Таырып. Білім - байлыымыз. Білім атасы – Ы. Алтынсарин. Кітап - білім – блаы. Зат есім.

 

Практикалы (семинарлы) сабаты жоспары

1. Зат есімні жасалу жолдарын тсіндіру.

2. Лексикалы таырыптар бойынша сра-жауап, гіме жргізу.

3. Жаа сздер жаздыру.

БІЛІМ – БАЙЛЫЫМЫЗ

«р халыты дамуы шін, е алдымен, азатты пен білім керек»,-деген екен Ш.Улиханов. Ел азаттыын алысымен тарихи-леуметтік болмысына сай жаа білім жйесін руды аса ажеттілігі туды. Бл міндетті атару брыны білім проблемалары институты шін салмаы ауыр жк болатын.

Мемлекетіміздегі здіксіз білімді дамыту масатында рылан Академия рамындаы ш ылыми-зерттеу институттарыны (Жоары білім институты, Ксіптік білім институты, Орта білім институты) рылуы да Республиканы білім беру болашаынан лкен міт ктетіні сзсіз.

ылым мен практика, бейнелеп айтанда, сты ос анатындай немесе ашы мхиттаы айыты ескексіз жзе алмайтындай бір-бірімен тыыз байланысты. Ертегі рпаты мектеп абырасынан сапалы білім, саналы трбие алып шыуына осы байланысты сері мол.

азастанды экономиканы жетістігі, кбінесе, бсекелесуге абілетті жоары технологиялы экономика шін мамандарды жаа буынын дайындауды амтамасыз етуге арналан жоары білім беру жйесін айта ру. Бізді Республикамызда оамдаы жне елімізді білім беру саясатындаы азіргі леуметтік-экономикалы згерістерден туындайтын жалпы стратегиялы міндеттерді бейнелейтін жоары білім беруді мемлекеттік стандартыны тжырымдамасы дайындалды.

Тапсырмалар.

1. Мтін бойынша жаа сздерді теріп жазыыз.

2. Мтінді аударыыз.

3. Білім, байлы, міндет, абілет сздерін септеіз.

4. Білім, байлы, міндет, абілет сздерін пайдалана отырып, сйлем раыз.

БІЛІМ АТАСЫ - ЫБЫРАЙ АЛТЫНСАРИН

(1841-1889)

Ыбырай Алтынсарин – аза халыны аса крнекті аартушысы, жаашыл педагог, жазушы, ауыз дебиетін зерттеуші, этнографы.

Ыбырай Алтынсарин 1841 жылы Торай облысыны останай уезіндегі Араараай облысында, азіргі Затобол ауданында туан. Ата-анасынан ерте айрылан Ыбырай белгілі би, атасы Баложаны трбиесінде болан. Ол з бетінше оып, білім алан. Ыбырайды білім алуына атасы Баложа биді игі ыпалы, Шыыс зерттеушісі, алым В.В. Григорьевті де лкен сері болды.

Ы. Алтынсарин орыс дебиетін кп оыды. Ол халыа білім беруді арман етті, аза ауылдарында орысша-азаша мектеп ашты. Ыбырай аза балаларына арнап 1879 жылы «аза хрестоматиясы» деген кітап, бастауыш класа арналан орыс тілі оулыын жазды.

Жаалыа мтылан Ы.Алтынсарин орыс графикасын негізге алып, аза алфавитін жасады. Оны «ыпша Сейітл», «Бай баласы мен жарлы баласы» т.б. гімелері, ертегілері, ледері бар. Ы. Алтынсарин кптеген публицистикалы маалалар жазды. Оларды ш топа блуге болады: хаттар, этнографикалы таырыпа жазылан очерктер, экономикалы жне саяси-леуметтік мселелерді ктерген маалалар. аза халы Ы.Алтынсаринді тыш педагог деп ерекшелесе, азастанны мдени жне ылыми-педагогикалы ауымы оны «стаздарды стазы» деп біледі.

 

Тапсырмалар.

1. Мтіннен жаа сздерді теріп жазып, аударыыздар.

2. Мтін бойынша сратар дайындаыздар.

3. Мтінді аударыыздар, гімелеіздер.

4. Кім? Не? сратарына жауап беретін зат есімдерді теріп жазыыздар.

5. Жалы есімдерді теріп жазыыздар.

КІТАП – БІЛІМ БЛАЫ

Жасы кітап – жан азыы. Кітапты сйіп дріптемеген адам жасы бола алмайды. Кітапа е жаын досым, аылшым деп арау керек. Кітапты жазушы – халы шін, жастар мен балалар шін жазады. Егер оымаса, жазуды да, ебектенуді де ажеті жо.

«Бізді заманда кино, телевизор, театр, радио да бар, кітап оуа уаыт жетпейді», – деген ате пікірлер кездеседі. Ол дрыс емес. райсысыны зіні орны бар. Кино да, телевизор да кітаптай бола алмайды, сырласа алмайды. Оушы жас кнінен бастап кітап оуа ныуы керек. йтпесе кнде кітап оу иын болады. Аспай-саспай, уелі кітапты ыраына тсіп, жаттыып, оиа ішіне кіре оымаса, ауыр тиеді. р кітапты зіні ыраы бар, сол ыраты тауып оу ныудан туады. Балалар уелі ертегі кітаптардан бастап ызыа оыса, біртіндеп мартып оуды жасы кріп алады. (З.Шашкин)

 

Тапсырмалар.

1. Мтінді оыыздар.

2. Жаа сздерді кшіріп жазып, аударыыздар.

3. Мтінді аударыыздар.

4. Мтіннен тйы етістіктерді табыыздар.

5. Мтіннен болымсыз етістіктерді табыыздар.

 

сынылатын дебиеттер:

1. Кзекова З. С. аза тіліні практикалы курсы (гуманит). Алматы: ылым, 2001.

2. Бектров Ш.К., Бектрова А.Ш. аза тілі (Ана тілі дегейінде йрету ралы). Алматы, 1998.

3.Тймебаев Ж. аза тілі (Грамматикалы анытаыш). Алматы, 1991.

4. Аяпова Т. аза тілі (Негізгі оулы, й кітабы, малім кітабы). Алматы, 1998.

5. Нрожина Г.М., біласов .М., Жетпісбай Ш.А. аза мдениеті (аза тіліне арналан мтіндер жинаы). арМТУ, 2003.

6. Нрожина Г.М., Кинбаева А.Б. аза тілі (Кредиттік технология жйесі бойынша оыту). Оу ралы. араанды: арМТУ, 2007.

7. Ныметова Н.Т. Нржанова .. Студенттерді дербес жмысына арналан мтіндер жинаы араанды, арМТУ, 2009

 

СЖ арналан баылау тапсырмалары (5-таырып) [осымша14,15,17,18,19]

1. «Білім – байлыымыз» таырыбына гіме.

2. «Ы. Алтынсарин» таырыбына слайд, презентация жасау.

3. «Кел, балалар оылы» леін жаттау.