Таырыбы: Жедел-iздестiру шараларын жргiзу.
(1 – саат)
Жоспар:
1. Жедел-iздестiру ызметiнi нтижелерiн пайдалану.
2. Жедел-iздестiру ызметiндегi шектеулер.
3. Жедел-iздестiру шараларын тотату негiздерi.
Лекцияны мтіні:
1. Жедел-iздестiру ызметiнi нтижелерiн пайдалану.
Жедел-iздестiру ызметi рдiсiнде алынан материалдар тергеу жмыстарын зiрлеу жне жзеге асыру, ылмыстарды алдын алу, оларды болдырмау жне ашу жнiндегi жедел-iздестiру шараларын жргiзу шiн, сондай-а ылмысты iс жргiзу задарына сйкес олар тексерiлгеннен кейiн ылмысты iс бойынша айатар ретiнде пайдаланылуы ммкiн.
Жедел-iздестiру шараларын жргiзу нтижесiнде алынан материалдар олара ылмысты iс жргiзу заында кзделген сипат бергенге дейiн, не оларды ылмыс процесiне енгiзуге ммкiндiк болмаан жадайда ешандай ыты зардаптара келiп сопайды жне жеке тлалар мен зады тлалар ытарын, бостандытары мен зады мдделерiн шектеу шiн негiз бола алмайды.
Жедел-iздестiру ызметiн йымдастыру, наты жедел-iздестiру шаралары, хабарламаларды алу кздерi мен тсiлдерi туралы мемлекеттiк немесе замен оралатын зге де пия болып табылатын малматтар задарда кзделген реттерден баса жадайда, сондай-а азаматтарды жеке мiрiне, ар-ожданы мен адiр-асиетiне атысты малматтар, жария етiлмейдi.
Ксiби мiндеттерiн орындау нтижесiнде жедел-iздестiру ызметi туралы зiне млiм болан малматтарды жария еткен адамдар азастан Республикасыны задарында кзделген тртiппен жауапты болады.
2. Жедел-iздестiру ызметiндегi шектеулер.
Жедел-iздестiру ызметiн жргiзу кезiнде:
- аса ажет жне ораныс ажет болан жадайда баса реттерде азаматтарды мiрiне, денсаулыы мен млкiне наты атер тндiретiн iс-рекеттер жасауа;
- андай да бiр саяси партияны, сондай-а оамды жне дiни бiрлестiктердi мддесi шiн рекет етуге;
- азаматтарды ы бзушылыа итермелеуге жне арандатуа;
- азаматтар мен лауазымды адамдарды ытарын, бостандытары мен зады мдделерiн шектейтiн зорлы-зомбылы жасауа, атер тндiруге, бопсалауа жне зге де засыз рекеттер жасауа;
- жедел-iздестiру материалдарын брмалауа, сол сияты крiнеу кмндi не жалан малматтарды пайдалануа тыйым салынады.
3. Жедел-iздестiру шараларын тотату негiздерi.
Жедел-iздестiру шаралары:
- жедел-iздестiру ызметiн жргiзу арылы шешу кзделген
мiндеттер орындалан ретте;
- ала ойылан мiндеттердi шешiлуi объективтi трде ммкiн еместiгiн растайтын жадайлар аныталан ретте;
- тексерiлетiн адамды азастан Республикасыны задарында кзделген негiздер бойынша жауапа тартуа болмайтын жадайлар аныталан кезде тотатылады.
Жедел-iздестiру шаралары жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарды алыпты жаттарында кзделген мерзiмде азастан Республикасы Бас прокурорыны келiсiмiмен жзеге асырылады, тотатыла трады, тотатылады.
Лекция № 8
Таырыбы: Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарды зара iс-имылы.
(1 – саат)
Жоспар:
1. азастан Республикасыны жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарыны зара iс-имылы.
2. Баса мемлекеттердi органдарымен зара iс-имыл.
Лекцияны мтіні:
1. азастан Республикасыны жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарыны зара iс-имылы.
азастан Республикасыны жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдары:
- здерiнi алдарында тран мiндеттердi дербес, бiр-бiрiмен зара iс-имыл жасап, мемлекеттiк, оамды жне зге йымдарды ммкiндiгiн, сондай-а азаматтарды жрдемiн пайдалана отырып шешедi;
- осы органдарды зыретiне атысты ылмысты рекеттердi млiм болан деректерi туралы бiрiн-бiрi хабардар етiп отыруды амтамасыз етедi жне зара ажеттi кмектi крсетедi.
2. Баса мемлекеттердi органдарымен зара iс-имыл.
Баса мемлекеттердi жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыруа ы берiлген органдары азастан Республикасы аумаында зара iс-имылды жне жедел-iздестiру шараларын осы зада жне тиiстi шарттар мен келiсiмдерде белгiленген тртiп пен шекте жргiзедi.
азастан Республикасыны жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдары баса мемлекеттердi ауматарында зара iс-имылды жне жедел-iздестiру шараларын осы Зада, сондай-а тиiстi шарттар мен келiсiмдер негiзiнде сол мемлекеттердi задарымен белгiленген тртiп пен шекте жргiзедi.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарды халыаралы ы орау йымдарымен зара iс-имылы.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарды халыаралы ы орау йымдарымен зара iс-имылы ыты кмек туралы шарттара (келiсiмдерге) сйкес жне осы Зада белгiленген алыптар шегiнде жзеге асырылады.
Лекция № 9
Таырыбы: Жедел-iздестiру ызметiнi субъектiлерiн леуметтiк жне ыты орау
(1 – саат)
Жоспар:
1. Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдар ызметкерлерiн леуметтiк жне ыты орау.
2. Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдара жрдемдесушi азаматтарды леуметтiк жне ыты орау.
3. Жедел-iздестiру ызметiн аржылай жне материалды-техникалы амтамасыз ету.
Лекцияны мтіні:
1. Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдар ызметкерлерiн леуметтiк жне ыты орау.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдар ызметкерлерi ызметтiк мiндеттерiн атару кезiнде кiмет кiлдерi болып саналады жне мемлекет орауында болады. Олара здерi штатына кiретiн министрлiктер мен ведомстволар ызметкерлерiнi ыты жне леуметтiк орау кепiлдiктерi олданылады. Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдар ызметкерлерiнi жмыс ерекшелiктерi ескерiле отырып олара осымша жеiлдiктер берiлуi ммкiн.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарды ызметкерлерi здерiнi ызмет бабында за талаптарын басшылыа алады рi саяси партияларды жне саяси масаттарды кздейтiн баралы оамды озалыстарды шешiмдерiне байланысты болмайды.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы ызметкерлер мен органдарды зады iс-имылына замен тiкелей укiлдiк берiлген адамнан баса ешкiмнi араласуына ыы жо. олданылып жрген задара айшы келетiн бйры немесе нсау алан кезде олар зады басшылыа алуа мiндеттi.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарды басшылары з ызметкерлерiнi, оларды отбасы мшелерiнi жне жаын туыстарыны жеке басыны ауiпсiздiгiн, млкiнi саталуын амтамасыз етуге мiндеттi.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарды ызметкерлерiне ызмет мiндеттерiн лайыты орындау масатында арнаулы ксiби даярлытан туiне, бiлiктiлiгiн ктеруге жне медициналы ызмет крсетiлуi шiн ажеттi жадайлар жасалады.
2. Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдара жрдемдесушi азаматтарды леуметтiк жне ыты орау.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдара жрдемдесетiн азаматтар мемлекет орауында болады.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдара жрдемдесуге келiсiм бiлдiрген азаматтара мемлекет осы Заа, азастан Республикасыны баса задарына жне алыпты жаттарына сйкес оларды ытарын амтамасыз етуге жне мiндеттемелердi орындауа кепiлдiк бередi.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыратын органдара жрдемдесуiне байланысты азаматтарды мiрiне, сондай-а оларды отбасы мен жаын туыстарыны денсаулыына немесе млкiне, заа айшы ол сушылыты аны аупi тнген кезде, бл органдар ыа арсы рекеттi болдырмау, айыптыларды анытап, оларды жауапа тарту, сондай-а ажет болан жадайда азастан Республикасыны кiметi белгiлеген тртiппен оларды орау жнiнде арнаулы жмыстар жргiзу шiн барлы ажеттi шараларды олдануа мiндеттi.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдармен пия негiзде ызмет iстейтiн немесе ызмет iстеген азаматтар туралы малматтар мемлекеттiк пия болып табылады жне оларды жазбаша келiсiмiмен ана жария етiлуi ммкiн.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдармен ызмет iстейтiн азаматтар сыйаы алуа ылы.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдармен азаматтарды айналысатын ызметiнi негiзгi трi ретiнде аылы негiзде келiсiм-шарт бойынша ынтыматасып ызмет iстеу кезеi оларды жалпы ебек стажына кiредi. Олар азастан Республикасыны олданылып жрген задарына сйкес жне кiметi белгiлеген тртiппен зейнетаымен амтамасыз етiлуге, аза болан ретте оларды отбасылары мен асырауындаы адамдар асыраушысынан айырылуына байланысты зейнетаы алуа ылы.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдармен ынтыматасып ызмет iстеген азамат жедел-iздестiру шараларын жргiзуге атысуына байланысты аза болан жадайда оны отбасына жне асырауындаы адамдара:
- аылы негiзде ынтыматасып ызмет iстеп, аза болан адамны он жылды ашалай аысы млшерiнде;
- аысыз негiзде ынтыматасып ызмет iстеген адам шiн он жылды е тменгi жалаы сомасы млшерiнде бiр жолы жрдемаы тленедi.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдармен ынтыматасып ызмет iстеген азамат зiнi атысуымен болан жедел-iздестiру шараларын жргiзген кезде мертiккен не денсаулыына зге де заым келген кезде оан:
- аылы негiзде ынтыматасып ызмет iстеген адамдар шiн бес жылды ашалай аысы млшерiнде;
- аысыз негiзде ынтыматасып ызмет iстеген адамдар шiн бес жылды е тменгi жалаы сомасы млшерiнде бiр жолы жрдемаы тленедi.
Жедел-iздестiру шараларын жргiзуге атысуа байланысты аза болуа, мертiгуге не денсаулыты згедей заымдануына орай келтiрiлген залалды орнын толтыру азастан Республикасы кiметi белгiлеген тртiппен жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органны аржысы есебiнен жргiзiледi.
3. Жедел-iздестiру ызметiн аржылай амтамасыз ету.
Жедел-iздестiру ызметiн аржыландыру жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарды стауа лтты валюта трiнде де, шетел валютасы трiнде де бюджет аражаты есебiнен жзеге асырылады.
Жедел-iздестiру ызметiн материалды-техникалы амтамасыз ету .
Жедел-iздестiру ызметiн материалды-техникалы амтамасыз ету бюджет аражаты есебiнен жзеге асырылады.
Лекция № 10
Таырыбы: Жедел-iздестiру ызметiн баылау жне адаалау.
(1 – саат)
Жоспар:
1. Ведомстволы баылау.
2. Жедел-iздестiру ызметiн адаалау.
Лекцияны мтіні:
1. Ведомстволы баылау.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыру, жедел-iздестiру шараларын жргiзу барысында адамны жне азаматты ытары мен бостандытарыны саталуы, сондай-а жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыруа кiлеттi органдар мен лауазымды адамдарды актiлерi мен iс-рекеттерiнi задылыы адаалауды мнi болып табылады.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асырушы органдарды басшылары жедел-iздестiру шараларын йымдастыру мен жргiзу кезiнде задылыты саталуына баылауды амтамасыз етедi.
Жоары тран ведомстволы органдар здерiне баынысты органдарды жедел-iздестiру ызметiне баылау жасауды амтамасыз етедi.
2. Жедел-iздестiру ызметiн адаалау
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыру кезiндегi задылыты саталуын адаалауды азастан Республикасыны Бас Прокуроры жне оан баынысты прокурорлар жзеге асырады.
Жедел-iздестiру ызметiн адаалауды жзеге асыру кезiнде прокурор:
1) жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыратын органдармен жасырын негiзде ызмет ететiн немесе ызмет еткен азаматтарды жеке басы туралы млiметтердi оспаанда, жедел-iздестiрудi жргiзу iстерiн, жедел-iздестiру ызметiнi барысы туралы материалдарды, жаттар мен баса да ажеттi млiметтердi алады;
2) жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыратын органдарды арнаулы жедел-iздестiру шараларын жргiзуiнi задылыын тексередi;
3) жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыру кезiнде зады, адам мен азамат ытарын бзушылы аныталан жадайда з аулысымен жедел-iздестiру шараларын тотатады;
4) жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыратын органдарды лауазымды адамдарыны iс-рекеттерi мен шешiмдерiне шаымдар мен арыздарды арайды;
5) Конституцияа, задар мен Республика Президентiнi актiлерiне айшы келетiн, жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыратын органдар шыаратын жедел-iздестiру шараларын йымдастыру мен жргiзу тактикасын регламенттейтiн нормативтiк ыты актiлерге наразылы келтiредi;
6) жедел-iздестiру шараларын жргiзу кезiнде ыа арсы iс-рекеттерге жол берген ызметкерлерге атысты ылмысты iс озау, тртiптiк iс жргiзу туралы аулылар шыарады;
7) жедел-iздестiру ызметiнi задылыын адаалауды жзеге асыру кезiнде аныталан тртiп бзушылы фактiлерi бойынша прокурорлы адаалауды баса да актiлерiн шыарады;
8) засыз сталан адамдарды зiнi длелдi аулысымен босатады не адамдарды стау туралы засыз аулыларды кшiн жояды;
9) ажет болан жадайда жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыратын органдарды басшыларынан здерiне баынышты органдарда за бзушылыты жою масатында тексеру жргiзудi талап етедi;
10) азастан Республикасыны задарында белгiленген жадайларда жедел-iздестiру шараларын жргiзуге санкция бередi.
Жедел-iздестiру ызметiнi задылыына адаалауды Республиканы Бас Прокуроры жне зге прокурорлар задарда белгiленген зыретi шегiнде жзеге асырады. Z944000
Бас Прокурор з зыретi шегiнде, жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыратын органдарды орындауы шiн мiндеттi, жедел-iздестiру ызметi туралы азастан Республикасы задары нормаларыны олданылу мселелерi бойынша нормативтiк ыты актiлер абылдайды.
Жедел-iздестiру ызметiн жзеге асыратын органдар тарапынан задылыты бзылуын анытау масатында прокурор арнаулы техникалы ралдарды пайдалана отырып, прокуратура органдарыны мамандары мен зге де мамандарды тартуа ылы.
Лекция № 11
Таырыбы: Жедел-iздестiру ызметiн баылау жне адаалау.
(1 – саат)
Жоспар:
1. азастан Республикасы Бас прокуратурасыны Жедел іздестіру ызметіні задылыын адаалау департаменті туралы ереже.
2. Департаментті масаттары жне міндеттері.
3. Департаментті функциялары.
Лекцияны мтіні:
1. Жедел-іздестіру ызметіні задылыын адаалау департаменті
азастан Республикасы Бас прокуратурасыны Жедел іздестіру ызметіні задылыын адаалау департаменті туралы ереже.
Осы Ереже Жедел іздестіру ызметіні задылыына прокурорлы адаалауды йымдастыру туралы нсаулыты орындау шін зірленген жне азастан Республикасы Бас прокуратурасыны Жедел іздестіру ызметіні задылыын адаалау департаментіні (одан рі Департамент) жмысын, оны масатын, міндетін жне оны рылымды блімшелеріні функцияларын анытау шін бейімделген.
Жедел іздестіру ызметіні задылыын адаалау департаменті азастан Республикасы Бас прокуратурасыны дербес рылымды блімшесі болып табылады.
Департамент з ызметінде азастан Республикасыны Конституциясы мен задарын, Р «Прокуратура туралы», «Жедел іздестіру ызметі туралы» Задарын, ылмысты іс жргізу занамасыны нормаларын, азастан Республикасыны зге нормативтік ыты актілерін, сондай-а азастан Республикасы Бас Прокурорыны бйрытарын, нсауларын, нсаулытарын, азастан Республикасында пиялы режимді амтамасыз ету жніндегі нсаулыты жне осы Ережені басшылыа алады.
Департаментті жмысы з зыретіне байланысты алдына ойылан масаттар мен міндеттерді шегінде Бас прокуратураны, Бас скери прокуратураны аппаратыны баса рылымды блімшелерімен, облысты, Астана, Алматы алалы жне олара теестірілген прокурорлармен, сондай-а ы орау органдарымен зара рекет жасау арылы жзеге асырылады.
Департамент жедел іздестіру ызметіні задылыын адаалауа жетекшілік ететін азастан Республикасы Бас Прокурорыны орынбасары-на тікелей баынышты.
Департаментті іс-ааз ндірісі Бас Прокурор Аппаратаны Азаматтарды тініштерін арау туралы задарды олданылуын жне іс жргізуді адаалау басармасымен, сондай-а азастан Республикасы Бас Прокурорыны бйрытарымен регламенттелген зге жадайларда Бас прокуратураны Мемлекеттік пияларды орау блімімен жзеге асырылады.
2. Департаментті масаттары жне міндеттері.
Департаментті негізгі масаттары жне міндеттері:
- жедел іздестіру ызметін жзеге асыратын (Р лтты ауіпсіздік комитеті, Р Ішкі істер министрлігі, Р Экономикалы жне сыбайлас жеморлы ылмыстара арсы крес жніндегі агенттігі, Р ділет министрлігіні АЖК жне Р аржы министрлігіні Кеден баылау комитеті – одан рі ЖІ жзеге асыратын органдар) органдарды ызметіні задылыын, «Жедел іздестіру ызметі туралы» Заыны длме-дл жне бірыай олданылуын адаалау;
- осы органдармен жедел іздестіру ызметін жзеге асыру кезінде адамны жне азаматты ытары мен бостандытарыны саталуын адаалау;
- жеке жне зады тлаларды ытары мен зады мдделеріні бзылуына жол бермеу жне оларды алпына келтіру, келтірілген залалды теу бойынша дер кезінде шаралар абылдау;
- осы жмысты жасарту шін іздену, зірлеу жне сыныстар енгізу болып табылады.
Департаментті рылымы:
- Департаментті басты басарады. Департаментте Басарма бастыы, Р Бас Прокурорыны кмекшісі, Басарманы аа прокурорлары жне прокурорлары, бас мамандар лауазымдары бар.
- азастан Республикасыны Бас Прокуроры адаалауды осы саласына жетекшілік ететін Бас Прокурорды орынбасарыны келісімімен бастыты сынымы бойынша Департаментті рылымы мен штатын белгілейді жне бекітеді.
3. Департаментті функциялары.
Департамент з кілеттіктеріні шектерінде жне оан жктелген міндеттерге сйкес мына функцияларды жзеге асырады:
- азастан Республикасы «Жедел іздестіру ызметі туралы» Заыны олданылу саласында задылыты адаалауды йымдастыру жне жзеге асыру;
- ЖІ субъектілері жедел іздестіру жне арнайы іс-шараларды (одан рі ЖІШ АЖІШ) жзеге асыран кезде задылыты адаалауды амтамасыз ету:
а) ауыр жне аса ауыр ылмыстарды, соны ішінде йымдасан нысандаы жне сыбайлас жеморлы баытындаы ылмыстарды ашу жнінде;
б) экономикалы жне аржы ылмыстарды ашу жнінде;
в) ылмыскерлерді, соны ішінде халыаралы іздестіру жарияланандарды, сондай-а хабар-ошарсыз жоалып кеткен адамдарды іздестіру жнінде;
- ЖІ субъектілерімен жасырын ызмет істейтін немесе ызмет еткен азаматтарды тласы туралы мліметтерден баса, зге материалдарды, оперативтік есепті істерін, статистикалы жне баса деректерді зерделеумен атар кілетті органдарды жедел іздестіру ызметін реттейтінзанаманы олданылуына тексерістер жргізу;
- прокуратура органдарыны мамандарын, зге мамандарды тартумен атар арнайы техниканы олдану арылы з бетінше немесе лтты ауіпсіздік органдарыны блімшелерімен бірлесіп, ЖІ субъектілеріні засыз ЖІШ ашу жне оан жол бермеу жнінде тексерістер жргізу;
- жедел есеп істерді басталуыны, ысартылуыны жне іске асырылуыны негізділігі, сондай-а соны шегінде жедел іздестіру жне арнайы іс-шараларды жргізуді задылыы жнінде осы істерді материалдарын зерделеу;
- жедел іздестіру ызметін жзеге асыратын органдарды лауазымды тлаларыны рекеттеріне жне шешімдеріне шаымдалан азаматтарды, жеке жне за тлаларыны шаымдары мен тініштерін арау жне шешу;
- жергілікті орындардан келіп тсетін есептерді, статистикалы деректерді,жмыс жоспарларын, прокурорлы шара олдану актілеріні кшірмелерін жне баса жаттарды зерттеу жне олар бойынша сыныстар енгізу;
- ЖІ субъектілеріні жедел іздестіру ызметіні задылыына прокурорлы адаалау практикасын талдау жне орыту, нсаулар зірлеу, тмен тран прокурорлара ЖІ задылыын адаалауды жзеге асыру жніндегі жмысты йымдастыруда практикалы жне дістемелік кмек крсету;
- тмен тран прокуратураларда ЖІ задылыын адаалауда басшылы ету жне оны йымдастыруды баылау, азастан Республикасы Бас Прокурорыны бйрытары мен нсауларыны орындалуын тексеру, озы тжірибелерді тарату жнінде жмыс жргізу;
- жедел іздестіру ызметін реттейтін задарды бзушылытарды жою жне заа туелді актілерге наразылы келтіру бойынша зада кзделген шараларды абылдау;
- з зыретіні шегінде Бас прокуратура басшылыыны баяндамаларына, кіметті за шыарушы жне кілдік органдарына апараттар шін, Бас прокуратураны ала мжілістеріне жне шыл кеестерге материалдар дайындау;
- за шыармашылы жмысына жне оны жетілдіру жнінде, соны ішінде нормативтік ыты актілерді зірлеу жолы арылы оан атысу;
- мемлекеттік жне ызметтік пияа, сондай-а зге жедел ызметтік апарата жататын мліметтерді тарап кету фактілерін ашу жне жол бермеу.
Департамент ызметіні йымдастырушылы негіздері жне оны ызметкерлеріні функционалды міндеттері.
ЖІ задылыын адаалау департамент ызметкерлеріні ызметі айматы-нысанды аидат бойынша жне функционалды міндеттеріне сйкес жзеге асырылады.
Департамент ызметкерлеріні функционалды міндеттері Міндеттерді блу туралы кіммен регламенттеледі.
Департаментті барлы оперативтік ызметкерлерінде міндетті трде пия жне ерекше пия сипаттаы мліметтермен жмыс істеу шін белгіленген нысанда тиісті рсаттары болуы, мемлекеттік жне ызметтік пияны сатауы, пия жне ерекше пия сипатты материалдар мен жаттарды абылдау, арау, сатау жне жолдау кезінде пия режиміні талаптарын млтіксіз сатауы тиіс. ЖІ зерттеуді нтижелері бойынша олар дайындайтын орытындыларыны задылыы мен негізділігі шін, апараттарды, прокурорлы адаалау актілеріні жне баса жаттарды, азаматтар мен за тлаларыны тініштерін арау материалдарыны шбасыздыы шін, оларды дер кезінде жне сапалы орындалуына, сондай-а пия режимін бзушылы шін жеке жауап береді.
Лекция № 12
Таырыбы: Жедел-iздестiру длелдемелері.
(1 – саат)
Жоспар:
1. Длелдемелер мен жедел - іздестіру арылы алынан процессуалды емес апаратты ара атынасы.
Лекцияны мтіні:
азастан Республикасыны «Жедел - іздестіру ызметі» туралы заы азастан Республикасыны Жоары Кеесі 1994 жылы ыркйекті он бесінде абылдаан жедел іздестіру ызметіні бірі ретінде ылмысты анытауды, алдын алуды, болдырмауды жне ашуды кздейді. Жедел -іздестіру кызметін мынандай органдар жзеге асырады:
а) ішкі істер органдары;
) лтты ауіпсіздік органдары;
б) ораныс министрлігіні скери барлау органдары;
в) аржы министрлігіні аржы полициясы органдары;
г) азастан Республикасы Президентіні ызметі.
ІЖК-ні 65 бабына сйкес ылмыс белгілерін жне жасаган адамдарды
табу масатында анытау органдарына ажетті жедел - іздестіру шараларын абылдау жктеледі. Осы ереже азастан Республикасы Президентіні «азакстан Республикасыны ішкі істер органдары туралы» за кші бар Жарлыында дамытылды. Мселен, аталан Жарлыты 10 бабында былай деп жазылан: «Жедел - іздестіру ызметі туралы, азакстан Ресгубликасыны Заына сйкес ылмыстарды алдын алуа жне ашуга, ішкі істер органдары жйесіні кауіпсіздігін амтамасыз етуге, сондай-а ылмыстык атару задарымен белгіленген бас бостандыгынан айыру органдарында режимді сатауа баытталан іс-шараларды жзеге асыруга міндетті. Бл ретте жедел іздестіру шараларын жзеге асыруа ккылы ішкі істер органдарыны блімшелері мен кызметкерлеріні тізбесін Ішкі істер Министрлігі белгілейді». Одан рі аталган Жарлыты 11 бабына сйкес здеріне укілеттік берілген ызмет адамдарыны атынан ішкі істер органдары «кылмыстык істер бойынша сараптамалар жне жедел іздестіру материалдары бойынша ажетті зерттеу жргізуге ыы бар», талданып отыран бапты 1 бліміні 14 тармаына сйкес ішкі істер органдары «зада кзделген жадайларда жне тртіппен ылмысты іс жргізу рекеттерін жне жедел іздестіру шараларын жргізуге маманды тартуга, дерек мліметтерді жинау мен зерттеу шін ылыми - техникалык ралдарды пайдалануа ыы бар».
азастан Республикасыны Президентіні «азастан
Республикасыны лты ауіпсіздік органдары туралы» За кші бар Жарлыгында да жоарыда айтыландай тиісінше регламент бар. Мселен, осы Жарлыты 13 бабына сйкес лтты ауіпсіздік органдары здеріне жктелген міндеттерді орындау шін «жалпы жне арнаулы жедел іздестіру шараларын жргізуге» ыы бар. зге де анытау органдары ызметі регламентіні зады тргыдан кздерін талдау жолдарды жедел -іздестіру ызметін жзеге асыру ыгы жоарыда келтірілгендерге сас жалпы ережелер шектерінен шыпайтындыгы туралы куландырады. Сондытан жедел іздестіру жолымен алынан длелдемелер мен процессуалды емес апаратты араатынасынан аныталмас брын тмендегідей мселелерде айкындалу ажет:
- анытау органдарыны жедел іздестіру ызметін жзеге асыру
ыы бар органдардан айырмашылыы;
процессуалды емес анараттык мні.
олданылып жрген ылмысты іс жргізу Задары анытау органдарына мыналарды жатызады:
- ішкі істер органдары;
- лтты ауіпсіздік органдары;
- ділет органдары;
- салы полициясыны органдары;
- кеден органдары;
- скери полиция органдары;
- шекара блімдеріні командирлері;
- скери блімдеріні командирлері;
- азакстан Республикасыны дипломатиялы кілдіктеріні,
консулды мекемелеріні жне кілетті кілдіктеріні басшылары;
- Мемлекеттік ртке арсы ызмет органдары;
- Геологиялы барлау партияларыны басшылары, теіз кемелеріні
капитандары.
Сонымен, анытау органдарыны тізбесі «Жедел іздестіру ызметі туралы» Замен жедел іздестіру кызметін жзеге асыру кыы берілген органдар тізбесімен толы клемде сйкес келмейді.
Бдан мынандай орытынды туындайды: анытауды кез келген органы жедел іздестіру ызметін жргізуге ылы емес, сондай-ак осындай ыы бар рбір орган анытау органы болып табылмайды. Мны мысал аркылы тсіндіріп крелік. «Жедел іздестіру ызметі туралы» Заны 6 бабына сйкес ішкі істер органдары жедел іздестіру ызметін жзеге асыратын субъектілерді бірі болып табылады.
Ішкі істер органдарыны жйесін мыналар райды: азастан Республикасыны Ішкі істер Министрлігі; оан баынышты облыстарды ішкі істер басармалары жне ішкі істер органдарынан клік, алалык, ауданды, аладаы аудандык, поселкелік блімшелері, сондай-ак ерекше жне режимдік объектілері, оу орындары, мекемелер мен йымдары.
рбір санамаланан субъектілерді крылымы функциясы тргысынан кандай да бір кызметке, бір баыта багдарланган негізгі жне кмекші аппараттарды блімшелерді крделі жйесін білдіреді. Ішкі істер органдары туралы Жарлыты іріктейтін сипаты да осымен тсіндіріледі, оан сйкес жедел іздестіру іс шараларын жзеге асыруа ылы ішкі істер органдары блімшелері мен ызметкерлеріні тізбесін Ішкі істер Министрлігі белгілейді.
Осындай іріктеу сипаты жедел іздестіру кызметімен айналысуа ыы бар баса да органдара тн. Мндай органдарды атарында, брын атап тілгендей «Жедел іздестіру ызметі туралы» Заыны 6 бабында ішкі істер органдары аталады, мны изі мндай т;ы тікелей жедел іздестіру ызметіні міндеттерін орындайтын блімшелерде болатынын кздейді. Бл жадай «Жедел іздестіру ызметі туралы» Заны 12 бабыны 3 блігінде бір мні регламенттеледі, онда «Жедел іздестіру шараларын жргізуге ыы бар ызметкерді, блімшелерді тізбесін жедел - іздестіру ызметін жргізуші органдарды басшылары белгілейді» деп жазылан.
Талданып отыран жагдайда жедел іздестіру ызметіні субъектілері болып табылатын. ораныс Министрлігі скери барлау органы, азастан Республикасы Президентіні кзет кызметі азіргі уаытта анытау органдарыны ызметін атармайды. Жедел іздестіру ызметін жзеге асыратын анытау органдары мен органдардан мндай саралануы жедел іздестіру кызметіні масаттары мен мідеттеріе байланысты. Ал шындыында жедел Іздестіру шараларын жзеге асыру негіздеріні тізбесі.
ылмыстык сот жйсін жргізу масаттарынан тысары жатыр. Мселен, Жедел Іздестіру кызметі туралы Заны 10 бабы мндай негіздер ретінде мыналарды кездейді:
а) озалан ылмысты істі болуы;
) жедел іздестіру ызметін жзеге асыру шы органдарга келіп тскен;
- зірленіп жатан, жасалынып жатан немесе жасалган кы бзушылык;
- жауап алу, тергеу жне сот органдарынан немесе ылмысты
жазадан жалтарып жрген адамдар;
- азаматтарды хабарсыз кетуі жне танылмаан мйіттерді табылуы;
- шет мемлекеттер мен халыаралык йымдарды арнайы ызметтеріні барлау- блдіру хабарламалары;
б) здеріін-:арауындаы ылмысты істер бойынша тергеушіні
жазбаша тапсырмалары жне прокурды нскаулары, сондай-а сотты йгарымдарыны;
в) кыкты кмек беру туралы шартка сйкес халыаралы ккык
орау- йымдарыны жне шет-мемлекеттерді ккык орау орган дар ыны сауал салулары;
г) коам; мемлекет мддесі мен онын экономикалы жне
ораныс леуметін ныайту мддесіне орай барлау апаратын алу ажетігі жнідегі хабарлам.алар негіз болады.
Сонымен, анытау масатына жедел-іздестіру шараларын жргізу жолымен ол жеткізілуі ммкін, бірак жедел- іздестіру ызметін жзеге асыра анытау мідеттерін шешуге ана баытталмаан.
Бл орайда анытау кылмысты алдын- ала тергеу нысаны ретіде тсіднріледі, аныктау тсті органдармен лауазымды адамдардын ылмыстык іс жргзу заына негізделген ызметінен крінеді, ол ылмыстар туралы арыздар мен хабарларды арауа жне шешуге, ылмысты, істі козауга.
Ол бойынша тергеу жргзуге, тергеушілерді тапсырмасы бойынша іздестіру жне тергеу іс имылдарын жзеге асыруа, сондай-а ылмыстарды болызбау жніде шаралар абылдауа баытталган.
Осыан байланысты жедел іздестіру ызметіні мазмнынык маызы аз емес. «Жедел іздестіру ызметі туралы» Заны І бабында белгіленгендей «жедел, іздестіру ызметі - азаматтарды мірін, денсаулыын, кытарын, бостандытары мен зады мдделерін, меншікті корау» шет-мемлекеттер мен халыаралык йымдарды араулы ызметтерін ылмысты ол сыуынан, сондай-а барлау - блдіру рекетінен коам мен мемлекет кауіпсіздігін амтамасыз ету масатында арнайы укілдік берілген мемлекеттік органдар» з кзіреті шегінде азакстан Республикасыны Конституциясына, осы Заына азакстан Республикасыны барлы баса да задарымен калыптасты жаттарына сйкес жзеге асыратын жария жне жасырын жедел - іздестіру, йымдык жне басару шараларынын ылыми негізделген жйесі.
Жедел іздестіру ызметінін зады трде бекітілген ымына тсінік беру оны дстрлі доктриналы тсінігімен сйкес келмейді.
Мселен, А.Н: Василев, жедел іздестіру ызметіні мазмнына мы-нандай ым береді: белгілі бір адамдар мен объектілерді бакылау, жария жне жария емес кездерден мліметтер жинау, іздестіру, торуыл жене бе-кеттерді йымдастыру, іздестіру иттерін олдану, кжаттар - мен й жай-ларды тексеру, андай да бір оиасыны кугерлік анытау жане т.б. жніндегі арнайы іс шаралар.
Проблема мндай кзарасты Р.С. Белкин де колдайды. Ол былай деп тсіндіреді: «Жедел іздестіру кызметі дегенміз процессуалдык-емес аныктау органдарыны дайындалып жаткан немесе жасалан ылмыстарды анытауа кылмыскерді тласы мен трылыкты орны, онын байланыстары туралы мліметтер жинауа, объектілердід длелдеу акпаратыны ытимал иелері белгілеу жнеоларды амандыын камтамасыз етуге баытталан іс кимылы». Сонымен, дстурлі тсіндіру кезінде .анытау мен жедел Іздестіру кызметін жзеге асыратын субъектілерін тізбесі сйкес келіп ана оймайды, сонымен бірге жедел. Іздестіру ызметі, мен жедел Іздестіру ісшараларыны гымдарын Ішінара осып жіберуге жол беріледі.
Жоарыда айтыландардан мынандай кортынды туындайды: жедел іздестіру ызметін жзеге асыратын субъектілерді бріне де анытау жргзу ыы берілмеген, ылмысты іс жргізу заында аныктау органдары ретінде тіркелгендері ана осындай міндетті жзеге асыра алады. Бл жадайдын ылмыстык сот ісін жргзу максаттары мен міндеттері шін ана алынатын іс жргзушілік емес акпаратты, скери барлау, экономикалы жне кораныс леуметтік ныайту масатында -жиналатын зге де іс жргзушілік емес апаратты, скери барлау, экономикалы жне кораныс леуметтік ныайту максатында жиналатын зге де іс жргізушілік емес апараттан саралау ажетілігіне байланысты маызы бар.
Лекция № 13
Таырыбы: Жедел-iздестiру длелдемелері.
(1 – саат)
Жоспар:
1. Р ылмысты іс жургізуіндегі шыдыты ымымен мазмны.
2. Жедел хабарды ылмысты іс жургізудегі орны.
Лекцияны мтіні:
«Жедел іздестіру ызметі туралы» Зада жалпы жне арнайы жедел Іздестіру іс шараларыньщ тізбесі белгіленген. Максатына байланы-сты оларды ірікте бет алды жргізбейді. Анытау міндеттерін шешу яни ылмысты сот ісін жргізуді «Жедел іздестіру кызметі туралы» Заны 12 бабына сйкес тмендегідей-арнайы жедел іздестіру іс шараларын жургізуі ммкін:
а) ішкі істер органдары. сотталандарды хат-хабарларын цензура-лау;
) посылка жене бандероль трінде почта жнелтілімдеріне баылау жасау;
б) телефонмен жне зге де сйлеулерді тыдау; компьютер жйелеріне жне зге де техникалы ралдардан хабарламаларды алып тастау, байкау, соны ішінде арнаулы техникалы ралдарды (дыбыс-бейне жазбаларды, кино-сурет тсірімдерін жне баска техникалы кралдарды), материалдар мен заттарды пайдалана отырып байау; трын жене баска жайлара, йлерге, имараттара, жер учаскелер!не,.клік жне зге техникалы ралдара кіру жне оларды тексеру.
Баса анытау органдарына катысты айтатын болса, олара жалпы жедел- іздестіру шараларын жргізу ыы беріледі, оларды катары на мыналар жатады:
- азаматтара, ызмет адамдарына сра ою, олардан апарат алу;
- азаматтармен жария жне жария емес атынастар орнату, оларды
жедел іздестіру кызметіне пайдалану;
- ылмысты ортаа ызметкерлерін енгізу;
- ылмыстык кызметін бейнелейтін мінез лы лгілерін
олдану;
- пия ксіпорын мен йымдарды пайдалану;
- жеткізілімдерге жедел баылауды жзеге асыру;
- арнайы техникалык ралдарды олдану;
- есепке алу бойынша мекемелер, кспорындар жне йымдар
жнінде анытамалар жинау жие тексеру;
- сынама мен лгілерді зерттеу шін ірктеп алу;
- баылау масатындаы сатып алу; іздестіру иттерін олдану;
- белгіпері бойынша тлаларды іздестіру мен тедестіру;
- зана "арсы- рекеттірді табу, ресми емес тіркеу жне іздерін
алу, оларды алдын ала зерттеу» - ылмыс жасап жатан :немесе жасаан
адамдардын ізіне тусу жне оны стау;
- сталан адамдарды жне, тексеруді жзеге асыру жне оларды ылмысты - ызметке атысы болуы ммкін заттары мен жаттарын алып ою, сондай-а трын й- жайларды, жмыс жне зге де орындарды тексеру, клік кралдарын тексеру;
- арулы ылмыскерлерді жніндеп операцияларды жргізу;
- жедел кылмысты есепке алу жне ылмысты тіркеу жйелері
бойынша тексеруі.
ылмысты, сот іс жргізу масаттарына ол жеткізу шін жргізілетін асы іс шаралардын негізгі белглі оларды процессуалды емес сипатында.
Брын айтып; тілгендей, длелдемемелерді іске жіберуді лшемі оларды алуды жне ылмысты іс материалдары-на осуды іс жргізу мен нысандарын сатау болып, табылады. Бл нені білдіреді? Жедел ідестіру іс шараларыны «Жедел іздестіру кызметі туралы» Заында кезделген іс жргізу жолымен алынан процессуалдык, емес апарты зін длелдемелерді іске жіберу длелдеуге пайдалануа болмайды.
Бл ереже «Жедел іздестіру ызметі туралы» Заынын 14 ба-бында бектлген, онда «Жедел іздестіру ызметі» трінде алынан материалдар тергеу жмыстарын зірлеу жне жзеге асыру, ылмыстарды алдын- алу, оларды болдырмау жне ашу жнінде жедел іздестіру шараларын жргзу шін, сондай -а, ылмысты Іс жргізу задарына сйкес олар тексерілгеннен кейін кылмыстык іс бойынша айатар ретінде пайдалануы ммкін делінген.
Жедел іздестіру іс шараларын жргізу нтижесінде алынан материалдар, оларды кылмысты іс жргізу зандарында кзделген нысана келтірілгенге дейін не оларды ылмысты процеске енгізу ммкндігі болмаан жадайда ешандай, ыкты салдары болмайды, жеке жне зады тлаларды кытарын, бостандытарын жне зады мдделеріне шектеу шін негізі болып табылмайды. Сонымен, жедел іздестіру ызметі барысында алынан апаратты.
Длелдемелер ретінде іске жіберуді анарлым маызды лшемдері за шыарушыны кзарасы трысынан мыналар болып табылады:
Мндай акпарта зада кзделген іс жргізу нысанын беру;
тиісінше йгілеуге жататын іс .жргізу емес апартты «Жедел
іздестіру кызметі туралы» Зада кзделген жалпы жне арнайы-
сипаттаы жедел іздестіру іс- шараларды ткізу жолымен алу. (Жалпы жне арнайы жедел іздестіру. 1с- шараларыны тізбесі толы болып табылады жне кеейтіп тсіндіруге жатпайды.
Анытау органдарыны тиісті трде жргізбеген жедел іздестіруді шаралары, принципінде, онын барысында алынан іс жргзушілік емес апаратты іс жргізушілік .жолымен длелдеуге пайдалануы ммкін материалдар тобынан алып, тастайды.
Сір, осы жадайда, за шыарушы, жедел іздестіру ызмет субъ-ектілерінін кілеттілігіне байланысты арнайы жедел іздестіру іс шараларын саралауды негіздеуді бірі ретінде есепке алан болар. Мселен, лттык кауіпсіздік органдары сотталандарды хат-хабарына цензура жргізу сиякты арнайы жедел іздестру іс шараларын жзеге кылы емес, ішкі істер органдары посылка жне бандерольдер трінде ана почта жнелтімдеріне бакылауды жзеге асыруга ылы, ал лтты кауіпсіздік органдары почта жнелтімдеріні кез келгеніне баылау жасайды).
Іс жргізу яни, длелдемелеріне іс жргізуге жатпайтын, яни жедел іздестіру шараларыны нтижесінде алынан акпараттарды ара жігін айыруды лшемдері ретінде мыналар алынады:
- длелдемелі ылмысты іс жргізу заы белгілеген кзден алу
жне іс жургізу апараты емес зге де кздерден алу;
- длелдемелер тобынан іс жргізу жолымен алынан акпаратты алып тастау шін ыкты негіздерді. болуы.
Екінші лшемге катысты айтса, бл жерде белгілі бір тсінік беру ажет. Длелдемелер сипатындаы апаратты алып тастаудын ытык негіздер ретінде мыналар крінеді іс жргізушілік емес акпаратар барысында ылмысты сот ісін жргізуден тысары тран кез келген акпарат емес, жедел іздестіру ызмет масаттарында ол жеткізу шін маызы бар апарат.
келесі белгісіз мліметтерге негізделген длелдемер ретінде
ызмет ете алмайтын ережеге сйкес;
кораушыны міндеттерін орындауына байланысты айыптаушыдан згеше млім болан істі мн -жайы туралы кугер ретінде айыпталушыны кораушысынан жауап алуа тыйым салу;
маызы бар былысты дрыс абылдауа дене жне психикалык кемістіктерге байланысты жай- кй ктермейтін жне олар туралы дрыс жауап бере алмайтын адамдардан кугерлер ретінде жауап алуа тыйым салу;
жеткігкті трде аны немесе толык болмауы не орытындыны
негізделмегендгі.
Себептеріне байланысты сарапшы орытындысын пайдаланудын ммкін еместігі;
сарапшылар арасындаы - пікір алшатыы жадайында сараптама ортындысын пайдалануды ммкін еместігін;
сот ісін жргзуге катысушыларды арсылыын білдіруге келіп
соатын жадайларды бар болуы;
зіні келісімінсіз адамнан зіне, жбайына жне жаын
туысандарына арсы, сондай-а ызметкерлерінен, зіне сенім білдіретін
діндестеріне арсы жауап алу тыйым салу;
дайындалып жатан немесе жасалан кылмыстар туралы жасы-
рын шыымдарды длелдемелерге емес, алдын ала тексеруден кейін
ылмысты ісозайтын себептерге ана жатызу.
Сонымен, іс жргізушілік талаптарды сатаса да аталан кездерден алынан апарат, апарат иегеріні іс жргізушілік жадайыны ерекшелігіне байланысты за белгілеген шектеулерге сйкес длелдеме ретінде танылмайды.
Ттас аланда мндай апаратты жедел іздестіру масатында пайда-лану ммкіндігі туралы мселені шешу ол апаратты ылмыстык сот ісін жргізуден шыарып тастау туралы кыты негіздерді сипатына бай-ланысты болды. Психикалы ауытудан зардап шешетін адамнан алынан акпараттьщ жедел іздестіру ызмеі шін маызы болуы ммкін емес.
Сонымен бірге Д.И.Бедняков атап керсеткендей «длелдемелік жне іс жргізушілік апарат арасында ескерілмейтін шекара жок, йткені ол зада белгленгин жадайларда іс жргізушлік болуы ммкн не кейбір іс жргзушілік шешімдерді абылдаан кезде жне тергеу іс кимылы тактикасында пайдалануы. ммкн» Жедел-іздестіру жолымен алынан длелдемелер мен іс жргізуге жатпайтын акпараттарды аракатынасы туралы мселені практикалык лкен маызы бар гіме шыу тегі техни-калык кралдарын олдануа байланысты іс жрпзуге жатпайтын акпарат туралы боланда бл проблема айрыша крделілігі кзге тседі.
ылмысты - сот ісін жргізу масатында техникалы курстдарды олдану кылмыстык іс жргізу ыыны р трлі кездері мен регламенттеледі. Мселен, ішкі істер органдары туралы Жарлыты 11бабында ішкі істер органдарыны здеріне жктелген міндеттерді орындауы шін олара жария жне жария емес жедел іздестіру іс шараларын, онын ішінде азаматтарды ерікті негізіде бірлесіп жмыс істеуге тарта отырып, іс жзіндегі деректерді жинау жне зерттеу шін техникалык ралдарды пайдалана отырып жзеге асыруа; суретке тсіру, дыбыс жазу, кино жне бейне тсірілім жргізуге; анытау барысында ылыми- техникалык зерттеу жргізуге ыы бар екендігі айтылады.
Жалпы сиспаттаы бл нскама КІЖК-ні 129 бабында,яни (Тергеушiнi шешiмi бойынша, сондай-а айыпталушыны, сезiктiнi, кунi немесе жбiрленушiнi тiнiшi бойынша жауап алу кезiнде дыбыс жне бейне жазба олданылуы ммкiн.
Тергеушi дыбыс жне бейне жазба туралы шешiм абылдайды жне бл туралы жауап алынатын адама жауап алу басталана дейiн хабарлайды.
Дыбыс жне бейне жазба жауап алуды барысын толыымен бейнелеуге жне жауап алынатын адамдарды айатарын толы амтуа тиiс. Жауап алуды бiр блiгiн дыбыс жне бейне жазбаа тсiруге, сондай-а сол жауап алуды барысында берiлген айатарды жазып алу шiн арнайы айталауа жол берiлмейдi.
Жауап алу аяталаннан кейiн дыбыс жне бейне жазба толыымен жауап алынып отыран адама тыдатылып, крсетiледi. Жауап алынып отыран адамны дыбыс жне бейне жазбаа толытыру ретiндегi айатары да дыбыс жне бейне жазбаа толытыру ретіндегі айатары да дыбыс жазу мен бейне жазуа енгiзiледi. Дыбыс жне бейнежазба жауап алынатын адамны бл жазбаларды дрыстыын куландыратын млiмдемесiмен аяталады.
Дыбыс жне бейне жазба олданылан жауап алу барысында алынан айатар жауап алу хаттамасына енгiзiледi. Жауап алу хаттамасы сондай-а дыбыс жне бейне жазба олданыланы жне ол туралы жауап алынып отыран адама хабарлананы туралы белгiнi; техникалы ралдар, дыбыс жне бейне жазба шарттары мен оны тотата тру фактiлерi, тотатуды себептерi мен затыы туралы млiметтердi; жауап алынып отыран адамны дыбыс жне бейне жазбаны олдану жнiндегi млiмдемесiн; дыбыс жазбасыны жауап алынып отыран адама тыдатыланы туралы белгiнi; жауап алынып отыран адамны жне тергеушiнi хаттама мен дыбыс жне бейне жазбаны олданылуы жнiндегi млiмдемесiн амтуа тиiс. Дыбыс жазба мен бейне жазба iспен бiрге саталады жне алдын ала тергеу аяталаннан кейiн олар мрмен бекiтiледi.
Айатарды дыбыс жне бейне жазбасы баса тергеу iс-рекетiн жргiзу кезiнде тыдатылып, крсетiлген жадайда тергеушi бл туралы тиiстi тергеу iс-рекетiнi хаттамасында крсетуге мiндеттi.) нактыланады, ол бойынша ылмысты іс жргізу заында кзделген тртпен сенімділігі тексерілген, кино - сурет тсірілімдері, дыбыс-бейне жазба жолымен алынан кез келген іс жніндегі деректер кылмыстык іс бойынша длелдемелер болып табылады жене рі арай кылмыстык іс озалана дейін, сондай-а алдын ала тергеу немесе.жедел іздестіру іс шараларын жургізу барысында кино-сурет тсірлімдері жне бейне/дыбыс-бейне жазбаларды пайдалана отырып алынан іс жзіндегі деректер длелдемелер болып танылатыны айтылады.
Телефонмен сйлесуді жне зге де гімелерді тыдауга атысты айтатын болса, бл іс имыл, жргізуді процедурасын ІЖК-ні4 237 бабы реттейді. Сонымен бірге зада кино сурет тусірімдерді жне бейне, дыбыс - бейне жазбаларды пайдалана отырып алынан жедел іздестіру акпаратын длелдемелерге айналдырудын жргізу кралдарына байланысты блігінде кемшіліктер бар.