Дріс 2. Ебекті йымдастыру негіздері

Таырып 1. ндіріріс саласындаы ксіпорын экономикасы жне оны негізгі масаты

 

1. Ксіпорынды дамыту, ру жне оны негізгі масаты

2. Ксіпорынны трлері мен йымды рлымы

3. Ксіпорынны ндірістік-шаруашылы ызметтеріні

экономикасыны сапасын алыптастыру факторлары

1.Нарыты экономика жадайында ксіпорын экономикасыны барлы негізгі баыты, ндіріс салаларыны тиімділігін арттыру, ндірілетін нім клемі, ттыныушыларды сранысы, німні саны мен сапасы жаынан жоары крсеткіш дегейіне жеткізуге бетбрыс жасау. Бл трыда ксіпорына ресурстарды немді пайдалану жоары ебек німділікке істейтін техника жне технологияны мегеру ажет.

Ксіпорын бл нім ндіріп оны ткізетін, істелген жмыстар мен крсетілген ызметтер нтижесін сата алатын зады ы бар дербес шаруашылы.

Ксіпорын экономиканы даму сатысыны негізгі бір блігі болып табылады. Себебі ксіпорында оама ажетті нім шыарылады жне жмысшы мен жмыс ралдарыны арасында байланыс орнатылады.

ндірістік жйе ретінде ксіпорынны ішкі жне сырты ортасы болады. Сырты ортаа экономикалы саясат ыты жадай, леуметтік, экологиялы, технологиялы жадай жатады.

азастанда олданылып жрген задара сйкес ксіпорынны мынадай йымды – ыты формалары бар:

1. Мемлекеттік ксіпорын;

2. Серікестік: жауапкершілігі шектеулі серіктестік ЖШС, толы жауапкершілікті серіктестік, аралас жауапкершілікті серіктестік.

3. Акционерлік оам: Ашы акционерлік оам жне жабы акционерлік оам.

3. Ксіпорын экономикасы жне оны негізгі факторлары

Ксіпорын - белгілі бір нім діретін немесе халыа ызмет крсететін зады тла.

Ксіпорынны шаруашылы ызметтеріні нти-
желілігі - німді ткізу мен крсетілген ызметтен тскен
пайдадан ана емес, сонымен атар ндірістік орларды
клемінен (негізгі жне ндірістік айналым орлары), басада ттыну орларыны жиынтыынан (леуметтік сала-
даы), жиналан аражаттардан жне таы басалардан
крінеді.

Ксіпорын экономикасы - ндірістік жэне ндірістен тыс атынастарды жиынтыы: айналыс оры, дайын нім, ксіпорынны банктегі есеп-шоттары, аша аражаты, баалы ааздары, меншікті материалды емес орлары (патенттер, лизенция т.б), німді ткізуден жне р трлі крсетілген ызметтерден тскен табыстар мен пайда. Оларды нды баасы - кэсіпорынны экономикалы даму дегейі мен клеміне байланысты болады.

Соысыны р трлі себептері бар, атап айтанда

-ндірісті орлар мен амтамасыз етуде е отайлы йлесімділікті табу; ^;

- ндірілген німні саны мен сапасы;

- ткізу клемі;

-ткізуден тскен кіріспен пайда.Осы факторлар негізінде ол жеткізілетін тиімділікті дегейі мен сипатын ксіпорынды дамытуа ыпал ететін ішкі жэне сырты жадайлар айындайды.

Ішкі жадайлар ш топа блінеді:

1. ндірісті орлармен амтамасыз ету. Оан ндірістік факторлар:

- имарат, рылыс,

- рал-жабды, аспаптар,

- жер,

- шикізат-материалдар,

- отын,

- жмыс кші,

- апарат жне т.б. жатады.

2.Ксіпорынны экономикалы жне техникалы
дамуыны ажетті дегейін амтамасыз ету:

- ылыми-техникалы прогресс;

- ндіріс пен ебекті йымдастыру;

- кадрларды біліктілігін жетілдіру;

- инновация мен инвестиция.

3.Ксіпорынны ндірістік-шаруашылы ызмет-
теріні экономикасыны сапасын алыптастыру фак-
торлары: тиімді коммерциялы жне жабдытау ызмет-
тері.

Инновация - жаа бйымдар мен озы технологияларды жасауа, ндіруге, дамытуа жэне сапалы жаынан жетілдіруге баытталан крделі былыс. Ол ш кезеді амтиды:

- зерттеуді бастаудан ндірісте алаш рет игеруге дейін;

- алашы игеруден бастап бйымды ттынушыларды ажетін анааттандыру масатында тиісті млшерде ндіруге дейін;

- одан со бйымды ттынушы пайдаланады, ктеді, кдесіне жаратады.[kgl]

 

Дріс 2. Ебекті йымдастыру негіздері

1. Ебек блінісіні формалары мен оларды жетілдіру жолдары

2. Ебек дістері мен тсілдері

3. Ебек жадайлары мен режимі

4. Ебекті ылыми йымдастыруды жетілдіру

5. Ксiпорындарда ылыми-зерттеу жмыстарыны ерекшелiктерi

1. Ебек блiнiсi - ебектi iс-имылдарыны трлерiн жiктеу.

Ебек блiнiсiнi 4 трi бар:

· мiндеттiлiк;

· мамандылы;

· технологиялы;

· бiрiгулiк.

Мiндеттiлiк – ксiпорындаы негiзгi кмекшi ндiрiстерде жмыс iстейтiн жмысшылара, инженер-техникалы ызметкерлерге, ызметшiлерге, кiшi ызмет етушiлерге блу;

Мамандылы блiнiс жмыстарды ртрлi крделi жне жй болуына байланысты;

Технологиялы блiнiс - ндiрiс процессiнi кезедерге блiнуiмен сипатталады. Мысалы, табии газ ндiрiсiнде жмысшылар газды рату, ондырысын кту, газды жне сйы газды блудi ктушiлер болып блiнедi. Жмысшылар атараты мiндеттерiне байланысты оператора, слесара, машинисттерге, электриктерге блiнедi.

Ебек бiрiгуi - рбiр ызметкердi кез келген ндiрiстiк блiмдердi арасындаы оптималды араатынасты орнату жне сатау. рбiр жмыс орнында ебектi тиiмдi йымдастыру.

2. Жмыс орнында ебектi йымдастыру екi трде жргiзiледi:

· бригадалы (жымды);

· жекелiк.

Соы кездерi кешендiк, тпелiк жаа трлерi даму алды.

Мнай нерксiбiнде кешендiк бригадалар пайда болды, олар ртрлi жмысшылардан трады. Сонымен атар бiр трлi мамандардан рылан бригадалар зiне атысты жмыстарды да атарады. Кейбiр бригадаларда бригадалы шаруашылы есебi енгiзiлген. рбiр бригада жмыс аысы мен атар материалды, электроэнергияны да есебiн жргiзедi.

ндірістік бригада ксіпорын басшысыны бйрыы немесе йарымы негізінде рылады. ндірістік ызметті иындыы, рамына, жмысты ебек сыйымдылыына Е талабына байланысты белгіленеді.

Кпшiлiк бригадалар шарт бойынша бригадалы мердiгерлiк дiспен жмыс iстейдi.

3. Ксiпорындарда ылыми-зерттеу жмыстарыны келесi ерекшелiктерi бар:

· ылыми-зерттеу жмыстары кбiнесе олданбалы, тжiрибелiк, си-патты болады;

· ылыми жмыс салалы немесе айматы ылыми-зерттеу институттарымен тыыз байланыста жргiзiледi;

· ксiпорындарыны зертханаларында жне цехтарда ндiрiске кн-делiктi ызмет ету, жобалаушылара, тапырлара жне тырлара кмектесу жмыстары жргiзiледi.

азiргi мезгiлде жаа техниканы шыаруда, мегеруде жне ндiрiске енгiзуде тапсырма-нарядтар пайдалану негiзiнде йымдастыру жне жоспарлау жмыстарында шаруашылы есеп жйелерi кеiнен олданылады. Осындай шаруашылы шарт кшi бар тапсырмада барлы жмыстарды клемi, жмысты аыры нтижесi, орындаушылар жне кезедердi орындау мерзiмдерi, аржыландыру кздерi жне материалды ктермелеуi белгiленедi.