Дріс 7. Аынды ндірісті йымдастыру жне жоспарлау негіздері

1. ндірісті йымдастыру дістері: кпшілік, сериялы, жеке дара.

2. ндірісті йымдастыру нысандары: мамандыру, бірлестіру, иыстыру, шоырландыру.

3. ндірісті йымдастыру типтеріні жне жоспарлау ерекшеліктері.

4. ндірістік аын

 

1.рбiр ксiпорын жмысыны негiзiн ндiрiс процесi райды. Елiмiздi экономикасын ктеруде оны интенсификациялау, рине, маызды роль ойнайды.ндiрiс тиiмдiлiгiн жоарлату, оны интенсификациялау арылы ммкiндiк бередi, яни интенсификациялауа :

· жмыс уаытыны жоалуыны ысарту;

· жмыс уаытты тыыз пайдалану;

· ебек нiмдiлiгiн ктеру;

· жаа техника мен технология енгiзу;

· ндiрiс процесiн рационалды йымдастыру жне т.б.

Кез келген, ндiрiстік процесс дегенiмiз – технологиялы, табии процестердi жне бiр-бiрiмен байланысты ебек процестерiнi бiрлiгi.

Ебек процесi дегенiмiз, ебек затын, оны формасын, клемiн, физикалы жадайын, орналасуыны, сырты трiн жне таы басаларды згерту.

ндiрiс процестерi бiратар белгiлермен аныталады:

1) ндiрiстегi белгiленген масатына байланысты – негiзгi жне осалы;

Жмысы негiзгi ндiрiс мтаждарын амтамасыздандыруа баытталан процестер – кмекші деп аталады. Олар негiзгi процестердi здiксiз, дрыс туiн амтамасыз етедi.

Кмекші процестер - ндiрiс ралдарын сатау жне жндеу, сумен, энергиямен, материал-техникамен амтамасыз ету.

2) Жмысшыны ндiрiс процесiне атысу дрежесiне байланысты:

· ол ебегi процесi;

· машиналы-олды;

· машиналы П;

· автоматтандырылан П;

· аппаратты П.

3) П мазмны бойынша:

· механикалы;

· физико-химиялы;

2.ндірісті йымдастыру тсілдері мен нысандары

ндiрiстi йымдастыру, оны белгiлi бiр дiстермен, нысандар арылы жргiзудi сипаттайды.

ндiрiстi йымдастыруыны негiзгi дiстерiне:

· кпшiлiк /потокты/;

· сериялы /группалы/;

· жеке дара жргiзу дiстерi жатады.

ндiрiстi йымдастыруды аынды дiсі бiрыай, бiркелкi нiмдi кп клемде здiксiз шыарумен мiнезделедi.

ндiрiстi йымдастыруды сериялы дiсi ндiрiстi нiмнi бiр трiнен екiншi трiне жеiл ауысуын амтамасыз ететiн нiмдi сериялармен /кiшкене-кiшкене блiктермен/ шыарумен мiнезделедi. Потокты дiспен йымдастырылан ксiпорындарды жеке учаскiлерiнде олдануа болады.

ндiрiстi йымдастыруды жеке дара дiсi нiмнi майда сериялармен жне блек бiрлiктермен /жеке дара жоба бойынша/ шыарылуын мiнездейдi. Жеке дара ндiрiс жаа, нерлым жетiлген нiмдi шыаратын, тжiрибелi ндiрiспен байланысты.

ндiрiстi йымдастыру дiстерiмен атар оны нысандары да болады. Бл:

· мамандандыру /специализация/;

· бiрлестiру /кооперация/;

· иыстыру/комбинирлеу/;

· шоырландыру /концентрация/.

Мамандандыру формасы ксiпорын артынан нiмнi белгiлi бiр трiн, номенклатурасын бекiту, яни нiмнi белгiлi бiр трiне мамандандыру.

Ксiпорындарды мамандандырылуы оларды ндiрiстерiн бiрлестiру ажет етедi, яни нiмнi белгiлi трiн ндiру, шыару баытында бiрлесе /бiрiгiп/ жмыс iстеу.

Ксiпорындарды мамандандырылуымен бiрлестiрiлуi ндiрiс iшiнде, яни цех, учаскi, жмыс орындарында ебек блiнуiмен /мамандандырылуымен/ толытырылады.

нерксiпте келесiдей мамандандыру трлерi бар:

· технологиялы – дайын нiмнi жеке трлерiн атару;

· затты - дайын нiмнi жеке трлерiн шыару;

· блшектiк – жеке блшектердi дайындау;

ндiрiс йымдастыруды негiзгi формаларыны бiрi – иыстыру.

йымдастыруды таы бiр формасы – шоырландыру. Бл йымдастыруды формасы нiм ндiрiсiн неурлым iрi ксiпорындарында топтаумен мiнезделедi.

Шоырландыруды артышылыы:

· орнатылан уаттын бiр лшемiнi азаюы;

· крделi аржылар лесiнi ысаруы;

· рал-жабдыты пайдалануды жасаруы;

· ндiрудi технологиясын йымдастыруды жетiлдiру;

· материалдарды, шикiзатты жне отынды тиiмдi пайдалануы;

· ндiрiстi басаруа жне оан ызмет етуге байланысты шыындар-ды ысартылуы;

· жымны леуметтiк даму мселелерiн табысты шешудi ммкiндiгi.