Komipafurmids e püdafurmids
Se el ‚Johannes Smalik fa Frederik van Eeden.
Petradutöl se Nedänapük fa ‚F. J. Krüger.
Musk dofagrünik densitik ätegon gluni, e ‚Johannes ivedom dönu so smalik, das at älüjinon lü om äsä fot nulik su glun fota gretik. Stamils kiodeköfik! - e kiodensitiko äglofons näi ods! Äbinos fikulik ad dugolön vü ons, e muskafot äjinon binön levemo gretik.
Tän äkömoms lä furmidaluveg. Tumats furmidas ärönons jäfädiko mo e ge, - ans diledilis boada, bledilis u yebastagis in maxüls oksik polöls. Fuläd äbinon so vemik, das ‚Johannes äsuidikom tio sekü on.
Ädulos luniko, büä bal furmidas ävilon dalilön omis e spikön ko oms. Ons valik äjäfons so leziliko. - Fino ätuvoms furmidi bäldik, kel picälom ad galedön planapufilis, keles furmids desumons mieladavi. Bi jep oka äbinon vemo takedik, äkanom sio jäfikön me foginans e dajonön omes nästi gretik. Pimeikon futü stam bima bäldik, äbinon vemo gretik ed älabon tumatis leyalas e cemilas. Galedan planapufas äplänädom vali, ed äzidugom visitanis valöpo, jüesa citacems, kö larvats yunik kripons se tuüls vietik. ‚Johannes ästunom ed äbinom dafredik.
Furmid bäldik äkonom, das älifoy in jäfäd gretik kodü militagoläd, kel öprimon ünü brefüp. Ko nämäd gretik ötatakoy furmidapöpi votik no mu fagiki, ödistukoy nästi ed öravoy ud ödeidoy larvatis. Demü atos öneodoy dabinianis valik, klu ämutoy fidunön büo vobodi mu dranöfiki.
„Kodü kis militagoläd et ojenon-li?“ ‚Johannes äsagom. ‚No lüjinon lü ob jönik.
„Nö! nö!“ pufigaledan äsagom. „Binos goläd vemo jönik ä lobabik. Betikolöd! binons Komipafurmids, kelis otatakobs, - odadeidobs dafamüli onsik, ed atos binon vobod vemo gudik.“
„Ols no binols-li üfo Komipafurmids?“
„Lenö! Kisi betikols-li? Obs binobs PÜdafurmids.“
„Kisi atos sinifon-li täno?“
„No sevol-li atosi? Oplänob ole osi. Seimna furmids valik äkomipons laiduliko; - del no bal äpasetikon nen mipugs gretik. Täno furmid gudik sapik äkömom, kel äbetikom, das töb mödik pöspalonöv, if furmids örajanonsöv rezipiko ad no plu komipön.
Ven äsagom atosi, äcedoy osi vemo bisariki, e kodü atos äprimoy demü sef ad däbeitön omi ad diledils smalik. Poso furmids nog votiks äkömons, kels äcedons otosi. I ets pädäbeitons ad diledils smalik. Ab fino somödiks äkömons, das däbeit äbinon vobod tu töbik pro votiks. Täno änemons okis Püdafurmidis, ed ons valik älaidälons ad sagön, das Püdafurmid balid ägidetom; as turn oksik nu ädäbeitons uti, kel ätaspikon atosi. Somo ün tim et furmids tio valiks evedons Püdafurmids, e diledils Püdafurmida balid pakipedons ko kälöf e dalestüm. Obs dalabobs kapi. Kapi legik. Ya edistukobs ed edasasenobs furmidapöpis votik degtel, kels älesagons, das ädalabons kapi legik. Nu nog te fol retons, kels lesagons atosi. Ons nemons okis Püdafurmidis, ab binons klüliko Komipafurmids, - ibä obs labobs kapi legik, e Püdafurmid älabom kapi te bali. Nu odadeidobs suno furmidapöpi degkilid. Atos binon kludo ga vobod gudik.“
„Si! si!“ ‚Johannes äsagom - „binos vemo küpädik!“
Voiko idredälikom boso - ed äsenälom takedi mödikum, ven isagoms danölo leditaglidi galedane düniälik, e fagiko de furmidapöp iseidoms okis sui yebastag kledöl ad takädön in jad filigableda deköfik.
„Hu!“ ‚Johannes äseifom, „at binon sog bludiälik ä stupik.“
Volvulacil äsmilom ed äkledom ko yebasteg okik löpio e donio.
„O!“ - äsagom. - „No nemolöd onis stupikis! Mens golons lü furmids ad vedön sapiks.“
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1956, Nüm: 3, Pads: 10-11.
Munasvietasonat
Fa ‚Marie Luise Becker-Strube.
Äbinos bal düpas glumidik ut, ün kel lebiedäl e senäl soala süikons pö letälenan. ‚Van Beethoven älödom su el ‚Römer-Platz in ‚Bonn. Hitüpasoar stilik fenik äfulöl ko desirs e munasviet paelik. Cem omik äbinon dufik, e zibs in staudöp smalik äbinons neflifiks e nesmekiks. Nek äkälon omi, nek äjäfikon me om. So äliedom dub dinäds logotik e ninälo äsenälom lügi mödikum, kas isenälom föro.
„Kikodo vobob-li?“ ähagom ninälo; „pro kin-li komip valik - nelabs? Pro mens-li, kels suemons nosi de musig obik, de giananäm, kel dareigon in ninäl oba, de leval tonodas, kel tonon pö ob ninälo? Kels no desirons obi e vobodi oba, e kels fakipons obi de kobäd okas? Ag! löf glutik valik pö ob, desirs valik lekananalana oba gretükons soali oba. Nek sevon obi, pro nek musig obik sinifon läbi!“
Süpiko mistomavien äroron züi dom, äkoedon löpiovirön püfalefogis, galikön menis se slipöf dölik onas. ‚Van Beethoven älöfom toni vienasplodülas. Ven tep äroron züi guls sütas, äjutedom ko vien ve el ‚Rhein. I nu daleblad sovadik et ätrodon omi, äbäton omi ad golön plödio. Vien älöbaton eli ‚Rhein, e nafils äkledons dredälükölo. ‚Van Beethoven ägolom soaliko ve vat, mens valik ifugons ini doms. Süpiko ‚Van Beethoven ägüflekom oki, äsäkofudikom, ivedölo takedikum dub muif nata. Medito äfövom vegami okik, ed äkömom ini süts nabik brefik zifa bäldik. Mun kleilik äsüpubon dönu da tepalefogs, ed äbpänon mönis, tümis e fasadis me mags späkik vietik, äsva tripänon mönis, tümis e fasadis me mags späkik vietik, äsva tribüts, kels ilödons is büikumo, älifikons dönu bevü ons ad lif nulik, neitik, klänöfik. Ed us se bal domilas lövik slobik näi om pianodapläyot ätonon. ‚Van Beethoven älilom sonati lönik okik in ‚G macorik. Äbinon domil bäldik, spinät vorik bäldik ätonon, ab suem musiga omik, magul voboda omik äjänälons omi. Pläy at äjinon pö om feinik, suköl, milagik e fäküköl: el ‚allegro in kanitavögäd sofik, menuät fulik de desirs e fav klänik. Äbleibom stanön ad dalilön. Cem, in kel äpläyoy, äbinon donateadik, fenät bal äbinon maifik. Musig äseilon.
Nu älilom spikami.
„Ati epläyol jöniko, o söril!“
„Ag! nö! Leno pläyob oni gudiko, fümiko pläyoböv oni mödo jönikumo, if eliloböv oni seimna fa lekanan gretik, ab pro atos no labobs moni!“
Lienäd biedälik in logod ela ‚Van Beethoven inepubon; äsmililom e nid äsüikon in lienäds omik. Ämaifükom yani ed änüstepom ini cem smalik. Us jukel pöfik ävobom, e jipula len pianod älogom te bäki rovik, nüki feinik e heremi blonik.
„Binob musigal ed opläyob noatedi pro ol,“ ‚Van Beethoven äsagom brefiko e ko vögäd nämätik ad klänedön fäkami okik. Seiliko, bluviko, äsä cils, kels igetons legivoti, sörs älöädofs.
„Pläyob oni so badiko“, jipul äspikülof plafiko e bluviko.
„Nö! playöl oni pato gudiko,“ ‚Van Beethoven äsagom smilölo. „Pläyol oni ko suem verätik. Lä kin estudol-li oni? Mod nitedon obi.“
„O! voiko neföro estudob oni, älilob te pläyi ona fa läd in ‚Godesberg, äpläyof so suviko ko fenäts maifik, ädalilob ofi dü hitüp lölik, ün tim et elärnob noati alik ona.“ Jipul äflekof logodi paelik yunik oka lü om, e nu ‚Van Beethoven älogom, das äbinof bleinik. Desir yunöfik valik ofa, jipulafred valik, keli no ilabof, keli iperof, pinotodons in menuät omik.
„Foginik“, ämurülom, „magifik.“ Pifäkükom dibäliko. Kio logs bleinik et ilogälons in vobod omik!
Äseidom oki leni pianod, äpläyom sonati, e poso äreafom ini drimäl okik. Tikots valik omik ävedons tonods; ämagälom.
Ai jönikumo, klänöfikumo, dolikumo e trodikumo tonods fulü baiton äslifons love spinät bäldik. Desiri lefäkik lü mens, lü baiced änotodom in tonods. Kakords magifik ätonons ün neit. Ävokons, äkanitons, äseifons.
Äsvo in drim dredik, svidik, dibätik sörs ädalilofs. Lestiliko.
Tim äpasetikon; nonik kila äküpon osi. Lampad äkvänikon, ämismokon in cem dremöl de tonods.
Jukel ämaifükom fenäti. Vidiko ä largentiko, äsä el ‚Rhein it, mun äjedon svieti okik ini cem smalik. Fago mistom isäfledon oki, et iblinon koldüli. Pläyot fa ‚Van Beethoven äjinon binön milagiko fredik e läbik in jänäl svieta trodöl at, in lut nämüköl at.
Jibleinan ästutof len völ näi om. Lestiliko. Änüdrinof tonodi alik. Lienäds ofik äbinons lölöfiko dafred e lejuit. Dalilam ofik äbinon devod. I in ladäl volutik ela ‚Van Beethoven püd äkömon. Neai äpläyom so jöniko, so liviko de lieds valik, neai ätuvom gespiki so beatiki ad plon dolik oka. Ven fino ädesumom namis okik de klavs, stil nennatemik ädavedon. I plödo tep itakikon, äsva pijänälon dub pläyot.
Süpiko jibleinan äslokof laodo, ed ätovof sukölo bradis okik, ätenükof namis niedik. „Kim binol-li? Kim binol-li“ ävokof fulölo me niluds.
‚Van Beethoven äsmililom ed äpläyom nogna vemo nelaodiko tikäti se sonat in ‚G macorik, kel postonon in tonods löpikum ko daladöf telik. Se logs bleinik drens äflumons. Jipul äplifof namis okik. „‚Van Beethoven! Ol binol utan, ‚Van Beethoven it!“
„Si!“, ‚Van Beethoven äsagon nevifiko. „Ob binob utan, ‚Ludwig Van Beethoven it.“ Pos atos älöädom vifiko, äpedom söres bofik nami. „Stilö! no plu vödi bal, mutob golön domio.“
Ün neit et ‚Van Beethoven änoatädom „munasvietasonati“.
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1956, Nüm: 3, Pad: 11, Nüm: 4, Pads: 13-14.
Cänaköp-li?
Fat läbik änunom ettimo presidale: ‚Theodore Roosevelt, das jimatan omik igetof kilädi. ‚Roosevelt, kel älabom klienüli pro famüls gretik, äsedom ome me pot geiköl benovipis okik, lä kels iläükom köpi largentik ko nüpenad. Fat läbik äpotom presidale denami ko säk: „Köp at duton-li nu lü ob, u mutob-li gaenön oni kilna pos ods?“
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1956, Nüm: 3, Pad: 11.
Cogeds (1956:3)
Vom matöl äkonof, das himatan ofik ifinidom fino smöki.
„Ab atos flagon viläli plödakösömiko nämiki,“ jiflen äcedof.
„Nendoto,“ läd matöl äsagof, „ab ob labob ati.“
* * *
Jipul bal jipule votik: „Dins smalik et oma bemagivons obi: vilad smalik oma, yakt smalik oma e rönajevodalecek smalik oma.“
* * *
Ven äsäkoy seimna generale Lamerikänik: ‚Mark Clark, kis ibinon konsäl gudikün, keli igivoy ome, ägespikom:
„Ad matikön ko vom, ko kel matob.“
„E kin ägivon-li ole konsäli at?“
„Of it.“
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1956, Nüm: 3, Pad: 12.
Kalot pipelon
Dramatan: ‚Eugene Field älogom seimna, das bötidakalot omik irivon suämi dolaras 140. E bi no älabom moni ad pelön oni, äblebom moik. Bötädan no äplidom vemo atosi, bi ‚Field ai ätirädom lotanis mödik. Sekü kod at ävüdom eli ‚Field tü del semik ad kömön ve bötädöp okik. Pötü atos äpedom ini nam ela ‚Field kaloti omik, su kel pipenon: „suäm pepelon.“
‚Field ästeigom takediko kaloti ini pok okik, äbiegom lü bötädan, ed äsäkom ome ko logod fefik:
„No laboy-li is kösömoti ad lofön laidalotane, kel pelom kaloti okik, väretis anik spitina?“
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1956, Nüm: 4, Pad: 16.
Dö men
Fa ‚Jean de la Bruyère‘ (1645-1696). Petradutöl fa ‚Brian R. Bishop.
Se: „Kalads“, Kapit: XI.
‚Irène ätävof frädü mon mödik lü ‚Epidauros, älogof eli ‚Asklepiós in tem omik, ed äkonsultof omi tefü dols valik oka. Balido äplonof, das älefenof mu vemo; e god äsagom, das etos pikodon dub lun vega, keli ebo ibevegof. Äsagof, das soaro no älabof pötiti; e roag äbüdülom ofe ad fidön nemödiko. Älüükof, das äsufof nenslipi, ed äbüdülom ad seatön in bed te neito. Äsäkof ome, kikodo ivedof vetik, e kin äbinon sanamed; roag ägespiom, das äsötof löädön bü zedel, e gebön semikna lögis okik ad spatön. Ästetof, das vin ädämon pro of; roag äsagom ofe ad drinön vati, das äsufof midiceti; ed älüükom, das ämutof demön diäti.
„Logam obik fibikon.“, ‚Irène äsagof.
„Gebolöd lüni!“ ‚Asklepiós äsagom.
„Ob fibikob,“ äfovob[1], „e no binob so nämik, ni so saunik, äsä ebinob.“
„Atos binon,“ god äsagom, „bi bäldikol.“
„Ab lio kanoy-li sanön vesetikami at?“
„Mod brefikün binon, o ‚Irène! deadön, soäsä mot e lemot ola edunofs.“
„O son ela ‚Apóllon!“ ‚Irène äluvokädof, „konsäli kion givol-li obe? Atos binon-li nolav vanik ut, keli mens notükons, e kel kodon, das vol lölik lestimon oli? Seledi e klänöfi kinikis nunol-li obe? E no äsevob-li sanamedis valik at, kelis tidol obe?“
„Kikodo üfo no egebol-li onis,“ god ägespikom, „nes kömön de fagot so gretik ad sukön obi, e brefükön lifi olik dub täv lunik?“
NOETS.
- Jiniko bükapök; pla: äfovof.
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1956, Nüm: 5, Pads: 19-20.
Lio atos mögon-li?
Sanan, kel ivestigom fiziri pepänsionöl se Lindän Linglänik büätik älonülom diagnodi: drop.
„Lio nu atos mögon-li?“ Britänan ävokädom sidiniko. „Neforo edrinob tofi bal vata, edrinob te viskini!“ Äseilom dü timül, ed äläükom täno glumiko: „Diledils glada in viskin obik ekodons vo atosi.“
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1956, Nüm: 5, Pad: 20.
Kolköm
Flens tel kolkömoms odi. Balan säkom: „E lio stadoy-li lomo?“
„Süperö!“ votikan gespikom. „Agödo jimatan obik no ävilof spikön kol ob, ed ob no äbinob in ladälod ad taspikön ofe.“
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1956, Nüm: 5, Pad: 20.
Vödem redaka (1957:1, p.1)
<Volapükagased pro Nedänapükans