Ежелгі Афиныдаы Солонны жне Клисфенні реформалары.

Б. д. дейінгі 594 жылы архонт болып Солон сайланды. Оны алдында екі масат трды: Афина полисін басару жне Саламин аралын жаулап алып, Мегара аласын Афинаа баындыру. Саламин аралы Афинаны Пирей шыанаына кіретін жолын баылауа олайлы орналасан, сондытан оны зіне аратуды Афина шін маызы ерекше болды. Солон - Кодрид даы елге жайылан Афина базилевсі. Біра мліктік жадайы бойынша Солон іс жзінде демосты орта жігіне жататын, йткені ол саудамен айналысатын (сол саудадан байыан) Солон жіберген афин отряды бл тапсырманы орындады. Ол саяси таырыпа ледер шыаратын елге белгілі аын рі философ еді. Солон зіні реформалар шін шыаран задарын лемен жазан. Бндай талант Солонны атаын, халы алдындаы беделін жоары ктерді. Солон істеген елеулі жмыстарыны бірі - за абылдау. Солонны реформаларын нарыты жне саяси деп блуге болады. За шыарушы ретінде Солон селолы, негізінен ауатты алалы демосты жне олара осылан евпатридтерді мддесін жасы сезініп, нарыты мселелерді айын тсінетін.

Бірінші шешілуге тиісті мселе - салы жне жер болды. Евпатридтер зіні кршісіне арыз берген кезінде оны жер лесіне арызды баасы крсетілген тас баана оятын. Жер лесіні иесі алан егінні алтыдан бірін евпатридке тапсыруа тиісті болды. Ал егер оан шамасы келмесе, оны жері арыз берген ожаны олына туі шарт. Одан кейін арызды тей алмайтын адамдар зіні жеке бостандыын кепілдікке салып, за мерзімге арыздар шін лдыа тскен. Мндай жадайда ол шетелдерге сатылып кетуі де ммкін еді. Солон бл проблеманы шешу шін "сисахфия" деген реформа ткізді. "Сисахфия" дегенде "ауыр жкті сілкіп тастау" деп тсіну керек. Ол бойынша жер учаскесінде орнатылатын бааналар жойылды. Сйтіп, шаруаларды арыздары жойылды. арыз шін лдыа тсу дегенді де мірбаи жойды. Солон шетелге арыз шін сатылан лдарды іздестіріп, оларды айтадан сатып алып, отанына айтарып отыран.

Оны "сисахфия" реформасына бірде бір тап риза болан жо. Евпатридтар оан кедейлер арызын тлемеді деп ренжіді, ал кедейлер жерді айтадан халы арасында блмеді деп наразылы білдірді.

Солон Аттикадан астыты сырта шыаруа тыйым салды да, баса азы-тлік німдерін (жзім, бау-баша шаруашылыын ) сатуа рсат етті. олнер мен сауданы ркендету масатында Солон мынадай за шыарды: егер кезінде кесі баласына маманды беріп, олнерге йретпесе, баласы кесі артайанда жрдем крсетуден бас тарта алады.

Солон бкіл елге орта лшем енгізіп, аша реформасын жргізді. Бл реформа бойынша жаа жеіл евбей таланты арым - атынаса енгізілді.

Солон Аттиканы нарыты мірін жандандырып, нысапсыздыа арсы кресті. Ол сый-сияпатпен жерлеуді, ымбат мазарларды салуды жне тасатты беруді тыйды. Солон арыз берушіге 9 проценттен арты сім белгілеуге тыйым салды. Солон ткізген нарыты реформалардан кейін лдарды тек ана шетелден келетін болды, Аттиканы азаматтарын л ету млде тотатылды.

Солонны нарыты реформасы саяси реформалармен толытырылып отырды. Ол генократияны ("генос"-ру)"рулы аристократтарды билігін" жойып, оны тимократиямен ("тиме"-баа, кн), яни, дние, млік цензісіне негізделген билікпен алмастырды. Ол осы арылы асйектерді рулы рылысты ескі дет-рыптармен байланыстаы ерекше жеілдіктерден айырды. Ареопагпен атар Солон 400 кеесі деп аталатын жаа орган шыарды. Бкіл Аттиканы азаматтары елдегі дние-млік цензісіне арай топтара блінді. Оны негізіне егін шаруашылыынан алынатын натуралды табыс алынды. Бірінші топа зіні жерінен асты трінде немесе сйы нім трінде 500 медимнен кем табыс алмайтын азаматтар жатызылды (Бір медимн-41-53 литр май, шарап немесе бидай). Бл тап бес жздік деп аталды. Екінші топа зіні жерінен 300 медимнен кем табыс алмайтын азаматтар кірді. Оларды салт аттылар деп атады, йткені олар зіні скери атымен атты скер атарына туі керек болды.

шінші топа зіні жерінен 200 медимнен кем табыс алмайтын азаматтар кірді. Оларды зевгиттер деп атады, яни, олар з гіздерін жегетіндер, олар жаяу скер жасаында ызмет етуге жне жеке зіні ауыр ару-жараын иеленуге міндетті еді. шінші топа зіні жерінен 200 медимнен кем табыс алмайтын азаматтар кірді. Оларды зевгиттер деп атады, яни, олар з гіздерін жегетіндер, олар жаяу скер жасаында ызмет етуге жне жеке зіні ауыр ару-жараын иеленуге міндетті еді. Тртінші топа табысы 200 медимнен аз азаматтар жатызылды. Олар феттер деп аталды. скери ызметте олар осымша жмыстар атарды.

Е бай топты Афины азаматтары-скери кемелерді жасатап, оларды алыпты жадайда стап труа тиісті болды. Солон Ареопагты лсіретті, ол оны зыретінен халы жиналысында аралатын істерді дайындау міндетін тартып алып, тртжздік кеесіні арамаына берді.

Бл істерді зірлеу шін Солон Бле (400 кеесі) деп аталатын жаа мемлекеттік орган рды. Ол ертеден келе жатан рулы трт филаларыны жиналысында 1, 2, 3, топтарды азаматтарынан сайланатын болды.

Халы жиналысы Солон реформаларыны нтижесінде Антиканы мірінде брыныдан лдеайда белсенді рл атара бастады. Онда аымдаы саяси мселелер талыланып, архонттар жне баса да жоары ызмет адамдары сайланатын. Кейін оларды брі з жмысы жнінде жиналыс алдында есеп беретін болды. Халы жиналысына азаматтарды брі де атынасты.