Lifajenäd ela ‚Henri Becquerel‘.
Pämotom in ‚Paris‘ tü 1852 dekul 15, ed älicinom se dafamül tälenik. Lefat omik: ‚A. C. Becquerel‘ (1788-1878) äbinom füsüdan skilik; profäsoran pö mused natava, kel ädagetom b. v. demü vestigs lektinakiemik okik ün 1837 köni di ‚Copley‘ de el ‚Royal Society‘ in ‚London‘. I fat ela ‚Henri‘: ‚A. E. Becquerel‘ (1820-1891), kel äsökom fati okik as profäsoran, äbenodistükom oki dub vestigavobod veütik, pato in jäfüd lita (litakiemav, späktrumam, lüminät). Äbinom datuvan fosforätöma.
‚Henri‘ äfövom vönaoloveikodi ed äsökom ün 1892 fati okik, do primiko no pidguälom pro nolav realik. Ifivisitom polütägajuli, ed ifägükom oki pos atos ad kaenal in el ‚Ecole des Ponts et Chaussées‘ (1877). Ün yel fovik äprimom jäfotis okik in el ‚Musée d'Histoire Naturelle‘, ed ädunom somo ma sam fata e lefata oka. Suno äsevädükom oki as vestigan kuratik ä sitik, kel ädesinom pato ad studön natapubodis lektina-litavik, äsä späktrumi disredik e nüsugi lita. As stabaced elecedom liti pubodi lektinamagnetik, soäsä atos pefümükon letäleniko fa ‚Michael Faraday‘ (1791-1867). Tumats küpedotas kuratik äfägükons omi ad lonülön kludodis veütik, ed ad lautön teorodis, kels äsüükon valöpo küpäli. Ya ün 1882 päbelegivom me stimalegion. Cäl stimik ad liman ela ‚Académie des Sciences‘ ün 1889 äbinon ledino sek studa omik dö pubods fosforätik, kel äbinon fövot vestigas, kelis fat omik idunom in jäfüd at. Ün 1894 ävedom lekaenal ministera ponas e vegas, ed ün 1896 äcäloy omi profäsorani pö jul polütägik. Bi äcalom zuo pö el ‚Conservatoire des Arts et des Métiers‘, nol omik päfrutidon vo in sog gretik!
Tüv stralas: ‚Becquerel‘, ma om penemölas (1896), äblinon ome köni di ‚Rumford‘ ela ‚Royal Society‘ ed ün 1903 premi di ‚Nobel‘. Ün 1908 yunul 29 el ‚Académie des Sciences‘ äcälom omi sekretani okik, ab te dü vigs anik ‚Henri‘ äfägom ad fölön dunodi at: tü 1908 gustul 24 ädeadom no pespetölo tö ‚Croisic‘ in Bretän. Son omik: ‚J. Becquerel‘, ün 1873 pemotöl, ästebom suvo in län obsik ad dunön vestigis dö kristadam pö vamots donik, demü kelos ägebom danöfo eli ‚Cryogeen Laboratorium‘ famik in ‚Leiden‘!
Büjenotem tüva.
No binos fäd, das tüv stralamikodaba äsökon so vifiko pos ut stralas: X. Do stralams bofik binons distiks, bevü tüvs onas seköf kodöfik semik dabinon. Ün fin de 1896 ‚W. C. Röntgen‘ (1845-1923) äfäkädükom volanefi dub tüv stralas: X nelogädik, kels päsüükons dub vobed katodastralas. Gideto enemoy latikumo stralis at, ven klän daveda onas piplänon, ma tüvan stralis di ‚Röntgen‘. Ün prim de 1896, ven tüv äsevädikon in Linglän e Fransän, natäl veratik stralas: X ye no nog pifümükon. So füsüdan Fransänik: ‚Henri Poincaré‘ (1854-1912): ziom presidela posik: ‚Raymond Poincaré‘, äspikädom dü seadod ela ‚Académie des Sciences‘ tü 1896 yanul 20 dö strals: X änu pitüvöls, ed äleadom sirkülön fotografotis anik di ‚Röntgen‘. Ya suno nitedäl pro ats klülädon binön vemo gretik, e pos spikäd grups äfomons okis de jäfüdakompenans, sanans, biologans e füsüdans, kels, alan ma tikädöp lönik okik, äbespikoms tüvi nulik. Bevü bespiks liföfik i ‚Henri Becquerel‘ äbinom, kel ästebom boso flano, ed äjinom letikön dibätiko. Fotografots bisarik äbinons pro om blöf dabina litastralas nesevädik, kels äsüükons pö om tikodis brulik valasotik, se kels too ätuvom tuvedi. Äseividom ele ‚Poincaré‘ davedi stralas: X, ed ägetom gespiki, das strals äsestralons de glät, kel pidrefon dub katodastrals. Ad atos ‚Henri Becquerel‘ äküpetom, das glät ivedom flüorätik. Nolavans bofik äcedoms sunädo, das äzesüdos ad vestigön kuratiko stöfis, kels ävedons fosforätiks u flüorätiks, if pasufükons stralame semik. Atos äbinon ebo bos, kel äpliton eli ‚Henri‘! Ya dü vegam lü lom, in vab oki, älonülom oke it säki, va sekid ädabinon vü strals: X e pubod lüminäta. (Lüminät binon sestralam litastralas logädik dub stöfs, kels pesufükons stralame.) E mögosöv-li bo, das lit logädik padugädon dub strals nelogädik, äsä strals: X? Dabinonöv-li näi strals logädik, me kels lefat omik, fat omik, ed om it ijäfoms, stralam nelogädik nesevädik? Nog ün soar ot ädatikom disini vestiga, e tü göd fovik, keli ästebedom neusfädiko, äprimom in voböp sperimäntis balid okik. Kisi ösevädükons-li?
‚Henri‘ ägolom ino cem dagik, ed äsumom platoti fotografik, keli ävilupülom kälöfo me jüds anik papüra blägik. Dü del lönik äsufükom päkedili solalite, ed äxamom soaro seki: platot leno ivoalon. Ün del fovik ämekom dönu päkedili somik, ab nu äpladom sui on kristadis anik luraninasaläda, büä äsufükom oni solame. Ün poszedel äsävilupom platoti, ed äkonstatom steni dofik. Posä idunom dönuamiko sperimänti at, ai ko sek ot, änunom ün 1896 febul 24 ele ‚Académie des Sciences, das stöf fosforätik, äsä telsulfat luranina e kalina, dü tim, das pasufükon solame, sestralon stralis, kels dudranons da papür nedulogamovik, e koedons säxüdön largentinasalädis platota fotografik. Demolöd, o reidan! das is nog ai tefos lüminäti, ed i ‚Henri Becquerel äsevedom lenemu, das om, ko vestigs okik, inilikom sop niliko tüvi so vemo veütiki!
Tüv gretik e seks okik:
Läb kion, das ‚Becquerel ivälom luraninakoboti pro sperimänts okik! Atos äbinon-li fäd? Mutobs liedo blebön debiks tefü gespik ad atos. Fonäts semik nunons, das ävestigom i stöfis votik tefü vobed onsik in platot fotografik. Lautans votik sagoms ye, das ‚Becquerel ägebädom teiko luraninasalädis. Motivoms atosi me küpet, das saläds at äkomons in voböp, bi fat ela ‚Henri ya ägebom salädis at pö vestig okik flüoräta. Mutobs kludo leadön nefümiki, va is fäd ejenon, ab binos fümik, das tüv voik de strals di ‚Becquerel ibinon sek dinädas fädik. Sol, keli ‚Henri ai äneodom pro sperimänts okik, sevabo änekomon dü dels anik. Dub atos pimütom ad no vobön, e platot fotografik pivilupöl ko luraninakristads su on, pakipedön ini layet. Pos pasetikam delas anik tiket äsüikon pö ‚Henri ad sävilupön seimna platoti. Okanoy fomälön stuni omik, ven sten dofik sevädik äpubon. Klu... no lüminät-li? ‚Henri no äbinom man, kel äzepom nemediko somikosi. Ba ätefos te sestralami sekü nämet pikipedöl. Ön jenet at ye nämot sestralama ömutonöv läsikön pianiko! Ab ma sperimänts luraninasaläd äfovon ad stralön ko nämot no läsiköl, e somo ‚Becquerel ämutom sio kludön, das itüvom stralami nulik, kel äkömon se luraninasaläd. Äreafom ad lonülön kludi dramatik at ün sudel: 1896 mäzul 1, tü düp 11id göda, ven kloks glügas ätonons love ‚Paris, e vögs lefredik cilas in el ‚Jardin des Plantes äpledölas ädrudanons jü ini cem dagik voböpa. Tüv stralas di ‚Becquerel pänunon ün mäzul 2 yela: 1896 ele ‚Académie des Sciences. Leigod ko strals: X äjonon, das strals di ‚Becquerel älabons fägi fagikumo dudranöli, e pö vestig latikum äklülädos, das älabons natäli mödo komplitikumi. Ven ‚Becquerel latikumo pos tim brefik ätuvom, das luraninakobots säfledülons lektinömi pefledülöl, dubä lut züöl päyionükon dub strals, ituvom medi sperimäntik ad jonön stralis okik. Metod at äklülädon binön so senöfik, das, leigodü dilet späktrumik, at vemo äpluon!
Klülos, das tüv ästigädon mödikanis ad datuvülön stralis di ‚Becquerel in stöfs votik. Voböp ela ‚Henri pägebon diseinü atos b.v. fa ‚Marie Curie-Sklodowska (1867-1934), kel älabof somafädo läbi ad jonön, nesekidiko de ‚E. Schmidt, stralami nulik i pö torin. ‚Piere Curie (1859-1906) äzedom vestigis okik ed äyufom nenfeniko jimatani okik. Vobod onsik älabon seki, das ätüvons ün 1898 radini in min: luraninoluranat. Tüv stralama at, kel binon nämikum mö balionats naedas ka ut luranina, äjänälon voli nolavanas! Primo no nog ätanätoy radini luranine. Nog ün yel ot tüv polonina, fa ‚Marie Curie ma lomän ofik penemöla, äsökon. Nem: stralamikodab äpladulon vüo nemi: stralam di ‚Becquerel. Zao dü tumyelacen ‚A. Debierne (1856-1925) e ‚F. O. Giesel ätuvoms nog laktini stralamikodabik. Latikumo pö ottopins semik de kalin, rubidin e lutetin stralamikodab natik anik päkonstaton, ed i stralam: ‚alpha pö samarin.
Pas ün 1903 ‚Henri Becquerel äpübom lovelogami kobüköl sperimäntas okik, tiädü: ‚Recherches sur une propriété nouvelle de la matière, activité radiante spontanée ou radio-activité de la matière. Ün yel ot ägetom premi di ‚Nobel demü tüv stunüköl okik, ab i els ‚Curie äkompenons pö atos ‚in recognition of the special services rendered by them in the work they jointly carried out in investigating the phenomena of raditation discovered by professor Henri Becquerel.
Pö fümükam natäla veratik stralamas stralamikodabik, plä els ‚Curie, ‚William Ramsay (1852-1916) e ‚Lord E. Rutherford (1871-1937) ejäfoms meritabiko. Ün 1903 ‚Rutherford e ‚Fr. Soddy (pemotöl ü n1877) älautoms säbinädikamateorodi famik. Ko atos period vestiga dacena natik päprimükon. Suno sperimänts äprimons, primo dub bejüt me diledils: ‚alpha (helina-kereds); latikumo fa ‚Sir J. D. Cockroft ed ‚E. Th. S. Walton ün 1932 dub bejüt me protons (prem di ‚Nobel ün 1951). Pos tüv nötrona ün 1932 fa ‚J. Chadwick (pemotöl ün 1891; prem di ‚Nobel ün 1935), ün 1934 bejüt balid me nötrons äsokon, pedunöl fa ‚E. Fermi (pemotöl ün 1901: prem di ‚Nobel ün 1938). Fovo veüt mu gretik äbinon tüv stralamikodaba mekavik fa ‚Frédéric Joliot (pemotöl ün 1900) e jimatan omik: ‚Irène Curie (pemotöl ün 1897), kels ägetons demü atos ün 1935 premi di ‚Nobel pro kiemav. Äbejütons ün 1934 lalumini me diledils: ‚alpha. Reidan sufädik uküpon, das tüv stralamikodaba dugon obis lü ziläk keredafüsüda. Veüt gianagretik tüva fa ‚Henri Becquerel vo paplänon dub atos!
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1953, Nüm: 4, Pads: 13-15, Nüm: 5, Pads: 17-19.
‚La marchande de bonheur
Fa ‚René Marcia. (Se el ‚De Nieuwe Courant.)
In lulit faaliko gedik, kel äbinon vü domafasads betunik nog dofikumo gediks, e kel pö finot ela ‚Boulevard sus el ‚Bois de Boulogne äjonon rägis violätik lätik sola ädonionepuböl, litareol rosadakölik ya äpubon zü bobalampads sijidöl ela ‚Grand-Théâtre; ed in litanid fiklik et, sus nufül glätik nügolöpa älogädon litareklam klilik in tonats yelovik litöl:
Gaby Dorval.
„La marchande de bonheur.“
Ini mem tumatas beigolanas äsüikon maged nidik vomila smalik lunedik labü logodil feinik, logs smilöl, e herem goldakölik. Vomil smalik blegülöfik, kel älabof lerouli in dramat, ätirädof dub magul ladälöfik ä spiritik okik valanis di ‚Paris.
Ab ‚Gaby Dorval: cifapösod pelüyuböl, kel äleadof svietön dü düps anik in dajäf nespiritik aldelik büsidas, kudas, letöbida milatas elanas di ‚Paris, litastrali smilila okik, no älogof ün soar et logedis stunidöl, smilili fäkik, me kels beigolans äyilons, ven of in mäned renararedik okik, e ko flored gretik krüsenas goldayelovik in brads okik, me stepils smalik su jukils geilahilotik, ätravärof pärunavegi, ed änüstepof vifiko ini tood: ‚Unic lüxüödik.
Du vab vifik äslifon nennoidiko da mödot jäfik virik di ‚Tout-Paris, äseadof blotikölo in kusens sadinik, ed älogetof drimölo föfio ko nid dibätik ut läba klänik in logs veluvasümik oka, kel koedon kvänedön voli, e kotenükon ladäli.
If bal lestimanas susnumik ofik, kels soaro dränoms okis in lojad ofik, üsagomöv ofe ün del büik, das pos düps teldegfol tiks valik ofik, zad valik ofik, kuds valk ofik ötefons eli ‚bougre de peintre sans le sou seimik, kel älödom in masadalucem su tead lulid doma ot, ügesagof: „‚Mon cher, pour qui me prenez-vous? C'est tout ce qu'il y a de plus idiot.“
„‚C'était idiot.“ Ab äbinos so, e so ijenos. Ven tü del et äslipof nog latiko, pigalükof dub vögs zanik laodiko tonöls, e ven idasäkof latikumo yanane kodi lenoida nevipabik et, atan isagom säkusadilölo:
„‚Ah, mademoiselle, faut pas vous facher. C'était ce pauvre petit d'en haut qui se disputait avec le marchand de tableaux.“
„‚Ce pauvre petit d'en haut,“ isäkof stuniko.
Ab kim el ‚pauvre petit d'en haut üfo binom-li, kel äzanom ko tedan pänotas, e kel ägalükom eli ‚pauvre petite actrice, kel ämutof vobön jü ün neit latik, se takäd padigädöl ofik?
„‚Mademoiselle no äsevof-li omi? Pänani pöfik smalik et de masadacem, su tead lulid, kel ai ävobom, ävobom, ed äbinom so vemo pöfik, e kel nu izanom, si! izanom so vemo ko pänotatedan, kel ivilom dagetön de om pänotis anik tä suäm smilöfapülik. ‚Oh là là, vio vemo iblamom omi! Ab to val at nu leno labom moni, e no labom bosi ad fidön. E ga äbinom ya so mägik. ‚Pour sûr, äbinom no man, äbinom lienil ko pär logas. ‚Mademoiselle Gabi ämutof vobön vemiko, atos äbinon vo veratik, ab ämeritof nemu eli ‚tas d'argent, ed om, ävobom no nemödikumo vemiko, ‚et c'était la misère noire tous les jours.“
‚Mademoiselle Gaby isoalükof oki primo boso leskaniko ini cems lüxüödik okik, ab tikod dö pänan pöfik smalik, kel no äbinom man, ab lienil ko pär logas, no ilüvon ofi, ed imagädon pö of so vemo, das ileadof falön oki ini stul kovenik, ed iseidof oki, ko kubits su kiens, e kap okik pestütöl in nams okik, ad meditön, so lunüpo, jüs lüxüöd ofi züöl de jidramatan smalik pemikösömüköl äjinon naudodik lü of, ed of, ko disin süpiko pö of äsüiköl ad yufön omi, ärönof löpio, e büä of it äsevof gudiko, kisi ädunof, äjutedof ini cem pänan smalik.
Älogof omi nog fo ok. Äseadom su lesöf, nen taped, labü lögs demü kold krodio dis ok pepladöls, in mänedil binü veluv blägik, ko herem nidiko blägik pödio peöböl zü logod mägik paelik, in kel logs mu blägiks ädrimons. Äsmökom pipi, kelosi äcedof taädami drolik ko logot boso molädik omik. Äbinom so stunik dö nüköm süpik ofik, das äglömom ad löädön.
Fo om in zänod cema su skafäd pänot gretik äbinon. Älogof oni me loged vifilik: su pödaglum in benöf zadik kölas yunik, maged nämik lesiöra peharnadöl su jevod äbinon, e sus lesöf len feradratil ekrugöl lampiun kilkölik älagon.
Vög ofik, boso fäkädik sekü bluv, isagon:
„Säkusadolös obi, o söl! das nüjutedob stedälo! Binob jinilädan olik, kel lödof dono. Elilol vo niludo seimna dö ob: ‚Gaby Dorval: La Marchande de Bonheur.“
Ab, du smilil lügik äpubon zü lips omik, igesagom:
„‚Ah, la Marchande de Bonheur! No sevob oli, ab kömol ebo pötatimo.“
Äsukom in blitapok okik ad gleipön könädis anik.
„Sulds fol. Ats binons katäd lölik obik. Selolös obe bosi läba! Vilol-li? Neodob oni mu vemo.“ Ed äsmilom me smil lügik ot... Vög ofik ibinon raudik sekü fäkam, ven äsagof:
„Äkömob ad begön ole ad däsinön skätis anik de pösodil obik; sevol vo osi, stibaskätis viföfik anik pro delagased.“
„‚Oui, oui, je comprends“, igesagom ed iramenom sunädo skätamabuki okik.
„Zigololös te boso! Vilolli? Ab no tifalolös love tapeds di ‚Smyrna oba! E stunidolös lekanotis obik, kels labons ma el ‚marchand de tableaux lekanavöladi levemik, ab maketavöladi dis ser!“ „Zigarüls binons su fenätabam“ nog iläükom ad atos.
E täno idäsinom ofi, in jästäds mögiko valiks; däsinotis smalik, voätik, fulü viläl, fulü ritmul blegülovik. E vüo ispikodons dö valikos.
„At binon-li pänot, dö kel ezanol ko el ‚marchand de tableaux?“ isäkof, du ästanof fo mag lesiöra peharnadöl su jevod, ko lit yunik in logs nidik omik...
„Ha! elilol-li atosi? Si! at binon ‚Parsifal obik, pö prim teva okik. Älofom tä at suämi smilöfik. E ven älaidälob pö suäm obik franas 500, äsäkom, va ävilob kädädön krigagaenäti. Ad kelos älofob ome, if no äkoedom moön suniko, ad koedön vokädön omi: levi! E täno jov äjenon.“
‚Gaby äsmililof, du ästanof stunidölo fo pänot, e tiko ya älogof oni sus cimamulür in el ‚boudoir okik.
„Lofob ole franis 1000 tä on“, äsagof täno süpiko.
„‚Accepté“, äsagom ko nid dibätik in logs okik. „‚et mille fois merci, vous savez.“
„Binol-li nu fredik?“ äsäkof in pülsif ad givön läbi.
„E mu! Dü dels tel no efidedob.“
„‚Mon petit, mon pauvre petit“, ‚Gaby ätrodof fäkiko, ed of it no äsevof, lio äjenos, ab süpiko äseadof näi om su lesöf ed äkipof nami omik. So äbleibons seadön seilölo in solalit nefümik nifüpadela, kel ämoikon nevifiko se masadalucemil.
Jüs ‚Gaby, pos medit lunüpik äsagof:
„Mutol pänön bosi votik.“
Äflekof nevifiko logodi okik lü of:
„Kikodo-li? Kisi-li üfo?“
„Ad meritön moni mödikum. ‚Des petites femmes dans un bar, au Bal Bullier.“
Älemufükom nevifiko kapi okik.
„Neai kömob ini ‚Bars, e no danüdob! Atos binon nejönik, nejerik e vobod läsöfik. Lifob is ko drims obik, buks obik: ‚Tristan et Yseut, ‚La Légende de St. Julien, ‚L'Hospitalier, ‚Les Contes du Moyenage, ‚Idylls of the King fa ‚Permyson, ed in ons tuvob jöni, visionis litüköl pro vobod obik. E seimna ün fütür odasevoy, das vobod obik binon jönikum, labon völadi gretikum, ka dins vagik läcerik votik valik.“
„Si!“ ‚Gaby äsagof nelaodiko, „‚c'est beau, c'est beau.“
Dü del retik lölik äbinof stilik ä disipik. Poszedelo pö dönuamapläg ämutof betikön pänani smalik, kel no äbinom man ab lienil ko pär logas, kels äsufom so kuradiko miserabi okik, bi äkredom jöni drimas okik, voboda okik.
Nog neai ibitof so fredöfiko, äsä ün soar et, bi lif ofik älabon diseini: blinön bosi lita, bosi freda, bosi läba in dabin fikulik lekanasvista pöfik. Ud äbinosli te, bi älabof dibätiko in logs okik magi pänana smalik, e dibätiko in ladöf okik liti glorik lelöfa süiköl?
No äsevof osi. Ab ün paud, ven ästanof in lojad okik zänodü sog stunidanas, äsagof süpiko, dü äbegof me namajäst stili, ko fef cogedik:
„‚Mes amis, mes amis, ya dü vigs mödik getedob olis in lojad obik, dalilob plimis olsik, leadob kidön namis obik, e kredolsöd vo obi, vof gretikün äbinon pö ols! Ab nu mutols dunön obe plitodi. Labob is stibaskätis anik pösodila obik, kels pedäsinons fa pöfülan: pänan, kel odelo obinom famik, kel labom täleni mödik, e sekü atos päridikom dub faem. ‚Eh bien, allez, frans 100 pro stibadäsinots at, e frans 1000 pro kretädadäsinots at. Ed if vilols logön obi jenöfiko läbiki, remolsös üfo, ‚donnez, donnez. C'est pour mon petit.“
„‚Vous avez un enfant!“
„‚Pas tout à fait.“
„‚C'est votre amoureux?“
„‚Pas tout à fait, mais je l'aime beaucoup. Ed ol, o ‚Sergines! kömolös odelo ini voböp omik, e lautolös yegedili dö om in delagased olik! Rajanobsös ebo tü düp kinik! Tü düp: degbal-li? ‚Bien. Ed ol, ‚cher maître, kälolö, das ogetom pö dajonäd kömöl pladili! ‚C'est promis, n'est-ce pas? E nu, o söls! momofob olis valik, mutob votaklotön obi pro süf sököl. Ekö! Is dan obik binon.“ Ed ätovof balane pos votikan nami feinik niedik okik lü lips omas. Äbinos ‚succès foudroyant.
Nemediko pos plösen, ävabof in tood: ‚Unic ofik lomio, äkripädof, ko brads okik fulü flors, stiliko löpio, ed ämaifükof nelaodiko yani cemila omik.
In masadacem lulitik, kö sviet sofik lampiuna kilkölik ävebon sus lesöf, äseadom, pevilupölo in lefog benosmelik zigarülasmoka, kel älöpiozugon nevifiko lü nufed.
„‚Coucou, c'est moi.“
Ästralof.
„‚Voici pour quat' sous de bonheur. Prod de stibaskäts olik. No logolöd nu badiniludiko! oplänob ole bo vali. Digidolöd nu läbi olik! ‚Pauvre petit, kredob, das kösömol sovemo pö miserab olik, das no kanol plu suemön osi.“
„Atosi vo no kanob suemön! Ab atosi sevob, läb gretikün binon kapil blonik olik sus krüsens goldakölik!“
Ägleipom nami ofik, äkidom oni.
„O ‚Gaby! binol solastral in lif obik.“
„Binob ‚la Marchande de Bonheur,“ äsagof nelaodiko.
E no äsevom, vio äjenos, das mud omik ästuton süpo su lips redik ofa.
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1953, Nüm: 4, Pads: 19-20, Nüm: 5, Pads: {{{pads2}}}, Nüm: 6, Pads: 25-26.$
Dö studs
‚FRANCIS BACON, VISCOUNT ST. ALBANS (1561-1626)
Petradutöl se Linglänapük fa: ‚Brian R. Bishop.
Reidolsöd, ni ad taspikön e tablöfädön, ni ad kredön e lüsumön as verat, ni ad tuvön bespiki e döbati, ab ad vätälön e tikädön! Bukis anik sötoy gutön, votikis slugön, e nemödikis cuvön e dicetön; sevabo, bukis naik sötoy reidön te in dils, votikis sötoy ye no reidön konsienöfiko, e nemödikis sötoy reidön lölöfiko, e ko zil e küpäl. Bukis anik kanoy i reidön depüto, e medü setrats fa votikans se ons pemeköls, ab atos mutonöv te jenön pö blöfäds läs veütiks e pö buks läs völadiks, voto buks pesteilöl sümons ad vat komunik pesteilöl, dins lumagifik. Reid vedükon meni völadiki, döbat meni gespiköfiki, e penam meni kuratäliki; e kludo, if men penon nemödiko, neodon memi gretik, if döbaton nemödiko, neodon blümäli, ed if reidon nemödiko, neodon käfi mödik ad jinön, das nolon utosi, kelosi no nolon. Jenav vedükon menis sapikis, poedav spiritälikis, matemat sagatikis, natav letäläktikis, südav fefikis, tikav e spiköfav fägikis ad disputön. „Abeunt studia in mores“.
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1954, Nüm: 3, Pad: 12.