Кнде жазылан роман

– Ілияс Есенберлин асыпай-саспай бір жмыс кнінде сан алуан шаруа бітіріп лгеретін. Ал кешкі саат алтыдан кейін І.Есенберлин директорлытан «тсетін». Кешкісін, не демалыс кндері ызмет бабымен соылатын оырауды ол жек кретін. Тіпті дние аударылып жатса да. йткені бл уаытта ол директор емес, жазушы болатын. ызы еді.

Бірде «Осы кісі ай жерде жріп осыншама кітап жазды» деген ойтрткімен срап едім, Ілекені айтаны:

— йге келемін, шй ішемін, сосын йытаймын. Саат ондарда йдегілер сабырлана бастайды. Сосын мен столыма отырып, тнгі 3-4-ке дейін жазамын.

— Демалыс кндері де ме?

— Жо, демалыс кндері мен аз жмыс істеймін. Бізде, азатарда онаа бару, достармен араласу деген салт бар ой.

– Сонда бір тнде анша жазып лгересіз?

– 20-30 бет.

«Кшпенділер» трилогиясыны бір романын Ілеке бір айда (атарда) жазды. Оны ішіндегі 4 кні жаын досы – дарынды жазушы апан Сатыбалдинні айтыс боландаы шаруаларына кетті. Ай емес, 27 кнде жазды.

абдеш Жмаділов, жазушы:

Есенберлин орысша оыан

Есенберлинні ара сйер достары болды, біра жаулары да аз емес-ті. Оны сол уаыттаы атарлас жазушылар мойындаысы келмеді. Оны «жетім» деді, мектепте, оан оса институтта да «орысша оыан» деп шеттетті. Ілиясты жолы боланы –

Д.онаевпен арадаы достыы. онаев Балашта ызметте жргенде Есенберлин оны оластына барып, тжірибеден теді. Ол кезде тау-кен мамандары аз боландытан, екеуі аа-іні болып сыйласып кетеді. Содан Есенберлин соыса кетіп, ол жатан жараат алып оралады да Орталы Комитетке ызметке орналасады. онаев бл уаытта кімет басшысыны орынбасары болып жрген еді. Екеуіні жолы таы да тйіседі де, айтадан араласа бастайды. Біра, онаев осы кезде рлейді де, Есенберлин лдырайды. Оан себеп Ілиясты жары Диляр апай 1937 жылы атылып кеткен белгілі загер, азастанны ділет министрі болан, «халы жауы» атанан Хамза Жсіпбековті ызы еді. аза – арызсыз жре алмайтын халы. «Халы жауыны ызын алыдыа аланы шін» ол зіне дшпан тауып алды. Ол аздай, Ілияс сол кезде кріне бастаан еді, атарластары оны кре алмай, арсы арыз жазып, ызметінен босатты.

Жазушы» баспасыны директоры болды

1967 жылы суір айында «Жазушы» баспасына Ілияс Есенберлин директор болып келіпті» деген хабар дмп ете тсті. Жаалыа біреу сенді, біреу сенбеді. Рас екен. Келіпті деген гіме тарады артынша.

Кп жылдар уын кріп, р жерде есік аты боп жрген Ілияс Есенберлинні блайша ая астынан республикадаы бірден-бір деби баспаа директор болып шыа келуі алам стап жрген ауымды дрліктіріп тастады. Кейін бір оаша гіме стінде Ілекенен осы жайды срааным бар. Сйтсек, мселе былай болыпты:

азастан Компартиясыны бірінші хатшысы Дінмхамед Ахметлы онаев Ілекеді жас кезінен біледі. Екеуіні де мамандыы тау-кен инженері. Алайда, намысой Ілеке онаев КОК бірінші хатшысы болып тран кезінде де алдына барып жрдем срамапты.

Содан екеуіні кездейсо кездесіп алуыны сті киностудияда теді. Бір кні республика басшысы киностудияны крмек болып, аралап жргенде, кенет топ кісіні арасынан Ілекеді кріп алып, зі тотатып амандасыпты.

– Ау, Ілияссы ба? Барсы ба бл дниеде? зі млде крінбей кетті ой?! – дейді онаев оны бас-аяына кз жіберіп.

– Ой, Димеке-ай, гіме кп ой! айсыбірін айтайын?! – дейді Ілеке тар жерде арты сзге бара алмай.

– Онда маан бір келсеші. гімелесейік, – дейді Димеке. Дереу кмекшісіне брылып, тапсырма береді.

Есенберлин кп кешікпей онаевты абылдауында болып, ескі таныстар за гімелеседі. Осы отырыста Ілекені болаша ызмет орны сз болады.

– Сен осы баяыда филармонияны басаран жо па еді? ріптестерді жадайына анысы. Опера-балет театрына директор болып барса айтеді? – дейді Димеке алашында.

– ыз-ырынмен оай тіл табысатын баяы заман тті ой! – деп Ілеке клген крінеді. – Мені рі дебиетші екенімді білесіз. Жазан, жазайын деп жрген кп дниелерім бар. Маан одан да «Жазушы» баспасын берііз! – дейді ола салып.

Тілек екі айталанбапты. Тиісті жерге бірден бйры тскен крінеді…