Лекция № 5 Жедел-iздестiру шараларын жргiзу.
(1 – саат)
Жоспар:
1. Жедел-iздестiру шараларын жргiзу негiздерi.
2. Жедел-iздестiру шаралары.
Лекцияны мтіні:
1. Жедел-iздестiру шараларын жргiзу негiздерi
Жедел-iздестiру шараларын жргiзу шiн:
а) озалан ылмысты iстi болуы;
б) жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдара келiп тскен:
- зiрленiп жатан, жасалып жатан немесе жасалан ы бзушылы
- жауап алу, тергеу жне сот органдарынан жасырынып немесе ылмысты жазадан жалтарып жрген адамдар;
- азаматтарды хабарсыз кетуi жне танылмаан мйiттердi
табылуы;
- шет мемлекеттер мен халыаралы йымдарды арнайы ызметтерiнi барлау-блдiру рекеттерi туралы хабарламалар;
в) здерiнi арауындаы ылмысты iстер бойынша тергеушiнi жазбаша тапсырмалары жне прокурорды нсаулары, сондай-а сотты йарымдары;
в-1) азастан Республикасыны Бас Прокуроры мен оны орынбасарларыны, облыс прокурорларыны жне олара теестiрiлген прокурорларды аулылары;
г) ыты кмек туралы шарта (келiсiмге) сйкес халыаралы ы орау йымдарыны жне шет мемлекеттердi ы орау органдарыны сауал салулары;
д) оам, мемлекет мддесi мен оны экономикалы жне ораныс луетiн ныайту мддесiне орай барлау апараттарын алу ажеттiгi жнiндегi хабарламалар негiз болады.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыратын органдар з зыретi шегiнде зiнi не зге мемлекеттiк органдарды бастамасы бойынша азаматтарды жеке басын сипаттайтын жне шешiмдер абылдау шiн ажеттi:
- iшкi iстер, дiлет министрлiгiнi ылмысты-атару жйесi, лтты ауiпсiздiк, скери барлау, аржы полициясы, кеден органдарына, азастан Республикасы Президентiнi Кзет ызметiне жмыса жне ызметке абылдау туралы;
- жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарды ауiпсiздiгiн амтамасыз ету мселелерi жнiнде;
- мемлекеттiк пия болып табылатын малматтара немесе тiзбесiн азастан Республикасыны кiметi белгiлейтiн апат немесе экологиялы аупi аса жоары объектiлер мен имараттарды пайдалануа байланысты жмыстара рсат беру туралы;
- жедел-iздестiру ызметiне атысуа рсат беру немесе оны жзеге асыру нтижесiнде алынан материалдарды пайдалануа рсат беру туралы;
- жеке детективтiк жне кзет ызметiмен айналысуа рсат берiлгенi туралы деректер жинауа ылы.
Крсетiлген негiздер тпкiлiктi болып табылады жне тек замен ана толытырылуы немесе згертiлуi ммкiн.
2. Жедел-iздестiру шаралары.
Жедел-iздестiру шаралары - бл жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарды з зыретi шегiнде «Жедел-iздестiру ызметі туралы» Заны 2-бабында кзделген мiндеттердi шешуге баытталан iс-рекеттерi.
Жалпы жедел-iздестiру шаралары мыналар:
- азаматтара, лауазымды адамдара сауал-сра ою, олардан хабарламалар алу;
- азаматтар жария жне жасырын атынастар орнату, оларды жедел-iздестiру ызметiне пайдалану;
- ызметкерлердi ылмысты ортаа енгiзу;
- ылмысты iс-рекетке елiктеу мiнез-лы лгiсiн олдану;
- астыртын ксiпорындар мен йымдар ру;
- берiлетiн нiмдерге жедел баылауды жзеге асыру;
- арнаулы техникалы ралдарды олдану;
- мекемелердi, ксiпорындарды жне йымдарды (оларды
баыныстылыына жне меншiк нысандарына арамастан) есептерi бойынша анытамалар мен тексерулер жргiзу;
- зерттеу шiн сынамалар мен лгiлер iрiктеп алу;
- баылау шiн сатып алу;
- iздеу-ызмет иттерiн пайдалану;
- белгiлерi бойынша жеке адамды iздеу жне састыру;
- апаратты засыз алып тастау ондырыларын iздеу;
- ыа арсы рекеттер iздерiн табу, жасырын анытау жне
алу, оларды алдын ала зерттеу;
- ылмыс жасаушы немесе жасаан адамны iзiне тсу жне оны стау;
- сталан адамдарды жеке тексерудi, ылмысты iс-рекетке атысты болуы ммкiн заттар мен жаттарды арауды жне алуды, сондай-а трын жайларды, жмыс орындары мен зге де орындарды тексерудi, клiк ралдарын тексерудi жзеге асыру;
- арулы ылмыскерлердi ола тсiру жнiнде операциялар жргiзу;
- жедел, ылмыстар есептерi жне ылмысты тiркеу жйелерi бойынша тексеру болып табылады.
Арнаулы жедел-iздестiру шаралары мыналар:
- сотталандарды хат-хабарын цензуралау;
- почта жнелтiлiмдерiн баылау;
- байланыс желiлерiндегi жедел iздеу;
- бейне-, аудиотехниканы немесе зге де арнаулы техникалы ралдарды пайдалана отырып, сздердi жасырын тыдау жне жазып алу, телефондар жне баса да сйлесу рылылары арылы жргiзiлетiн сйлесулердi тыдау жне жазып алу, сондай-а телефон арылы жргiзiлген сйлесулер туралы млiметтер алу;
- байланысты техникалы арналарынан, компьютер жйелерiнен жне зге техникалы ралдардан хабарламалар алып тастау;
- соны iшiнде арнаулы техникалы ралдарды (дыбыс-бейне жазбаларды, кино-сурет тсiрiлiмдерiн жне баса техникалы ралдарды), жеке адамны мiрiне, денсаулыына жне айналадаы ортаа зиянын тигiзбейтiн заттарды жне материалдарды пайдалана отырып байау;
- трын жне баса жайлара, йлерге, имараттара, жер учаскелерiне, клiк жне зге техникалы ралдара кiру жне оларды тексеру.
Лекция № 6
Таырыбы: Жедел-iздестiру шараларын жргiзу.
(1 – саат)
Жоспар:
1. Жедел-iздестiру шараларын жргiзу шарттары.
2. Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдара жрдемдесу.
Лекцияны мтіні:
1. Жедел-iздестiру шараларын жргiзу шарттары.
Адамдарды азаматтыы, жынысы, лты, трылыты жерi, леуметтiк, лауазымды жне млiктiк жадайы, андай оамды бiрлестiктерге жататындыы, дiнге атынасы мен саяси сенiмi, егер замен згеше белгiленбесе, азастан Республикасыны аумаында олара атысты жедел-iздестiру шараларын жргiзуге кедергi бола алмайды.
«Жедел-iздестiру ызметі туралы» Заны 11-бабыны 2-тармаында крсетiлген жедел-iздестiру шараларын здерiне жктелген мiндеттерге сйкес жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдар жргiзедi жне бл шаралар оларды зыретi шегiнде шектеледi. Iшкi iстер органдары «Жедел-iздестiру ызметі туралы» 11-бабыны 2-тармаында тiзiп крсетiлген жедел-iздестiру шараларын дiлет министрлiгi ылмысты-атару жйесiнi мекемелерiнде ылмысты-атару жйесi укiлеттi органыны немесе оны ауматы блiмшесiнi келiсiмi бойынша жзеге асыруа ылы.
«Жедел-iздестiру ызметі туралы» Заны 11-бабыны 3-тармаында крсетiлген жедел-iздестiру шараларын:
а) iшкi iстер, дiлет министрлiгiнi ылмысты-атару жйесi, аржы полициясы жне кеден органдары - сотталандарды хат-хабарларын цензуралау; посылка жне бандероль трiнде почта жнелтiлiмдерiне баылау жасау; бейне-, аудиотехниканы немесе зге де арнаулы техникалы ралдарды пайдалана отырып, сздердi жасырын тыдау жне жазып алу, телефондар жне баса да сйлесу рылылары арылы жргiзiлетiн сйлесулердi тыдау жне жазып алу, сондай-а телефон арылы жргiзiлген сйлесулер туралы млiметтер алу; компьютер жйелерiнен жне зге техникалы ралдардан хабарламаларды алып-тастау; байау, соны iшiнде арнаулы техникалы ралдарды (дыбыс бейне жазбаларды, кино-сурет тсiрiлiмдерiн жне баса техникалы ралдарды), материалдар мен заттарды пайдалана отырып байау; трын жне баса жайлара, йлерге, имараттара, жер учаскелерiне, клiк жне зге техникалы ралдара кiру жне оларды тексеру;
б) лтты ауiпсiздiк органдары - почта жнелтiлiмдерiн баылау; байланыс желiлерiндегi жедел iздестiру; бейне-, аудиотехниканы немесе зге де арнаулы техникалы ралдарды пайдалана отырып, сздердi жасырын тыдау жне жазып алу, телефондар жне баса да сйлесу рылылары арылы жргiзiлетiн сйлесулердi тыдау жне жазып алу, сондай-а телефон арылы жргiзiлген сйлесулер туралы млiметтер алу; байланысты техникалы арналарынан, компьютерлiк жйелерден жне зге техникалы ралдардан хабарламаларды алып тастау, байау, соны iшiнде арнаулы техникалы ралдарды (дыбыс-бейне жазбаларды, кино-сурет тсiрiлiмдерiн жне баса техникалы ралдарды), материалдар мен заттарды пайдалана отырып байау; трын жне жайлара, йлерге, имараттара жер учаскелерiне, клiк жне зге техникалы ралдара кiру жне оларды тексеру;
в) жедел амтамасыз ету объектiлерiнде азастан Республикасы ораныс министрлiгiнi скери барлауы мен Президентiнi Кзет ызметi - байау, соны iшiнде арнаулы техникалы ралдарды (дыбыс-бейне жазбаларды, кино-сурет тсiрiлiмдерiн жне баса техникалы ралдарды), материалдар мен заттарды пайдалана отырып байау; трын жне баса жайлара, йлерге, имараттара, жер учаскелерiне, клiк жне зге техникалы ралдара кiру жне оларды тексеру; бейне-, аудиотехниканы немесе зге де арнаулы техникалы ралдарды пайдалана отырып, сздердi жасырын тыдау жне жазып алу, телефондар жне баса да сйлесу рылылары арылы жргiзiлетiн сйлесулердi тыдау жне жазып алу, сондай-а телефон арылы жргiзiлген сйлесулер туралы млiметтер алу; байланысты техникалы арналарынан, компьютерлiк жйелерден жне баса да техникалы ралдардан хабарламаларды алып тастау iсiн жзеге асырады.
азастан Республикасыны Iшкi iстер, дiлет министрлiгiнi ылмысты-атару жйесi, лтты ауiпсiздiк органдары, ораныс министрлiгiнi скери барлау, аржы полициясы, кеден органдары мен Президентiнi Кзет ызметi ажет болан жадайда осы Заны 11-бабыны 3-тармаында крсетiлген арнаулы шараларды йымдастыру мен жргiзуде зара жрдемдесуге мiндеттi.
6-бапта крсетiлген барлы органдарды мiндеттерi шешу мддесiне орай телекоммуникациялар желiлерi мен байланысты почта арналарын пайдалануына орай арнаулы жедел-iздестiру шараларын техникалы жаынан азастан Республикасыны лтты ауiпсiздiк органдары жзеге асырады, бл шiн олара ажеттi кштер мен аржы блiнедi.
Жедел-iздестiру шараларын жргiзуге ыы бар ызметтердi, блiмшелердi жне ызметкерлер санаттарыны тiзбесiн жедел-iздестiру ызметiн жргiзушi органдарды басшылары белгiлейдi.
Замен оралатын жеке мiрге тиiспеушiлiк, хат жазысу, телефонмен сйлесу, телеграф хабарлары мен почта жнелтiлiмдерi пиясын, сондай-а трын йдi ол судан орау ыын озайтын арнайы жедел-iздестiру шаралары тек ауыр жне ерекше ауыр ылмыстарды, сондай-а ылмысты топтар зiрлеп жатан жне жасаан ылмыстарды анытау, алдын алу жне ашу шiн прокурорды рсатымен ана жзеге асырылады.
Мндай шараларды жргiзуге рсатты жедел-iздестiру ызметiн жргiзушi органдарды аулысы бойынша азастан Республикасыны бас прокуроры, оны орынбасарлары, республиканы скери прокуроры, облыстарды прокурорлары мен олара теестiрiлген прокурорлар бередi.
азастан Республикасыны ауiпсiздiгiн амтамасыз ету, шет мемлекеттер мен шетел йымдарыны арнаулы ызметтерiнi, сондай-а терроризмнi барлау-блдiру масатында ол сушылытарын анытау, алдын алу жне болдырмау масатында тек ана барлау хабарламасын алу шiн осы бапты 4-тармаында крсетiлген жедел-iздестiру шаралары азастан Республикасыны бас прокурорымен келiсiлген тртiппен жзеге асырылуы ммкiн.
Жекелеген адамдарды мiрiне, денсаулыына, меншiгiне ауiп тнген жадайда оларды тiнiшi немесе жазбаша келiсiмi бойынша жедел-iздестiру ызметiн жргiзушi орган басшысы бекiткен аулы негiзiнде, 24 саатты iшiнде мiндеттi трде прокурорды хабардар ете отырып, оларды телефондарынан немесе баса да сйлесу рылыларынан жргiзiлген сйлесулердi тыдауа жне жазып алуа рсат етiледi.
Кейiнге алдыруа болмайтын жне террористiк рекет бiлдiру жне баса да ауыр ылмыстар жасауа келiп соуы ммкiн жадайларда жедел-iздестiру ызметiн жргiзушi тиiстi орган басшылары бiрiнi длелдi аулысы негiзiнде прокурорды хабардар ету жне соынан 24 саатты iшiнде рсат алу арылы осы бапты 4-тармаында крсетiлген жедел-iздестiру шараларын жргiзуге жол берiледi.
Осы бапты 4-тармаында крсетiлген жедел-iздестiру шараларын жргiзуге рсат алу кезiнде прокурора жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдармен пия негiзде ызмет жасаушы немесе ызмет жасаан азаматтарды жеке басы туралы малматтар пиясын ашуа ммкiндiк бермейтiн нысанда жне мазмнда оларды жргiзуге негiздеме материалдар тапсырылады.
Жасырын жедел-iздестiру шараларын йымдастыру жне оларды жргiзу тактикасы "Мемлекеттiк пиялар туралы" азастан Республикасыны Заы" негiзiнде азастан Республикасыны кiметi бекiтетiн пияландыруа жататын малматтар тiзбесiне сйкес ызметтiк, скери жне мемлекеттiк пияны рауы ммкiн.
2. Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдара жрдемдесу.
азастан Республикасы мемлекеттiк органдарыны, ведомстволарыны, ксiпорындарыны, йымдары мен мекемелерiнi (баыныстылыына жне меншiк нысандарына арамастан), скер блiмшелерiнi, рамаларыны жне оамды бiрлестiктерiнi лауазымды адамдары мен баса ызметкерлерi осы Заны 2-бабында кзделген мiндеттердi шешуде жедел-iздестiру ызметiн жргiзушi органдара жрдемдесуге мiндеттi.
Жекелеген азаматтар з алауы бойынша жедел-iздестiру ызметiн жргiзу органдарымен ызмет жасау пиялылыын сатай отырып, з келiсiмiмен жедел-iздестiру шараларын зiрлеуге жне жргiзуге (соны iшiнде келiсiм-шарт бойынша) тартылуы ммкiн. Бл адамдар жедел-iздестiру шараларын зiрлеу немесе жргiзу барысында здерiне млiм болан малматтарды пия стауа жне аталан органдара крiнеу жалан хабарлама бермеуге мiндеттi. Осындай малматтарды жария еткенi жне крнеу жалан хабарлама бергенi шiн олар азастан Республикасыны задарымен белгiленген жауапа тартылады.
Жедел-iздестiру ызметiн жргiзушi органдар кмелетке толан рекет абiлетi бар адамдармен оларды азаматтыына, лтына, жынысына, леуметтiк, лауазымды жне млiктiк жадайына, бiлiмiне, андай оамды бiрлестiктерге жататынына, саяси жне дiни сенiмiне арамастан ынтыматасу туралы келiсiм-шарт жасай алады. Келiсiм-шартты трi, оны олданылу шарты мен мерзiмi ведомстволы алыпты жаттармен белгiленедi.
Лекция № 7