Арнайы кокс алуа арналан тжірибелік ондыры

Серіктестері:«азхром» ТК» А; «Silicium Kazakhstan» ЖШС.

Кокстеу процесі. Мнай алдытарын кокстеу.Кокс – ауа жіберілуі толы болмаан кезде (карбондау) кмірді немесе лигнитті ра айдау жолымен алынан атты алдыты білдіреді. Коксты екі трі бар: газды кокс – газ зауыттарында жасанды газды ндіру шін олданатын кмірді айта деу нтижесіндегі жанама нім жне пештік кокске оан тас кмірден алынан коксты баса да барлы трлері жатады.

 

Мнай коксы - крекинктеу жне пеште карбондау жолымен алынатын ара жылтырайтын алды болып табылады. Ол негізінен кміртектен (90-95%) трады жне детте клді рамай жанады. Ол негізінен металлургиялы дерістерде олданылатын жне олара кмірді карбондау негізінде алынатын атты алдытар жатады.

 

Кокстеу дегенiмiз -мнай деу нтижесiнде алан ауыр алдытарды (гудрон, асфальт,крекинг алды термохимиялы процестердi кмегiмен мнай коксiне жне млдiр мнай нiмдерiне (бензин, газоиль) айналдыру. Кокстеу ртрлi ондырыларда жргiзiледi: Оралымды жмыс iстейтiн горизонтальды кубтарда; Жартылай здiксiз жмыс iстейтiн, ыздырылмайтын кокс камераларында.

 

Тмендегi суретте мнай алдытарын кокстеудi схемасы крсетiлген.

1-сурет. Мнай алдытарын кокстеудi схемасы 1-айнау абатты реактор; 2- парциальды конденсатор; 3-коксыздырыш; 4-кдеге асыру азандыы; 5-кокс тоазытышы; 6-кокс шанабы. Сйы шикiзат реактора (1)берiледi.

Кокстелу деп- кмірлерді 900 – 10000 С температурада,оларды ауа атысынсыз ыздырып,кокс деп аталатын атты кмір алдыын алу арылы, сонымен оса химиялы осылыстар жне заттар шыш булы газды німдерден кондицсирленіп жне айырылып алынатын кмірлерді (кмірлі оспаларды) деу процесін атайды. Крініп турандаыдай, кокстелу жоары температуралы процесс, сондытан да оны кейде жоары температуралы кокстелу деп те атайды, тменгі температуралы немесе жартылай кокстелуден де айырмашылыы да осында.
Кокстелу кмірлерді термиялы деуді нерлым те ке масштабты саласы болып табылады. Кеес одаы кокс ндiрiсi бойынша лемде бiрiншi орын алан, жылды ндірісі 80 – 85 млн.т . Бл шін кокстелетін деп аталатын жылына 150 млн.т тас кмір айта деледі. Бл кмірлер натылы асиеттерге ие болуы керек, оны ішінде негізгісі болып табылатыны – жымдасуы.
шыш заттарды клемдеріні шыымы жне де кокстеуге олданылатын пісірілетін кмірлерді ртрлі маркалара бледі – газды (Г), майлы (Ж), коксты (К), отощенные пісірілетін (ОП). Аталан кмір маркаларынан кокстеуге арналан шихта деп аталатын р трлі компоненттер атынасында оспалар тзеді. Шихтаны немесе оны жеке компоненттерiн 3 мм. iрiлiгiне дейiн сатап, жасылап араластырады, содан со кокстейдi. Кокстелу клемі 20 мен 40 м3 аралыындаы жне одан да лкен клемдегі кокстеу пеші деп аталатын, арнайы камераларда жзеге асырылады. Кокстеу пешіні камерасы келесі лшемдерге ие болады, м: зындыы 14 – 17, биіктігі 4 – 7 жне ені 0,4 – 0,6. Кокстелуді р камерасы газдарлы жанан кездегі тзілген жылуы есебінен, герметикалы абыра арылы жылытылады. Кокстеу камерасын жктеу кезінде дымыл суы шихтадан абырада жедел трде, жартылай кокс деп аталатын, піскен кмір алдыы тзіледі.

Кокс ндірісі

Кокс ндірісіндегі шихта шін тас кмірді трлі срыптары: коксты, майлы, жінішке, газды ызмет етеді. Шихта негізін кокстелген кмір, кмірді е баалы срыпы келеді. Кокстау алдында кмірді майдалайды жне нарландырады. Одан минералды тымды алуа тырысады, яни оламтаны рамын тмендету шін. Шихтаны дымылдатады да жне кокс пештерге жібереді. Ауасыз ысытанда са кмірлі блшектер пластикалы кйге ауысады да жне жібітеді. Пластикалы массасы коксталмаан кмірді атты дндерін рсайды. 450° температурада ттас жабыса массада кмірді рама бліктерге ірітіп-шіріту процесі рама басталады. Кмірсутекті ралымы, аммиа, баса да органикалы ралымдары ажыратылады. Блінген газтріздес заттар кмірді жібітілген млшерін вспучивают, одан кптеген пор тзіледі. тіп кету дерісінен ра массасы кміртекпен байытылады, майысатыын жоалтады жне 600-650° температурада шала кокс кйіне ауысады. 1000° температурада кокс тзіледі.

Коксті кокс ба­тареилерімен бірлескен камералы пештерде алады, ндірімділлігі 1 млн т кокс в гбд. Батарея 80 амеріне дейін кокстай алады. Камераны абыралары ота тозімді кірпіштермен сыланады. Камераны клемі 42 м3 дейін келеді, бір дісте коксті 20 тоннасына дейін ала алады. Камерада ккіртті орапшасыны пішіні лшемдермен: ені 0,5, биіктік 5 жне зындыы 15 м. Камераны тбесінде шихта шін люк орнатылан. Алдыы жне арты камера есіктермен жабылан, ол арнайы ралдармен ана ашылады. Кокс пештер домна жне кокс газбен ысытылады.