Ежелгі Египеттегі орталы жне жергілікті басару.
Шетелдерді мемлекет жне ы тарихыны пні, дісі жне оны за ылымдары жйесінде алатын орны.
Шет елдерді мемлекет жне ыты жалпы тарихыны пні:
1) мемлекет пен ыты мемлекеттік ыты жйені пайда болу мен даму процесін;
2) адамзат тарихыны трлі кезедерінде оамды мірдегі мемлекет пен ыты алатын орны мен атаратын ролін зеттейді. Яни – ежелгі дуірден бгінгі кнге дейінгі адамзат ркениетіндегі маызды мемлекеттік ыты алыптастыран мемлекеттік рлымдармен ыты жйелерді пайда болуыны алыптасуыны орта задылытарын зерттейтін іргелі, тарихи ыты зеттейді..
ШМТ пні екі діске бліп зеттейді: 1) салыстырмалы ыты діс б/ша трлі елдерде мемл пен ыты п.б дамуындаы жалпы задылытар мен сас белгілерін анытаймыз; 2) жйелілік діс мемл/к ыты былысты зара тыыз байланысты рылымынан оны жекелеген маызды белгілерін н/е мемл пен ыты жйені айталанбас ерекшеліктерін бліп анытайа ммкіндік береді
ШМТ пніні масаты – мемл пен ыты п.б жне дамуыны тарихи задылытарын анытау.
Шет елдерді мемлекет жне ыты жалпы тарихыны за пндеріні жйесіндегі орны. За пндері жйесінде ШМТ пніні орны ерекше. Ол мемлекет пен ыты былыстарды орта задылытарын тануа баытталан дние танымды кзарастар жйесін алыптастырады.Сонымен атар адамзат мірінде ерекше рол атаран мемлекеттік, ыты рылымдар туралы млімет береді
Ежелгі Египеттегі орталы жне жергілікті басару.
Египет мемлекетзара соыс стінде пайда болды. алымдарды бір тобы Египет мемлекеті Жоары ж\е Тменгі Египет арасындаы соыс арылы рылды деп санады. Екінші тобы Жоары Египет скери кшін олданып, жергілікті ашылар егін шаруашылыымен айналысатын Тменгі Египетті жеіп алды дп есептеді. шінші тобы Египет мемлекетіні пайда болуын шетелдік кшті араласуына байланысты деген пікір білдірді.
3200 ж зара соысты нтижесінде орта Египет мемлекеті рылды. Е бірінші патшасы – Менес болды. Алашы астанасы – Тинис, 4 . бойы перауындарды резиденциясы болды. Одан кейін ол Мемфис аласына кшірілді.
· Орталы басару
Перауын. Перауынды билік Египеттік лгілі шыысты таылы тріне жатады. Ол баылауды атал жолын станды, салы жинады, сот ызметін басарды ж\е дайлар мен адамдарды арасын байланыстырушы деп есептеді. Патшалар сарай рылысын, діни салтты басарып, абыздарды таайындады. рбір діни салтты тек патша ана згерте алатын. Ол басына екі тсті бас киім киді, бл символ Жоары ж\е Тменгі патшалыты осып басаратынын крсетеді. Перауынны олында дін билігі де болды, ол Кн дайды баласы деп саналды. Патшаны негізгі кшіні басы экономикалы функция, Египетте ашаннан келе жатан ш: оамды жмыстарды басаратын, скери жне салы жинау ведомствалары болатын. Перауынны жеке скері зіне баынды. Перауынны баса да биліктері шексіз болатын. Ол оамны жмыстарды басарды, жоары лауазымды адамдарды таайындады, за шыарды, сот билігін басарды, бейбітшілік жне жмсауды басарды. Тек оан жаын адамдар ана аяыны ізін сйе алатын.
Джати (Везир).Перауын зіні билігін жзеге асыруда кптеген шенеуліктерге сйенді. Осы шенеуліктерді басаран джати болды. Джати – басарушы бюрократиялы аппартты басында тран ж\е оны олында кімшілік билік те, сотты билік те болан. Джати ызметі IV династияны тсында пайда болды. Басында бл ызмет тек перауынны жаын туыстарына ана берілсе, кейіннен баса да адамдара берілді. Дін джатиді жоары билігін олдады. Ол «ділеттілікті пайамбары» ж\е Тоты дайыны жоары абызы деп саналды. Оан барлы шенеуліктер есеп берді ж\е нсаулар алды. Сондай а джати сот жйесіне де араласты. Египетте сот орталы басарудан блінбеді, сондытан джатиа жоары сотты билік тиесілі болды. Жаа Патшалы кезінде джати жоары олбасшы ролін атарды.
Абыздар. Египет мем–тінде абыздар ерекше орын алды, сондытан перауындар оларды жоары орына таайындайтын. сіресе Жаа Патшалы кезінде оларды беделі кшейді. Стті соыстарды нтижесінде патшамен атар абыздарды азынасы да сіп отырды.
азынашы.Сондай–а мрді сатаушы мен азынашыны да ролі маызды болды.
Египетте азаматтар азаматтар айналысан шаруашылыына байланысты тледі яни бидаймен, малмен, сімдік німдерімен, металл ймаларымен тледі. азынашы мем–тік ойманы басарды. Оларды міндеттері патшаа арналан рылыстара рылыс материалдарын жеткізу ж\е баса елдерге экспедицияа шыан кемелерді жабдытау.
скер.Ежелгі ж\е орталы патшалы кезеінде Египете траты скер перауынны жек басыны каупсіздігін орау шін ж\е мем–т ішіндегі са ктерілістер мен басыншылытарды басып отыру шін болды. Египетте нубиялы негрлерден ралдар полиция болды. Соыс басталан жадайда барлы азаматтар скерге жаырылды. рбір ном зіне тиісілі млшердегі сарбаздарды шыарды. Оларда теіз скері, ал рылыта атты арба скері жасы жабдыталды. Сондай–а жалдамалы чъскер болды, біра ол елге з зиянын келтірді, йткені шетел интервенциясы жалдамалы скерге сйеніп, елдегі билікті олдарына алма болды.
Сот. Сот ісікімшілік істен блінбеді. Жоары биліктегі тлалар сот билігін. Біра Джади сот ісін жалыз зі ана емес, сот колегиясмен бірге жргізді. Жаа патшалы кезеінде дулетті азаматтардан ралан 30 соттан тратын жоары сотты колегия болды. Орталы сот кенбет болды. Сондай–а храмды соттар болды. Олард басында абыздар трды жне храм мен оны ызметкерлеріне байланысты істерді арады. Негізінде барлы сот органдары патшаа баынатын болы. Патша кез келген істі шеше алатын жне кешірім жариялайтын.
· Жергілікті басару
Ежелгі патшалы– шаын ауылды ауымны бірігу нтижесінде пайда болды. Ж/е оларды басшылары старосталар болды, ал ауымды кеес– джаджат деп аталды. Ежелгі патшалыты ауымды кеесінде, сотта, шаруашылы ж/е кімшілік органдарында бай, дулетті шаруалар мшелік етті.Олар жерді беру акттарын задастырды, жерді дамуын баылады.Орталы патшалыта ауымды кеес здеріні ндылыын жоалтты, ал старосталар орталытанан мемлекеттік аппаратты шенуніктеріне айналды. Номархтар– шаын мемлекеттерді басшылары. Орталы патшалыта нормахтар здеріні ыпалы мен байлыына б/ты скерді басарды, абыздарды рлін атарды ж/е жергілікті храмдара иелік етті.Жаа патшалыта номды кімшілік толыымен орталыа баынды. р нома патша зі шенеуніктерді таайындап отырды.Жне оларды хатшылары мен кімшілік палаталары болды.Мемлекет тек облыстара ана емес, сондай–а лкен округтерге (Солтстік ж/е Отстік).Бл кімшілік блініс перауынны ерекше титулын айындады. Ол «Жоары ж/е Тменгі Египетті патшасы» деп аталды.