олданан дебиеттер

Кіріспе

Малды жпайтын жне жпалы ауруларымен кресте жалпы алдын алу шараларыны лкен маызы бар, оан малды денсаулы жадайына баылау жасау, оны азытандыруды, баып-ктуді жне пайдалануды зоогигиеналы нормаларын сатау жатады. Тлді денсаулыын сатау бірінші кезекте азыты млшері мен сапасына, рацион рылымына байланысты болады. Ал азыты сапасы кбінесе айсы бір айматы табиат-климат жадайына байланысты болады, сондытан да азыты сіп келе жатан тлді тек азы лшемі жніндегі емес, сондай-а сапалы азытар мен мниералды заттар мен витаминдермен амтамамыз ететіндей болуына мтылу керек. Жпалы ауруларды тудыратындар-микробтар, вирустар, е арапайым са тіршілік иелері-саыраулатар. Ауру оздырыш микробтар – тек микроскоппен араанда крінетін те са организмдер. Жпалы ауруды оздырыштар организмге трлі жолдармен енеді жне р трлі жабайы жне й жануарларынан жатын, адамдар мен жануарларды жпалы аурулары болып табылады. Зооноздар оздырыштарыны атарына микроорганизмдерді кптеген трлері – бактериялар, вирустар, риккетсиялар, саыраулатар, арапайымдар, рттар, паразиттік жндіктер жатады. Зооноздарды екі топа бледі: й жануарларынан жатын зооноздар жне жабайы жануарлардан жатын зооноздар. й жануарларынан жатын ауруды бірі –трихофития (бзау таз). Ауру оздырыштар ауру малдан дені сау мала да трлі жолдармен – топыра, су, жем, ауа арылы жуы ммкін. Жпалы ауруды лген малдарды лексесі ауру оздырыштарды таратуды ауіпті факторы болып табылады; сондай-а малды иыны да орасан зор ауіпі бар, йткені оан мрыннан, жатырдан, ауыздан аан сйыты, сонымен бірге малды садырасы, терісіні отыры да тседі. Теріні суланып абынуы нтижесінде орыны шектеулі, беті абыршатанып заымданан ошатарды пайда болуымен ерекшеленетін жпалы ауру трихофития ауруы шаруашылыа зиян келтірумен атар, зор экономикалы шыын келтіреді.

Трихофития.Трихофития малда (мысы, ит т.б.) паразиттік мір сретін- зоофильдік саыраулатарды серінен дамитын жпалы ауру. оздырыштары антопофильдік трихофитондар болса-trichophyton endotrix, онда саыраулатар негізінен ткті ішінде орналасады. Ошатары стірт орналасып, жеделдеу немесе созылмалы дамитын трін стірт трихофитиядеп атайды. Зоофильдік трихофитондар оздырышы- trichophyton ectotrix негізінен ткті айналасында жне ткті ішкі ынабыны эпителиінде орналасады, оларды серінен тере трихофития деп аталатын тк апшыыны айналасында абынулы сібе пайда болып, кейіннен тк апшыы мен жан-жаындаы днекер ткань іріп-езіліп кетеді. Бл процесс (тере) сібелі-іріді трихофитиядеп аталады.

Жазы теріні стірт трихофитиясы.Теріні ашы жерлерінде,бір немесе бірнеше аны шектелген, сл ісікі теріні стінен ктерікі, айналасына арай біртіндеп лкейетін ызылт датар шыады. стінде кебекті абыршатар жне майда кпіршіктер тзіледі. Шеттеріне арай скенімен даты ортасы жазыла бастайды, олар саина трізді згереді де, клемі лкейеді. детте субъективті сезімі болмайды.

Емі. 2-3 апта сырта, заымданан тері ошатарына фунгицидті препараттар (2-5 %йодты тнбасы, 10% ккіртті арамай) жаады.

Басты ткті блініні стірт трихофитиясы.Басты ткті блігінде бір немесе бірнеше дгелек заым ошаы пайда болады. Заымданан ошаты терісі ашыл-ызыл тсті жне ашыл-ср кебекті абышамен жабылады. Ауруа ерекше тн белгі- саыраулатарды серінен ткті сынып, сиреуі. Теріні стінен 2-3 мм биіктікте, абыршатарды арасында сынан тк ашыл-ср са тікенек сияты байалады Егер тк апшыынан шыа бере сынса, ара нкте трізді болып крінеді. Біртіндеп, аырын, шеттеріне арай сіп заымданан ошатар лкейіп, бір-бірімен осылып кетуі ммкін

Емі Заымданан ткті жлып,оны айналасындаы ткті ырып тастап, заымданан тері ошатарына фунгицитті препараттар 2% йод ерітіндісін, низорал майын пайдаланамыз. Антимикотик низорал таблеткілері кеінен олданылады.

Жазы теріні тере трихофитиясы.Сау теріден аны шектелген, дгелек,сібелі, ктерікі ашыл-ызыл тстес табашалар тзіледі. Беті шамалы кебекті абыршатармен жабылады немесе фолликулярлы ірідіктер,іріді абытар аптайды.Шеттері скендіктен клемі 4-6 см дейін жне одан да кбірек лкейеді. Тере трихофитияны ошатары бірнеше апта ткен со пигменттік, кейде нктелі са фолликулярлы тырты алдырып, здігінен емдеусіз-а жазылады.

Басты ткті блігіні тере трихофитиясы.Басты ткті блігінде ккшіл-ызыл тсті, сау теріні стінен ктерікі, ісік трізді, шектелген абыну сібесі пайда болады.Ол дгелек жне жарты шар трізді болып келеді. Біртіндеп клемі лкейіп, сібені диаметрі 6-8 см-ге дейін жетеді. Алашында сібені тыыздыы атты, бетінде 2-4 мм биіктікте жеке сынан тктер жне фолликулярлы ірідіктер байалады. Кейін сібе жмсарады да былылдай бастайды. Беті бостау іріді-анды абыпен жабылады, абы алынан со ішінен ірі аады. Ірімен , абыпен бірге бзылан тктер тседі. Инфильтратты басанда атты ауырады. Тере трихофитияны ошатары емдеусіз-а 2-3 айдан кейін біртіндеп жазылады да, орнында шбар тырты алады.

 

 

олданан дебиеттер

1. Булашев А Иммунология, Астана, 2002.

2. Омарбеков Е.О.Вирусология пніні зертханалы сабатары. Семей,2001

3. Толысбаев Б.Т, Шоанов Н, Булашев А, Бияшев , Мал дрігерлік

микробиология. Алматы,1999

4. Мырзабекова Ш.Б. Ветеринариялы вирусология. Алматы ,2004

5.КостенкоТ.С,Скаршевская Е.И, Гительсон С.С Практикум по ветеринарной микробиологии и иммунологии, Москва, 1989

6.Сайдулдин Т.С Основы серологии.-Алматы: ылым, 1992

7. Сайдулдин Т.С Ветеринариялы індеттану,1-2 кітап.Алматы,1999