Таырып. Нары. Салы. Геофизика. Айтылу масатына арай сйлемні трлері.

 

Практикалы (семинарлы) сабаты жоспары

1. Айтылу масатына арай сйлемні трлерін айталау.

2. Лексикалы таырыптар бойынша сра-жауап, гімелесу.

3. Жаа сздермен жмыс жргізу.

4. Сздікті пайдалана отырып, техникалы мтіндерді аударту.

 

НАРЫ

Нары – экономика саласы. Бл салада тауарды ашаа айналу жне керісінше ашаны тауара айналу процесі жасалады. Экономиканы ртрлі саласында ндірілген тауарларды сатып алу-сатуды зара байланысты актілеріні жиынтыы.

НДІРУШІ НАРЫЫ – тауарлар мен ызметтерді ндіріс процесінде пайдалану шін сатып алатын йымдар.

НЕСИЕ КАПИТАЛЫНЫ НАРЫЫ – еркін аша аражатыны суін амтамасыз ететін экономикалы атынастарды жйесі. Оларды арыз капиталына айналдырып, дайы ндіріс процесіне атысушылар арасында блісу.

НАРЫТЫ ИНФРАРЫЛЫМ – нарытаы тауарларды жне ызмет крсетуді еркін алмасуын амтамасыз ететін мекемелер мен йымдар (банкілер, биржалар, жрмекелер, сатандыру компаниялары, консультациялы, апарат, маркетингілік фирмалар, т.б.) жйесі.

НАРЫТЫ Н – 1) тауарды, баалы ааздарды, валютаны аымдаы баасы, сондай-а оларды сатып алынуы немесе сатылуы ммкін баасыны дегейі; 2) негізгі орларды (ксіпорынны, рал-жабдыты) ны.

МОНОПОЛИЯЛЫ БСЕКЕ НАРЫЫ – бірыай блшек сауда баасы емес, бааны ке ауымындай мміле жасасатын сатушылар мен сатып алушылар нарыы.

Тапсырмалар.

1. Мтінді оыыз.

2. Мтінді гімелеуге ажетті сздер мен сз тіркестерін жазыыз.

3. Мтінді гімелеіз.

4. Нары дегеніміз не?

5. Нарыты инфрарылым дегеніміз не?

6. Нарыты н дегеніміз не?

7. Мтіннен ілік жне табыс септікте тран сздерді теріп жазыыз.

САЛЫ

САЛЫ – за бойынша белгіленген тртіппен халытан, йымдардан ксіпорындардан міндетті трде алынатын тлем. азіргі жадайда салы жйесі мыналарды амтиды: осылан на салынатын салы (НДС), пайдаа салынатын салы, баалы ааздармен жасалатын операциялара салынатын салы, экспорт пен импорта салынатын салы, кеден тарифы жне баж салыы, азаматтардан алынатын табыс салыы, меншікті дние-млікке салынатын салы, т.б.

Жергілікті салы пен алымдар тртібін азастан Республикасыны кіметі белгілейді. Салытар бюджетке тсетін аражаттарды траты кздері болып табылады.

ОСЫЛАН НА САЛЫНАТЫН САЛЫ – тауарлар мен крсетілген ызметке салынатын жанама салы. осылан нны рамына тозу (амортизация), стемелерімен оса жалаы, баса да кейбір шыындар (соны ішінде несие шін процент), сонымен атар пайда кіреді.

АША КАПИТАЛДАРЫНАН ТСЕТІН ТАБЫСА САЛЫНАТЫН САЛЫ – дивиденттерге, акциялар мен облигациялардан алынатын проценттерге, банктерге салынатын аша бойынша проценттерге, займдар бойынша тыстара, таы баса кейбір табыстара салынатын салы.

КАПИТАЛДЫ СІМІНЕ САЛЫНАТЫН САЛЫ - млікті пайдалануды сан алуан трлерінен (сатудан, айырбастан, сыйа тартудан, т. б.) алынан зады йымдарды да, сондай-а жеке адамдарды да табысына салынатын салы.

САТУА САЛЫНАТЫН САЛЫ – тауарлар мен крсетілген ызметті сату ныны процентімен белгіленетін салы, ндіруші тлейді, акциздерді бір трі.

 

Тапсырмалар.

1. Мтінді гімелеуге ажетті сздер мен сз тіркестерін жазыыз.

2. Мтінді гімелеіз.

3. Салыты неше трін білесіз?

4. Салы тлемейтін адамдар бар ма?

5. азастан Республикасындаы андай салытар трін білесіз?

6. Жергілікті салытара нелер жатады?

7. Барыс, шыыс септіктеріндегі сздерді табыыздар.

8. Орыс тіліндегі баламасын берііз:

Зады тла, салы сясаты, блу міндеті, шектеу міндеті, тте салы, жанама салы,

жергілікті салы, жеке тла.

ГЕОФИЗИКА

Геофизика - жерді ішкі рылысын, физикалы асиеттерін, оны абаттарында тіп жататын процестерді зерттейтін ылымдар кешені. Зерттеу баыттарына арай, жер, теіз жне атмосфера физикасы болып блінеді. Геофизиканы олданбалы салалары: барлау жне ксіптік. Геофизика - геологиялы міндеттерді шешуге баытталан. Геофизикалы зерттеулер ауа райын болжау шін сондай-а жер шарындаы энергетикалы жне байлытарын игеру шін пайдаланылады.

Тапсырмалар.

1. Мтінді тсініп оыыз.

2. Жаа сздер мен сз тіркестеріне кіл блііз.

3. Экология. Геология. Геофизика мтіндері бойынша тсінгеніізді шылау трлерін олдана отырып, жазыыз.

сынылатын дебиеттер:

1. Кзекова З. С. аза тіліні практикалы курсы (гуманит). Алматы: ылым, 2001.

2. Бектров Ш.К., Бектрова А.Ш. аза тілі (Ана тілі дегейінде йрету ралы). Алматы, 1998.

3.Тймебаев Ж. аза тілі (Грамматикалы анытаыш). Алматы, 1991.

4. Аяпова Т. аза тілі (Негізгі оулы, й кітабы, малім кітабы). Алматы, 1998.

 

СЖ арналан баылау тапсырмалары (8-таырып) [осымша14,15,17, 20]

1.«Нары жне салы» таырыптарына шыарма жазу.

2. «Геофизика» таырыбына слайд жасау.

3. «Нары жне салы» таырыптарына схбат растырыыз.