Жоспарлауды трлері

4. Ксіпорынны жылды жоспары.

 

1. Нарыты экономикада нерксіпті тиімді ебек етуі ксіпорын жмысын дрыс жоспарлауа байланысты болып келеді. Ксіпорынны негізгі жоспарларына: ксіпорынны даму жоспары, ндірістік бадарлама, ксіпорынны даму жоспары жатады. Аынды жне перспективті жоспарлау жзеге асатын, мір сруге абілетті жне ішкі, сырты орта згерістеріне бейім болуы тиіс. Нарыты экономикада жоспарлау бл - ртрлі экономикалы йымдастырушылы, басарушылы, леуметтік жне азіргі заманы ндірісті даму дрежесін сипаттайтын кптеген ызметтерді жзеге асыру негізі болып саналады. Оларды зара рекет ету механизмі бір кешенді жоспар немесе оан жетуге сйкес масаттар мен ралды бірттас жоспарлы жйесін талап етеді. Ксіпорынны перспективті ызмет етуіні ртрлі экономикалы крсеткіштерін жоспарлауда прогрессивті нормативтер, алдыы атарлы стандарттар, ылыми ережелер жне экономикалы масаттар жйесін толы пайдалану ажет. Бл масаттарды келесі трлерге блуге болады:

1) экономикалы сім

2) толы жмыс бастылы

3) экономикалы тиімділік

4) бааны траты дегейі

5) экономикалы еркіндік

6) табыстарды діл блінуі

2. Жоспарлы шешімдерді абылдау процесінде пайдаланылатын ке таралан дістер:

1) нормативті – нормалар мен технологиялы экономикалы нормативтер негізінде шаруашылы субъектіні ресурстара ажеттіліктері есептелінеді.

2) Есептік – аналитикалы – база ретінде абылданан крсеткіштерді шамаларын жне жоспарлы кезендегі згерістеріні индексін талдау негізінде осы крсеткіштерді жоспарлы шамалары есептелінеді. (эксперттік баалау дісі)

3) Балансты діс – балансты ру жолымен олда бар аржылы ресурстар жне оан фактілік ажеттіліктер арасындаы байланысты амтамасыз етуін білдіреді.

4) Жоспарлы шешімдерді оптимизациялау дісі – шешімдерді ішінен оптималдысын тадау шін жоспарлы есептеулерді бірнеше нсасын руды білдіреді.

5) Экономикалы математикалы модельдеу – экономикалы процесті дл математикалы сипаттау, яни математикалы символдар мен амалдар (тедеу, тесіздік) клемімен берілген экономикалы былыстарды згерістерін задылытары мен рылымын сипаттайтын факторды баалау.

6) Жоспарлауды жйелілік дісі – бл зара байланысты жмыстар кешенін жргізуді жоспарлау.

7) Бадарламалы масатты діс – бл бадарламаны жоспарлау мен басару дістеріні жиыны.

Ксіпорынны экономикалы жне леуметтік дамуындаы перспектив-тік жоспар келесі блімдерден трады:

- ызмет крсету мен нім ндіру;

- ндірісті жетілдіру мен басару, ылыми-техникалы дамыту;

- ндіріс тиімділігі жоарлату;

- крделі рылыс;

- материалды-техникалы амтамасыз ету;

- ебек пен мамандар (кадрлар);

- зіндік н, пайда жне ндіріс рентабельдігі;

- экономикалы ынталандыру оры;

- оршаан ортаны орау жне табии орларды тиімді олдану;

- жымды леуметтік дамуы;

- аржылы жоспар.

Перспективті жоспар орытынды кесте ндірістік бірлестікті (ксіпорынны) леуметтік жне экономикалы дамуындаы негізгі техника-экономикалы крсеткіштерді бес жылды жоспар ру бойынша аяталады. Онда, ксіпорынны орталытандыруымен бекітілген экономикалы млшер-мен лимиттер, елді салалы территориялы бліктерінде леуметтік жне экономикалы дамуды мемлекеттік жоспар ру бойынша есептеу крсет-кіштерін олдану арастырылады.

Перспективті жоспар за мерзімге жасалады, біра тапсырмалар рбір натылы жыла аныталады жне олар натылы жылдар аымды жоспар руа негіз болады.

Оперативті жоспарлау барлы ндірістік бадарламаны орындау ма-сатында барлы ндірістік блімшелер іс-рекеті келісімін кнделікті ам-тамасыз етуде, техника-экономикалы жоспарлауды йымдастыруды жаласы болып табылады. Оперативті жоспарлау ндіріс ай кезде жне ай жерде, не ндіру керек деген сратара жауап береді. Жылды аымды мемлекеттік жоспарды орындаудаы директивті мерзімге берілген нім шыаруды ыраты амтамасыз етеді.