайдаланбау,
Тиым салынады:
- су басан аймаа бйрысыз, командир немесе диспетчерді белгісінсіз кірмеу
- іздестіру-тару жмыстарыны белгіленген шектерін асуа
- жеке тару ралдарынсыз іздестіру жмыстарын жргізуг
СУБАСУ ЖНЕ ТАСЫНДАРА ЫТИМАЛ ТРЫНДАРДЫ
ІС-РЕКЕТТЕРІ
Су басуды алдында:
- канализациялы бырларды тазартыыздар
- энергияорын даярлау
- алашы кмек ралдарын даярлау
- су, азы-тлік орын алдын-ала даярлау
- радиоприемниктер, от ттандыру шін спирттік плиткаларын жне электр жарыын даярлау
- Су басуды хабарлау кезінде:
- - су быры істен шыып алан жадайда, дытар ластанан жадайда су орындаярлап ойыыз
- уаыт болса,сумен аып кетеді деген барлы заттарды байлап ойыыз, сезгіш ралдарды жаып ойыыз
- судан кесіліп алатын жаадйды ескерііз
- су басу аупі тнгенде газ, элект тотарын шіріп, нды заттарды ауіпсіз жерге апарыыз
- басару органдарыны кшіру жне тыылу орны жайында мліметтерге ла трііз
Су басан кезде:
- су басан аймата алып алсаыз, жоары абатта ала берііз немесе имаратты шатырына шыыыз
- субассан бліктерді машинамен жріп баспаыз, шырлар болуы ытимал
- егер де кмек керсе болса, дабыл аыыз
Шыл су басса
- тезірек жоары жаа шыыыз
- кндіз а немесе трлі-тсті матамен , тнде жары дабылдарын берііз
- кшуге тура келген кезде олдан жасалан жзу ралдарын пайдаланыыз
з-зді су басан айматардан тарушылар жо болса шыуа болады.
Сіз су ішінде алып ойдыыз:
- жзетін ралдара тіркеліп алыыз
- жзетін ралдардан сал жасап алуа тырысыыз
- шкір штары бар заттарды алыса итерііз
ауіпсіз жерге кшуге тырысыыз
Егер суды ішінде алып ойсаыз тменге тартатын ая-киіміізді, ауыр-киімдерді шешііз, жзетін ралдарды, мысалы, ааш, тая, суда жзетін ралдарды тауып алыполарды пайдаланып, кмек кту. Егер тару жаасы жаасы алыста болмаса, аыса арсы брышты астымен жзу керек, е дрысы асыпай, суды астындаы ыса жзумен. Жааа жеткеннен со, скиімдерді сыып алып жааны жоары жаына ктеріліп, желден оранытын жер тауып алып, кмек кту.
айыпен суа батып жатан адама аыса арсы жзумен жаындау керек, желді куні- желге жне толына арсы.Жааа жеткізгеннен кейін, шыл медициналы кмек крсету.
рейге ерік бермеіз! Дабыл аыыз!
Су асаннан кейін
- з йіізді сынаннан мият тексерііз
- зілген, кесіліп алан электр сымдарынан абайлаыз
- су басан сулармен бланан таматарды олданбаыздар
- суды санитарлы тексерістен ткізбей пайдаланбаыз, егер де пайдаланыыз керек болса, суды тазарту шін матаны ктейтін ерітіндіні (15 тамшы 1 литр суа, жарты сааттан аз уаыт тнып тру керек) осу, немесе лсіз марганец ерітіндісін пайдалану.
- -рбір дыты суын тгіп, суын анализден ткізу
- керексіз субасу аййматарын баспаыз
- электр ралдары тексерістен тпей, осылуа болмайды
- ашы от кздерін пайдаланбаыздар
- барлы сынытар мен мселелер жайында атысты органдара хабарлаыздар
йде:
- йге кірген бетте есік-терезені ашып тастаыз
- ауаны толы тазартпай от жапаыз
- электр жйелеріні тексерісті тпеуінсіз жарыты жапау
Суды жадайын баылау жне су жаалауларындаы демалыстаы адамдарды , сулардаы ТЖ алдын-алу жне зардап шеккендерге кмек крсету шін сулардаы тару ызметтері бар:
тару стансалары -адамдарды жалпы су жаалауында демелатын жерлерде бар.
тару посты –жеке ауіптіжерлерді баылайтын тарушы постылар
Сгуір тарушылар жасаы –кішігірім ауматы ты амтаитын жерде суды астындаы зардап шеккендерді таратын жне іздейтіндер
Айлалы-іздестіру топтары –кей кезде 100 километрден асып тсетін, тару аумаыны шеберінде ана еместару стансаларында жмыс атаратын тыр топтар, Осы топты сгуірлері суа кеткендерді іздеп тауып, суды бетіне шыарады.
Ос ызметтерді барлыы судан тару ызметтеріні айлалы тбрі болып табылады.
Судан-тару ызметі мемлекеттік рылым болып табылады.
Оны негізгі міндеті – Р суаттарындаы зардап шеккен адамдарды тару болып табылады. Сонымен атар ызметті міндетіне суаттарды тазарту мен демалушыларды ауіпсіздігін сатау бойынша жмыстар жргізу болып табылады.
Араанды облысыны судан тару ызметіні рамына 12 рылым кіреді.Олар: 6 тарушы стансалары, 2 айлалы-іздестіру топтары, 4 тару постылары.
Судан тару ызметімен бірге суаттарды тазарту жне суаттардаы ауіпсіздік ережелері бойынша мектеп ызметкерлері, балалар сарайы, жне облысты ызыл Ай оамы жмыстар атарады. Жыл сайын олар Нептун кні атты ойындар мен жарыстар ткізіліп трады. Балаларды орау кніне арсы тамаша викториналар мен спортты ойындар ткізіліп трады.
Радиоактивтік, улаыш, атты сер ететінулы ралдармен заымданан кездегі алашы медициналы кмекті крсету
Халыты радиациядан орау радиациялы ауіп туралы хабарды, жымды жне жеке ораныс ралдарын, радиоактивті заттармен ластанан аумата зін-зі стау тртібін, азы-тлік пен суды радиоактивті ластанудан орауды, медициналы жеке ораныс ралдарын пайдалануды, ауматын ластану дегейін анытауды, халыты сулеленуін дозиметрлік баылауды жне радиоактивті ластанан азы-тлік пен суа сараптама жргізуді амтиды.
Хабарлау дабылы бойынша ТЖ жне А органдарыны апаратын тындааннан кейін халы панаханаа жасырынуа тиіс.
Радиациялы заымданудан сатану жеке дрі-дрмек обдишасындаы радиациядан орау ралдарымен жргізіледі.
Жеке дрі-дрмек обдишасы з-зіне жне дара кмек кр-сетуге жне ткіш радиациямен, улаыш заттармен жне бактериал-ды ралдармен заымдануды алдын алуа арналан. Ол меди-циналы ралдар тратын массалы пеналдарды орналастыруа арналан жеті ясы бар орапшадан трады.
АИ-2 пластмасса орапшасындаы ялар бойынша блінген медициналы ралдарды жиыны. Клемі - 90x100x20 мм, массасы -ІЗкг.
обдиша яларында мынадай медициналы ралдар орналас-ан:
-1.я- резервтік, ауруды басатын дрмектрі бар шприц-ттікті салуа арналан. Сйек сынанда, лкен жараат алан жне дене кйген кезде пайдаланылады.
~ ьізыл тсті пеналды (фосфорлы-органикалы заттара
арсы антидот таблеткалары). Заымдану ошаына шыарды алдында жеке сатандыру дрмегі ретінде бір таблеткадан пайдаланылады. Алашы заымдану пайда болан кезде таы бір таблетканы абылдайды.
- 3 я - лкен а пеналды № 2 бактерияа арсы дрі-дрмек,
таблетканы асазан-ішік ауруы кезінде радиациялысулеленуден
кейін абылдайды алашы туліктерде жті таблеткадан
абылдайды, екі жне ш кннен кейін тулік сайын трт таблеткадан.
-4я- алызыл тсті екі пеналда II радиациядан орау дрмегі, барлыы 12 таблетка. Таблеткаларды сулелену басталаннан - 60 мин брын радиоактивтік заымдану ауіпі кезінде жеке сатандыру шін абылдайды. Бірден, 6 таблетка абылдайды. 6 таблетканы айта абылдауа тек 5-6 сааттан кейін рсат етіледі.
- 5 я - екі а пеналда, кеінен олданылатын антибиотик 11
бактерияа арсы дрі-дрмек барлыы 10 таблетка. Таблетканы
жараланан жне кйген кзд абылдайды - алашыда 5 таблет-
кадан, ал 6 сааттан кейін таы да 5 таблеткадан.
-_ 6 я - а тсті пеналда № 1 радиациядан орау дрмегі. Таблетканы адам радиоактивті затпен заымданан аумата жайылан сиырды стін ішкен жадайда абылдайды 10 кн бойында кн сайын бір таблеткадан. Барлыы 10 таблетка.
- 7 я - кк тсті пеналда суа арсы дрі-дрмек, барлыы 5 таблетка. Бас сыдырыланда, атты соы тигенде жне контузия аланда сулені бастапы сері кезінд бір таблеткадан абылдайды.
Радиация шырау ауіпіне байланысты жергілікті жерде ра-диациянын жоары дегейі боландытан алашы медициналы к-мекті крсетуге болмайды. Бл жадайда з-зіне жне з ара кмек крсетуді, заымданан ауматаы зін-зі стау тртібін сатауды маызы зор.
8 жаса дейінгі балалара толы дозада беретін № 1 радиа-циядан орау ралын оспаанда АИ-2-дегі медициналы рал-дарды бір рет абылдауа ересектерге 1/4, 8-15 жастаы балалара 1/4 дозасын береді.
Радиациялы заымдану ауіпін алу ауіпіне байланысты жергілікті жердгі радиация дегейіні жоарлыына орай халыа медициналы кмек крсетуге болмайды. Бл жадайда зардап шегуші халыты з-зіне жне зара кмек крсетуіні, заымданан аумата зін-зі стау тртібін сатауды маызы зор.
Радиациялы заттармен уланан аумата тама ішуге, ластанан су кздерінен су ішуге, жерге жатуа болмайды. Халыты азы-тлік пен тама даярлау тртібін Азаматты ораныс органдары жерді радиоактивті ластану дегейін ескере отырып анытайды.
Иондаыш сулеленумен заымданан кезде алашы кмек жылдам крсетілуге тиіс. Бірінші кзекте одан рі сулеленуді жояды немесе барынша азайтады. Бл шін радиациялы затпен заымдалан аумаа, киімге ішінара дезактивация жне теріні ашы жеріне ішінара санитарлы тазалау жргізеді, бдан кейін заымдау-шыны радиациялы зат тпеген панаханаа (радиацияа арсы нме-се жай панахана) жеткізеді. Заымданан жерде болан кезде зардап шегуші жеке ораныс ралдарын киюге тиіс.
Радиоактивті заттар заымданушыа тамапен немесе су ары-лы ткендігі туралы кмн болса, оны шыару шін шаралар абылдау ажет. Бл шін заымданушыа ацорбент береді (25-30г. активтелген кмір, ккірт ышылды барий - 50г.) береді; ацорбнт радиациялы затты маталуына ыпал етеді жне мны ана туіне кедергі келтіреді. 15-20 минуттан со су беріп, асазанды шаяды жне стырады. Бдан кейін ацорбентті айта ішкізіп, оан тыныштан-дырушы дрі-дрмек беру ажет.
Ядролы заымдану ошаынан (радиоактивті заымдану ошаы-нан) шыаннан кейін ішінара дезактивация мен санитарлы таза-лауды ммкіндігінше жылдам жргізу керек: дзактивация кезінде -киімнен, ая киімнен, жеке ораныс ралдарынан; РЗ тседі сани-тарлы тазалау кезінде денені ашы жерлері мн кздін кілегейлі абыын, ауыз бен мрынды жабады.