МЕНІ ОТАНЫМ – АЗАСТАН

азастан - Еуропа мен Азияны орталыында орналасан егеменді, ірі ел. азастанны жер клемі – 2, 7 млн шаырым. Елордасы – Астана аласы. Жеріні ауданы жаынан азастан дние жзіндегі е ірі мемлекеттерді атарына жатады. Солтстігінде Ресей Федерациясымен (6467 км), отстігінде Тркіменстан (380 км), збекстан (2300 км), жне ырызстан (980 км) республикаларымен шектеседі. аза елі 1991 жылы 16 желтосанда зін туелсіз мемлекет деп жариялады.

аза жері лан-байта. Осы лан-байта далада есепсіз байлы бар. Мнай, кмір, темір, алтын, кміс жне баса да байлытар жеткілікті. Мнай оры бойынша азастан дние жзіндегі ірі мнайлы державалармен иы теестіріп тр.

азастан – біріккен лттар йымына мше ел. Оны туелсіздігін дние жзі таныды. Ол - бейбітшілікті сйетін ел. азастан азір дние жзі мемлекеттерімен экономикалы, мдени байланыстар жасап жатыр. азастан – демократиялы, ыты мемлекет. Ол баса мемлекеттермен з ашасы арылы сауда жргізеді. Мемлекет басшысы – Президент. Атарушы билігі – республика кіметі. Аша бірлігі – теге. Халыны саны – 15301,4 мы. (2006 ж. 1 шілде.). азастан жаа мыжылдыа тек дербес ана емес, сонымен атар уатты мемлекет ретінде ая басты. Мемлекеттік туелсіздік - лтты ауіпсіздікті жне азастандытарды рухани л-ауатыны, з

кшіне, еркіне, уатына сеніп, бар масаттарын жзеге асыруыны, азастандаы лтты келісім мен тыныштыты кепілі.

Тапсырмалар.

1. Мтінді оыыз.

2. Мына сратара жауап берііз:

· азастан андай ел?

· азастан айда орналасан?

· азастан егемендігін ашан алды?

· андай табии байлытары бар?

3. Мтіннен сан есімдерді тауып, трлерін ажыратыыз.

4. Мтіннен сын есімдерді тауып, трлерін ажыратыыз.

5. Мтіннен туелдік жалаулы сздерді табыыз.

6. Мына сздерді жазылуына кіл аударыыз: ауіпсіздік, дние жзі, ыты.

7.Тмендегі сздерді сз рамына талдаыз: орталыында, мемлекеттерімен, нтижесінде.

8. Тмендегі сздер мен сз тіркестерінен сйлемдер растырыыз: мселе, мемлекет, дауыс беру, мнай оры.

9. Кп нктені орнына керекті сздерді ойыыз. азастан жері ... . Оны туелсіздігін ... таныды.

10. Досыызбен осы таырыпа схбат растырыыз.

11. Мтінні мазмнын айтып берііз.

сынылатын дебиеттер:

1. Кзекова З. С. аза тіліні практикалы курсы (гуманит). Алматы: ылым, 2001.

2. Бектров Ш.К., Бектрова А.Ш. аза тілі (Ана тілі дегейінде йрету ралы). Алматы, 1998.

3.Тймебаев Ж. аза тілі (Грамматикалы анытаыш). Алматы, 1991.

4. Аяпова Т. аза тілі (Негізгі оулы, й кітабы, малім кітабы). Алматы, 1998.

5. НрожинаГ.М., біласов .М., Жетпісбай Ш.А. аза мдениеті (аза тіліне арналан мтіндер жинаы). арМТУ, 2003.

6. Нрожина Г.М., Кинбаева А.Б. аза тілі (Кредиттік технология жйесі бойынша оыту). Оу ралы. араанды: арМТУ, 2007.

7. Ныметова Н.Т. Нржанова .. Студенттерді дербес жмысына арналан мтіндер жинаы араанды, арМТУ, 2009

 

СЖ арналан баылау тапсырмалары (6-таырып) [осымша14,15,17,18,19]

1. «Мемлекет жне біз» таырыбына гіме жазу.

2. «Р рміздері» жата айту.

3. «Мені Отаным – азастан» таырыбына шыарма жазу.

Таырып. Табиат. Табиаты ажап азастан. Диктант «Бурабай». Сын есім.

 

Практикалы (семинарлы) сабаты жоспары

1.Сын есімні жасалу жолдарын тсіндіру.

2. Лексикалы таырыптар бойынша сра-жауап, гіме жргізу.

3. Жаа сздер жаздыру.

ТАБИАТ

азастанны территориясы батысында Волганы тменгі аысынан, шыысында Алтайа дейін 3000 км созылып жатыр. Ал солтстікте Батыс Сібір жазыынан отстікте Тянь-Шаньа дейін 2000 км-ге жуы ашытыа созылады. азастанны отстік-шыысында биіктігі 7000 м жететін Хан-Тірі тау массиві бар. азастан Республикасы Евразия материгіні ортасында орналасан.

азастанны жер беті р алуан. Онда басын мз басан биік таулар да, биіктігі орташа таулы ыраттар да, ке-байта жазытар мен ойпаттар да бар.

Республиканы отстік-батысында Маыстау тбегі орналасан. Маыстауды шыысында стірт шлді ыраты (биіктігі 340 м-ге дейін) бар. Каспий маы ойпатыны солтстік-шыысында Орал тауыны отстік сілемдері мен Малжар (биіктігі 657 м) таулары бар. Ал Малжарды солтстік-шыысында Торай ыраты (биіктігі 200-400 м) бар, бл ырат отстікте Тран ойпатына ызылм (биіктігі 53-332 м) кіреді.

Арал теізінен солтстікке арай лкен жне Кіші Борсым массивтері жне Арал маы арамы жатыр.

азастанны орталы блігін Сарыара алып жатыр. Ол ескі тауларды жрнаы сияты. Сарыарада араралы (1,366 м), лытау (1,133 м) т.б. тау массивтері бар. Сарыараны отстік блігі бірте-бірте сусыз шл Бетбадалаа ласады. Оны отстігінде Мойынм жатыр. Бетбадаланы шыысында лкен айма бар. Ол айма Балаш кліне ятын 7 зенге байланысты Жетісу аталады.

Республиканы шыысында, отстік-шыысында Алтай тауларыны сілемдері, Тарбаатай мен Жоар Алатауыны (4,463 м) жоталары орналасан.

 

Тапсырмалар.

1.Мтінді оыыздар.

2.Жаа сздерді кшіріп жазып, аударыыздар.

3.Мтінді аударыыздар.

4.Мтіннен зат есімдерді септік жалауларын анытаыздар.

5.Мтіннен зат есімдерді трлерін анытаыздар.