Тестілеу – е жоары 100%.
2) Ауызша срау:
| Критерийлер | Проценттік лес |
| Сабаа атысу жне баылау сратарына толы жауап | 90-100 |
| Сабаа атысу жне баылау сратарына толы емес жауап | 75-89 |
| Сабаа атысу,баылау сратарына жауап жо | 50-74 |
| Коммуникативтік дады | Алгоритмі | Проценттік лес |
| Тыдаушыны назарын аудару | Ашы кейіп, досты кіл-кйді вербальді дегейде крсету. орытынды жасай білу жне з кзарасыды тсінікті дйектеу. | |
| Сындарлы сына тзімділік таныту. | Есту жне тыдай білу. гімелесушіге барлы ойын айтуа ммкіндік беру. Сйкес мнерлі жне сергітуші ескертпелерді олдану. | |
| Шиеленіскен жадайларды шешу. | Мселені гімелесушіні кзарасымен кре білу. Келісімге келе білу. Тсіндіре білу. |
Коммуникативтік зіреттілік бойынша жалпы баа барлы коммуникативтік дадыларды орта арифметикалы мніне те.
3) Ситуациялы есеп – 100 %:
| Критерий | Проценттік лес |
| Барлы тапсырмаларды атесіз орындау, дрыс безендіру | |
| Барлы тапсырмаларды орындау, дрыс безендіру, есептеуде аздаан ателіктер жіберу | 90-99 |
| Тапсырманы 75% орындау, безендіруде жне есептеуде аздаан ателіктер жіберу | 75-89 |
| Тапсырманы 50% атесіз орындау | 50-74 |
| Тапсырманы 50% кем орындау немесе есептеуде рескел ателіктер жіберу | 0-49 |
4)Баылау жмыс – 100 %:
| Критерий | Проценттік лес |
| Барлы тапсырмаларды атесіз орындау, дрыс безендіру | |
| Барлы тапсырмаларды орындау, дрыс безендіру, есептеуде аздаан ателіктер жіберу | 90-99 |
| Тапсырманы 75% орындау, безендіруде жне есептеуде аздаан ателіктер жіберу | 75-89 |
| Тапсырманы 50% атесіз орындау | 50-74 |
| Тапсырманы 50% кем орындау немесе есептеуде рескел ателіктер жіберу | 0-49 |
СЖ
| Критерийлер | Проценттік лес |
| СЖ тріне сйкес барлы талаптарды толы орындау | 90-100 |
| Тапсырманы орындалуы наты емес, кейбір ателіктер жіберілген | 75-89 |
| Тапсырманы орындалуы толы емес, кп ателіктер жіберілген | 50-74 |
| Тапсырманы орындалмауы, рескел ателіктерді жіберілуі, СЖ критерийлеріне сйкес емес | 10-49 |
| СЖ тапсырылмауы |
Аралы баылау:
Баылау жмысын орындау
| Критерийлер | Проценттік лес |
| Барлы тапсырмаларды атесіз орындау, дрыс безендіру | |
| Барлы тапсырмаларды орындау, дрыс безендіру, есептеуде аздаан ателіктер жіберу | 90-99 |
| Тапсырманы 75% атесіз орындау, дрыс безендіру | 80-89 |
| Тапсырманы 75% орындау, безендіруде жне есептеуде аздаан ателіктер жіберу | 75-79 |
| Тапсырманы 50% атесіз орындау | 50-74 |
| Тапсырманы 50% кем орындау немесе есептеуде рескел ателіктер жіберу | 0-49 |
Сына ведомостына пн бойынша орытынды баа тменде келтірілген кестеге сйкес баллдарды санды жне ріптік эквиваленттері бойынша ойылады.
Пн бойынша ріптік-баллды- рейтингілік баа
| ріптік жйе бойынша баалау | Баллды санды эквиваленті | % пайызды мні | Дстрлі жйе бойынша баалау |
| А | 4,0 | 95-100 | ЗДІК |
| А- | 3,67 | 90-94 | |
| В+ | 3,33 | 85-89 | ЖАСЫ |
| В | 3,0 | 80-84 | |
| В- | 2,67 | 75-79 | |
| С+ | 2,33 | 70-74 | АНААТТАНАРЛЫ |
| С | 2,0 | 65-69 | |
| С- | 1,67 | 60-64 | |
| D+ | 1,33 | 55-59 | |
| D | 1,0 | 50-54 | |
| F | 0-49 | АНААТТАНАРЛЫ ЕМЕС |
Маманды: Жалпы медицина
Кафедра: Биостатистика жне ылыми зерттеулерді негіздері
Дрістер кешені
Курс: 3
Пн: Биологиялы статистика
растырушылар: доцент Аймаханова А.Ш.
аа оыт. Раманкулова А.А.
аа оыт.Исмаилова М.М.
Алматы, 2015 ж.
Кафедра отырысында
талыланды жне бекітілді
№ ___ хаттама ____._____.201__ ж.
Кафедра мегерушісі_________ Жусупова Б.С.
Дріс БС-1
Таырып: «Биологиялы статистика» пніне кіріспе
Масаты: Биологиялы статистика ымын алыптастыру, «Биологиялы статистика» пнін оытуды масаттары жне міндеттерімен, статистикалы дістерді олдануды негізгі айматарымен таныстыру.
Дріс сратары:
1. «Биологиялы статистика» пні.
2. Биологиялы статистика міндеттері.
3. Зерттелінді былысты аиат жаратылысын зерттеу шін биостатистикан мні.
4. Статистикалы дістерді олдануды трт негізгі айматары.
5. лшеу шкалаларыны негізгі типтері.
6. Биостатистикадаы лшеулерді сенімділігі мен шынайылыы.
Дріс тезистері:
ХХI асыр – длелді медицина асыры. Бл дегеніміз, медицинада кннен-кнге наты ылымдар дістері, соны ішінде, сіресе, бірінші кезекте статистика лкен роль атарып келеді. ылыми негізделген медицинаны заманауи тжырымдамасы биометриялы зерттеулерсіз ммкін емес. Медициналы зерттеулер деректерін маТаырыптикалы-статистикалы бейнелеу жне профилактикалы, диагностикалы жне емдеу шаралары мен процедураларыны тиімділігін сипаттайтын туынды шамаларды айырмашылы мндерін баалау – длелді медицинаны бірден бір негізге алынатын блімі болып саналады.
Трі статистикалы болып келетін биологиялы жиынтытарды оып- йрену барысында да маТаырыптикалы статистика дістерін олдану орынды болып отыр.МаТаырыптикалы статистика дістерін биологияда олдануды биологиялы статистика деп атайды.
Статистика- бл кездейсо деректер арасынан задылытарды круге, оларды ішіндегі ны байланыстарды ерекшелеуге, абылданан барлы шешімдер лесін арттыру рекетін анытауа ммкіндік беретін ылым
Статистика - бл деректерді (баылау нтижелерін) жинау, топтау, жйелеу, сипаттау, талдау жне тсіндіру. Бл бас жиынтыты жне оларды згергіштігін зерттеу.
Статистиканы оамды мірді ай саласын зерттеуіне байланысты зіне тн арнайы атауы болады. Мселен, нерксіптік, ауылшаруашылы, сотты статистикалар бар.
Медицина жне биологияа байланысты сратарды зерттейтін статистика биологиялы статистика деп аталады.
Биологиялы статистика – биологиялы нысандарды табии жне экспериментті трде зерттеулерді жоспарлау мен оларды нтижелерін талдау ережелері туралы білімдер жйесі.
Совет алымы П.Ф.Рокицкий 1967 жылы алаш рет биологиялы статистика терминін енгізді.
ылыми негізделген медицинаны заманауи тжырымдамасы биометриялы зерттеулерсіз ммкін емес.
Биостатистика – пн ретінде биологиялы статистиканы негізгі жадайлары мен дістері.
Пн масаты – тірі табиатта болып жатан рдістерді дрыс санды баалауа йрету.
Пн міндеттері- биологиялы жиынтытарды баалау шін негізгі статистикалы критерийлермен таныстыру жне оларды олдануды йрету.
Иллюстрациялы материал:
«БС1 - Дріс» Power Point презентациясы.
дебиет:
1. Савилов Е.Д. Мамонтова Л.М. и др. Применение статистических методов в эпидемиологическом анализе.-М. «МЕДпресс-информ», 2004.
2. Лукьянова Е.А. Медицинская статистика.- М.: Изд. РУДН, 2002.
3. Гланц С. Медико-биологическая статистика – М.:Практика,1999.
4. Рокицкий П.Ф. Биологическая статистика.- Высшая школа, 1973.
Баылау сратары:
1. Биологиялы статистиканы оыту пні андай?
2. Биологиялы статистиканы алдында тран негізгі міндеттерді атаыз.
3. Биологиялы статистиканы олдануды негізгі айматарын атаыз.
4. лшеу шкалаларыны негізгі трлері андай?
5. Биостатистиканы сенімділігі мен шынайылыы андай дістермен аныталады?
Дріс БС- 2
Таырып: Статистикалы жорамалдарды тексеру теориясыны негіздері.
Масаты: Статистикалы жорамалдарды тексеру теориясыны негізгі принциптерімен жне ымдарымен танысу. Нлдік жне балама жорамалдарды йару, параметрлік критерийлерді дрыс тадау дадыларын алыптастыру. Параметрлік емес критерийлермен танысу. Параметрлік критерийлер мен келісім критерийлерін есептеу дадыларын алыптастыру.
Дріс сратары:
1. Жорамалдарды статистикалы тексеру міндеттері.
2. Статистикалы жорамал. Статистикалы критерий. Жорамалды тексеруді негізгі аидасы.
3. Жорамалдарды тексеру дістемесі.
4. алыпты таралан бас жиынтыты параметрлері жніндегі жорамалды тексеру. Стьюдент критерийі.
5. Параметрлік емес критерийлер жне оларды олдану.
6. Манн-Уитни критерийі.
7. Туелді тадамалар критерийлері: Уилкоксон критерийі.
8. Колмогоров-Смирнов, Пирсонны Хи-квадрат критерийі.
Дріс тезистері:
Медициналы зерттеулерде азаны алыпты жне патологиялы, емдеуге дейін жне емдеуден кейінгі немесе ртрлі емдеу дістерін олданан жадайларындаы крсеткіштерін салыстыру маызды орын алады. Басаша айтанда, статистикалы жорамалдарды тексеру интуициялы медицинаны емес, длелді медицинаны негізгі ралы болып табылады.
Статистикалы есептерді олданумен байланысты практикада жиі кездесетін есептерді бірі, берілген тадама негізінде бас жиынтыа атысты айтылан андай-да бір йарымды абылдау немесе жоа шыару туралы сраа жауап беру болып табылады.
Статистикалы дістерді олданумен байланысты практикада жиі кездесетін есептерді бірі, берілген тадама негізінде бас жиынтыа атысты айтылан андай да бір йарымды абылдау немесе жоа шыару туралы сраа жауап беру болып табылады.
Мылалы, жаа дрі адамдарды белгілі бір санында сыналды делік. Осы емдеу нтижесі бойынша, жаа дрі бдан брын олданып келген емдеу дісіне араанда тиімді деп длелді орытынды жасауа бола ма?
Айтылан йарымды (жорамалды) тадама деректерімен салыстыру рдісі жорамалдарды тексеру деп аталады.
Статистикалы жорамал – бл тадама крсеткіштеріні негізінде тексеру болатын бас жиынтыты таралу трі жніндегі немесе белгісіз параметрлеріні шамасы жнінднгі йарым.
Статистикалы жорамалдарды мысалы:
1. Бас жиынты алыпты таралан.
2. алыпты таралан екі жиынтыты орта мндері те.
Трі белгілі таралуды параметрлері жніндегі статистикалы жорамалдар параметрлік жорамалдар, ал белгісіз таралуды трі жніндегі жорамалдар параметрлік емес жорамалдардеп аталады.
Статистикалы жорамалдар тадама деректері негізінде статистикалы дістермен тексеріледі. Жорамалдарды статистикалы тексеруге ртрлі рдістерді салыстыру жне баалау жатады: емдеуді тиімділігі, ауыруды жне одан жазылу кезедеріні затыы, сыратты ауырлыы, емдеу дістері.
Тексерілуге жататын негізгі жорамал нлдік жорамал деп аталады жне Н0 арылы белгіленеді.
Нлдік жорамалмен бсекелес, яни оан арама-айшы келетін жорамал балама жорамал деп аталады жне Н1 арылы белгіленеді.
Бір ана йарымнан тратын жорамал жай, ал жай жорамалдарды шекті немесе шексіз санынан тратын жорамал крделі деп аталады.
Мысалы, Н0: а=а0 - жай,
Н0: а>5 - крделі.
Н0 жорамалын абылдау немесе жоа шыару жніндегі ереже статистикалы критерий деп аталадыназывается.
Жорамалды тексеру X1,X2,…,Xn тадамаларыны нтижелері негізінде Tn=T(X1,X2,…,Xn ) тадама функциясын ру арылы жзеге асады. Tn функциясын критерий статистикасы деп атайды.
Жорамалдарды тексеруді негізгі принципі:
Tn критерий статистикасыны ммкін мндер жиыны екі иылыспайтын ішкі жиындара блінеді:
1) S сыни аймаы, яни Н0 жорамалын жоа шыару аймаы,
2) 
жорамалды абылдау аймаы.
Егер критерий статистикалы баылау нтижелері бойынша есептелген мндері (Tба=T(X1,X2,…,Xn )) S сыни аймаына тссе, онда Н0 жоа шыарылады жне Н1абылданады, егер Тба аймаына тссе, онда Н0 абылданады, ал Н1 жоа шыарылады.
Статистикалы жорамалдарды абылдау немесе жоа шыару туралы шешім тадама деректері бойынша абылданады. Сондытан, шешімні ате болу ммкіндігімен санасу ажет. ателік екі текті болуы ммкін.
Бірінші текті ателік - Н0 жоа шыару, негізінде ол дрыс.
Екінші текті ателік - Н0 абылдау, негізінде ол дрыс емес.
Бірінші текті ателікті жіберу ытималдыы критерийді мнділік дегейі деп аталады жне a(альфа) арылы белгіленеді.
Екінші текті ателікті жібермеу ытималдыыкритерийді уаттылыы деп аталады жне b(бета) арылы белгіленеді.
Параметрлік критерийлер алыпты таралан жиынтыты параметрлері жніндегі жорамалдарды тексеру шін олданады. Е кп таралан параметрлік критерий - Стьюдентті t-критерийі. Туелді жне туелсіз тадамалар шін сйкес Стьюдентті жптасан жне жптаспаан критерийлері олданылады.
Стьюдент критерийі медициналы-биологиялы зерттеулерге тн клемдері аз тадамалар шін олданылады.
Бас жиынтытан алынан кейбір тадамаларды таралу трі белгісіз, алайда оны андай-да бір трі туралы айтуа болатындай жадайлар жиі кездеседі.Мндай жадайларда нлдік жорамал тмендегідей трде йарылады: Н0 – бас жиынты А заы бойынша таралан.
Келісім критерийі – бл трі белгісіз таралуды йарылан заы жніндегі жорамалды тексеру критерийі.Оны кмегімен эмпирикалы деректер мен теориялы деректерді келісілетіні немесе келісілмейтіні тексеріледі.
Пирсонны Хи-квадрат келісім критерийі таралуды заы жніндегі жай жорамалды тексеру шін е жиі олданылатын критерий.Тексеру шін нлдік жорамалды йарады Н0: “эмпирикалы таралу мен теориялы таралуды арасында ешандай айырмашылы жо”. Критерийді олдануды негізгі идеясы теориялы жиіліктер мен эмпирикалы жиіліктерді салыстыру болып табылады. Егер эмпирикалы жиіліктер (ni) теориялы жиіліктерден (npi) атты ерекшеленетін болса, онда тексерілетін жорамалды жоа шыару керек; керісінше жадайда абылдау ажет.
Колмогоров-Смирновты келісім критерийі мндерді аз санында да жеткілікті сезімтал болып келеді. Оны кез-келген таралуды сйкестігін тексеру шін олдануа болады. Алайда, жорамал бойынша таайындалан таралу функциясы здіксіз болуы керек екендігін ескеру ажет.
Параметрлік емес критерийлер бас жиынтыты таралу тріне туелсіз, берілген жиынтыты варианталары мен оларды жиіліктеріне ана туелді функциялар болып табылады.Параметрлік емес критерийлер параметрлік критерийлер шін ажетті болып табылатын таралуды кейбір параметрлерін есептеуді талап етпейді.Сондытан параметрлік емес критерийлерді жне параметрлік емес статистика дістерін параметрден бос немесе еркін таралан деп атайды.
Параметрлік емес критерийлерді олдануды тиімділігі мен ммкіндіктері:
- зерттелетін жиынтыты таралу трі белгісіз, бл кбіне клемі аз жиынтытармен жмыс істегенде мнді;
- санды жне сапалы белгілермен жмыс істеуге ммкіндік береді;
- тадама орта жне тадама ортаны стандартты атесін есептеу талап етілмейді;
- зерттеліп отыран жиынтытар арасында айырмашылытарды бар немесе жо екендігін анытауа, егер бар болса оларды кездейсо немесе задылы екендігін таайындауа ммкіндік береді;
- зерттелетін былыстар немесе белгілер арасындаы байланысты немесе туелділікті анытауа ммкіндік береді;
Параметрлік критерийлерді параметрлік емес аналогтары бар.Стьюдентті жптаспаан критерийі шін параметрлік емес Манна-Уитни, жптасан критерийі шін параметрлік емес Уилкоксон критерийлері аналогтары болып табылады.
Манн-Уитни критерийі байланыспаан тадамаларды n1, n2<60 боланда салыстырылатын тадамаларды бір ана бас жиынтытан алынандытары жніндегі жорамалды тексеру шін олданылады.
Уилкоксон критерийі (жптасан Т-критерий) байланысан жиынтытар шін жеткілікті длдікпен айырмашылытарды баалауа олданылады.
рбір зерттеу шін сйкес статистикалы деу дісін дрыс тадау – кез-келген зерттеуді бірден-бір е маызды мезеттеріні бірі.
Салыстырылатын туелсіз тадамаларды бір бас жиынтыа атысы туралы болжамды тексеру шін Манн—Уитни U-критерийін келтіреміз.