Табиаттаы ашы термодинамикалы жйеге мысалдар келтірііз.

Жйе дегеніміз –кп микроблшек заттар, осы форманы алып жинайды. Бл жйе болмайды . осы микроблшектерді алып, осы жиынты оршаан ортадан шектелсе онда бны жйе дейміз.Ашы жйе мгілік емес, те за уаыт тра алмайды, седі леді, зіне сас жйені туызады, эволюция процесіне тседі, модифицерленеді. уатын да затын да береді де алады да. Біз ашы жйе принципін стануымыз керек. Алан затты шыарып отыру принципі орындалу керек. Мысалы: ашы жйеге барлы тірі организмдер жатады. Классикалы термодинамика ошауландырылан жне тйы жйелерді сипаттаумен айналысады. Ашы жйелер теориясы 20асырды 30- жылдарында пада болды.

51 Табиаттаы жабы термодинамикалы жйеге мысалдар келтірііз. Жйе дегеніміз –кп микроблшек заттар, осы форманы алып жинайды. Бл жйе болмайды . осы микроблшектерді алып, осы жиынты оршаан ортадан шектелсе онда бны жйе дейміз.термодинамика биожйеде уатты процестерді алуын, жиналуын, сатауын амтамасыз етеді. Термодинамика унверсалды жйе. жабы термодинамикалы жйе ол затын да уат та бермейді де алмайды да. Жабы жйе ол дниеде кездеспейді яни ол модел трінде арастырылады. Бл мгілік жйе болып есептеледі. Ол шекті. Бндай жйе спейді, лмейді зіне сас жйе туызбайды, модифицерленбейді, эволюция процесіне тспейді. космос уаыты бой-ша ол те аз уаыт. Бл же салыстырмалы эталон ретінде болады.

52 Биологиялы жйелерге арналан Ом заыны тедеуін жазып берііз. . Металдаа длме-дл орындалатын Ом заы , тірі организмге сол кйінде орындалмайды. ткізгіш арылы тетін токты шамасы кернеуге тура пропорционал екені белгілі: I~U, немесе I= Бл Ом заы. Басаша айтанда ткізгішеке берілетін кернеу траты болса, онда тетін ток кші де траты болады. Ал осы за тірі организмде орындалмайды екен. Тірі организмнен ток тіп жатыр делік . Оан берілетін кернеу згермесе де,одан тетін ток згереді. Длірек айтанда ,ток кші кемиді. Ток кшіні кемуі тканьде болып жатан поляризацияа байланысты болады. Атап айтанда, тканьдарды сыйымдылы ,диэлектрлік асиеттерінен ток кші азаяды. Биологиялы обьектілер шін Ом заы былай рнектеледі.

Мндаы U(t)- поляризация озаушы кші. Тірі лпаларды импедансын эквивалентті схемаларды кмегімен моделдеуге болады.

Суретте осы схемалар берілген жне берілген жйе шін туелділік Z(f) графигі крсетілген. Суретте берілгендерді ішінен тірі лпалара жаын туелділік графигі в схемасында байалады.

 

53 Десинхронозды себептерін жоюа бола ма, тсіндіріп берііз? Десинхроноз аса жылдамдыпен жне бірнеше саатты белдеулерді аз уаытты ішінде шып тетін реактивті самолеттерді пайдаланумен байланысты зерттеушілерді назарын зіне аудара бастады. Трансмеридианды шу арылы жаа жерге баран адамдарды йысы бзылып, тбеті жоалатын болан, тез шаршап, жмыс абілеті тмендеген. Біраз уаыттан кейін бл былыс жоалады да, адам брыны алпына айтып оралады. десинхронозды мынадай негізгі себептерін бліп алуа ммкіндік береді:

телевидение, радиохабар тарату жне мдени-трмысты жмыстармен байланысты сергектілікті жасанды жолмен зарту арылы оны уаытша шекарасын кеейту;

туліктік циклдаы босасу кезеіні лесін тмендетіп, сергектік уаытын зарту;

трансмеридианды шып ткендегі саатты ендіктерді тез ауысуы;

ыратылы фазасы бойынша йы-сергектіліктерді уаыт датчиктеріні жергілікті жйесімен траты келісімді ызметіні бзылуы, бл негізінен ауысымды жмыстарда, кешкі жне тнгі ызметтерде пайда болады.

поляр облыстарында, космоса шуда, ошауланан камералардаы эксперименттерде жне бункерлер мен гірлерде байалатын геофизикалы уаыт датчиктеріні жартылай немесе толытай істен шыуы.

Организмді істен шыаратын, мысалы, за мерзімді гипокинезия трізді трлі стрессорларды серлері.

Сонымен, адамны йреншікті ызмет рекеттеріні бзылуы р трлі процестерді ыратылы фазаларыны ара атынастарыны жылжуына, оларды біртінділік жне зара реттеушіліктеріні бзылуларына, ішкі десинхронозды ршуіне кеп соады.

54 Тірі жйелерде айтымсыз термодинамикалы процестерге орын бар ма? айтымсыз дерістер шін белгілі бір тесіздіктерді ана анытайды, жне тепе-тедікке озалыстын баытын крсетеді. айтымсыз процес оршаан ортаа згеріс енгізеді.Себебі сырттан осымша кмек алмайды.Ол кезде барлы процес кайтымсыз болады.Мысалы тірі жйедегі процесті брі айтымсыз.Суды алса ол буланганда ол кайтадан суга айналу шін сырты орта температурасы сер ету керек.

55 Импеданс терминіне сипаттама берііз, айда олданылады? Импеданс- электр тізбекті ауспалы тоа арсы толы кедергісі, ол омикалы, индукциялы, жне кедік кедергілерінен осындысынан трады Тірі лпаларды импедансы оны физиологиялы кйіне туелді жне импеданс мндерін диагностикада олданылады. лпаларды импедансын лшеуге негізделген диагностикалы дісті – реография деп атайды.

Тірі лпаларды импедансын эквивалентті схемаларды кмегімен моделдеуге болады. 9.2-суретте осы схемалар берілген жне берілген жйе шін туелділік Z(f) графигі крсетілген. Суретте берілгендерді ішінен тірі лпалара жаын туелділік графигі в схемасында байалады.

 

56 Табиатта айтымды термодинамикалы процестерге орын бар ма? Тйы жйеде тепе тедік дерісі айтымды болып табылады. айтымды деріс дегенімыз оршаан ортада ешандай озгерс болмайтын процесс. Егер деріс тепе-тедік трде тсе яни тепе-тедік кйлерді здіксіз бір ізділігі болып табылса онда бл бір ізділіктін рбір нктесінде жйеде де, оршаан ортада да озгеріс болмайды. Сондай-ак бл дерісті кері баытта да жзеге асыруа болады, мны барысында оршаан ортада ешбір озгеріс орн алмайды. Осылайша бір температурада екіншісіне кошу барысында квазистикалы дерісте жйе абылдаан жоспар бойынша осы айтымды дерістін рбір нктесінде оршаган ортаа кері бірізділікпен оралуы тиіс. Классикалы термодинамикалы айтымды дерістерге толы сипаттама береді.Еш жрдемсіз зі комегінсіз етсе онда ол айтымды термодинамикалы процес.оршаан ортаа еш серін,згерісін енгізбейді.Себебі ошауланан жйе болады.Табиатта кездеспейді,згерістерін енгізбейді.

57 рН –метрді жмыс істеу принципі андай? рН-метр (орыс. рН-метр) - ртрлі биологиялы объектілерді сілтілік немесе ышылды дрежесін сипаттайтын сутекті иондарды концентрациясын (1 ... 14 аралыта) лшеуге арналан аспап. Ол электродты жйеден, кшейткіштен, индикатордан (немесе здігінен жазыштан), реттеуіш рылыдан, орындауыш механизмнен трады. рН-метрлерді лшеу принципі жаынан 2 трі болады: потенциометрлік (нл-аспаптар) жне тура есептейтін

58 Биожйелерге арналан термодинамиканы бірінші заыны олданылуын алай тексеруге болады? Термодинамиканы 1заы: уатты саталу заы. дене бір кйден екінші кйге ткенде оны ішкі энергиясыны згеруі денеге жасалан жмыс пен денені абылдаан жылу млшеріні осындысына те. du=dA+dQ егер сырты кштерді денеге жасаан жмысын dA¹ денені сырты кштерге арсы жасаан жмысымен dA ауыстырса, онда ол dA=-dA¹ осыны ескерсек 1ші формула былай жазылады. dU=-dA+dQ осыдан dQ=dU+dA бл формуланы былай тсіндіруге болады: денеге берілген жылу млшері сол денені ішкі энергиясын згертуге жне сырты кштерге арсы жмыс істеуге жмсалады. Термодинамиканы бірінші заы энергияны саталу жне айналу заыныжылу былысына байланысты айтылан трі деп арастырамыз. Бл за тірі жйелерде олданылуына Гесс за жауап береді «кптеген сатыдан ткен химиялы реакцияны жылу эффектісі рекацияны жріп ткен жолына байланысты болмайды, ол тек ана химиялы жйені бастапы кйдегі энергиясы мен соы кйдегі энергиясыны айырмасына байланысты болады». Гесс заы таматы калориялыын анытау шін мал дрігерлігі мен медицинады таматы ртейді. Ол ралды калориметриялы бомба д.а. сонда блініп шыан жылуды лшеп алады. Ал осы таматы адам жесе онда тама организмде биохимиялы реакцияа тсіп жылу бліп шыарады. Гесс заы бойынша осы екі жылу біріне бірі те болуа тиіс. Глюкозаны тотыуы биохимиялы реакцияны мысалы бола алады.

59 Биологиялы активті нктелер дегеніміз, андай ерекшеліктері болады? Биологиялы активті нктелер —денедегі ерекше нктелер. Олар спектрлік потенциалы, зат алмасуы, ызуы жоары, ал электрлік кедергісі тмен, те сезімтал клеткалардан трады. Биологиялы активті нктелерден оттек жедел сііріліп, кмірышыл газы тездетіп шыарылады.Адам денесінде 700 — 1000 биологиялы активті нктелер табылан. Олар белгілі бір жйемен орналасан, райсысы белгілі бір мшемен байланысты. р нктені тітіркенуі ерекше сезім тудырады. Ауыран адамды емдеу осыан негізделген. Биологиялы активті нктелерді кміс, ванадий, сйектен жасалан инемен сып тітіркендіреді немесе ыздырады. Сондай-а, биологиялы активті нктелерді импульстік тогымен тітіркендіру дісі де бар. 20 асырды басында И.Р. Тарханов тмен потенциалы бар жергілікті бліктерін адам денесінен тапты, кейіннен А.К. Подшибякин згермелі электрлік сипаттамалары бар (тмендеген потенциалды, тмендеген кедергіні, жоары электрткізгіштігін) нктелерді отстік-шыыс елдеріндегі акупунктура нктелеріне сйкес келетінін крсетті (ытай, Тибет, Жапония т.б.). Осы уаыта дейін нктелерді санын білдіретін бірыай пікір жо, кптеген авторлар 693-тен 10 000-а дейін, кейбіреулері 120 нктені білу жеткілікті деп санайды. 12 жп жне 2 та каналдары бар. Байланысан мшелеріні аттарымен каналдарды атайды, алайда ол нктелер баса да мшелерге сер етеді. мірлік энергиясы Чи тсінігі бойынша Янь жне Инь каналдары болады. Янь (еркек бастамасы, кндіз) – Чи бойынша о полюсті, Инь (йелдер бастамасы, тн) – Чи бойынша теріс полюсті білдіреді. Каналдарды атау: кпе (Р), то ішек (GI), кк бауыр жне йы безі (RP), жрек (C), аш ішек (IG), уы (V), бйрек (R), перикард (MC), ш жылытыш (TP), т іркілетін алта (VB), бауыр (F) жне таажайып каналдар (орталы): Янь-Ду Май, Инь – Шэнь Мэнь.