Стеуді маыналы трлеріні кестесі

Сздерді бірігуінен жасалан крделі стеулер бірге жазылады. Мысалы: бл жыл– биыл,бл кн– бгін,жазды кні – жаздыгні,ендігіден рі ендігрі, ысты кні– ыстыгні ,кзді кні– кздігні;

Сздерді осарлануынан, айталануынан жасалан крделістеулердефис (-)арылы жазылады. Мысалы:анда-санда, бетпе-бет, арлы-берлі, жиі-жиі, ертелі-кеш, кні-тні, жоары-тмен, т. б.

Тіркесу арылы жасалан крделі стеулерблекжазылады.Мысалы:ыс бойы, та сріде, келе сала, тмен арай, жоары жаа.

стеуді сйлемдегі негізгі ызметі – пысытауыш. Шыысты сырты тез (алай?) жылынбаандытан,ерте (ашан?) кктемейтін.Ережені жаттамайынша (айтпейінше?), тапсырманы орындай алмайсы..

стеу атау септігінде трып бастауышызметінде жмсалады. Еріншекті ертеі(несі?)бітпес. Кшейткіш стеулер сапалы сын есіммен тіркесіп келіп, крделі анытауышызметін атарады. Бйгеге ше жйрік, кіле сйглік(андай?) аттар осылды.

Еліктеу сздер, трлері, емлесі

Еліктеу сздер –айналадаы, табиаттаы трлі дыбыстара, былыстара, имыл-рекеттерге жне соларды бейнелеріне еліктеуден туан сздер. Мысалы: жалт-жлт етеді, сарт ете тсті, арба-арба етіп, клмі-клмі етті, шік-шік етті.Еліктеу сздер маынасы жаынан екігеблінеді: еліктеуіштер, бейнелеуіштер.

Еліктеуіш сздер – табиаттаы, тіректегі трлі дыбыстара еліктеу арылы жасалан сздер. Еліктеуіш сздер кбінесе еткмекші етістігімен тіркесіп жмсалады. Мысалы: сарт-сртетеалды,грсететсті,жымы-жымыетеді,жаретеалды, т. б.

Бейнелеуіш сздер –табиаттаы заттарды р алуан кйін кру арылы сипаттау, бейнелеунтижесінде жасалатын сздер. Мысалы: жалт арады, ма-ма басады, желп-желп етеді, жар-жар етті.

Еліктеу сздер рамына арай негізгі, туынды, крделітбір болып блінеді.

Негізгі еліктеусздерге тбір сздер жатады: дк, тырс, дік, жылт, ша, ар, дрс, арс, шарт, пыр, ши, жалп, жар, шік, блк, тарс, и, т.б.

Туынды еліктеусздер -а, -е, -ы, -і, -жрнатары арылы жасалады: балп-а, елп-е, жылт-ы, кілт-і, жайна-, и-а, т. б.

3. Крделі еліктеусздерайталану: брсе-брсе, др-др, грс-грс, жалп-жалп, т. б.

осарлану: арба-ербе, адыра-едіре, шап-шп арылы жасалады.

Еліктеусздерденжрнаарылы баса сз таптары жасалады:

1.Еліктеу сздензат есімжасайтын жрнатар:

-ыл, -іл, -л – тарс-ыл, сарт-ыл, дрс-іл, кк-іл, блк-іл, арс-ыл., т.б.

А, -ек – блт-а, блк-ек, т.б.

Ыр, -гір – да-ыр, д-гір, т.б.

2.Еліктеу сзденетістікжасайтын жрнатар:

Ыра, -іре – салб-ыра, лб-іре, т.б.

Ла, ле – дабыр-ла, кбір-ле, т.б.

Да, -де – оа-да, ербе-де, т.б.

Еліктеу сздер кбінесе кмекші етістікпен, кейде негізгі етістікпен тіркесіп жмсалады. Еліктеу сздер кмекші етістікпен тіркескенде,крделі баяндауышызметін атарады. Мысалы: Аспанда самсаан жлдыздар дір-дір етеді. Кенет артына жалт арады. Дір-дір етеді, жалт арады –айтті?– баяндауыш.

Еліктеу сздер трленіп келіп, баса сйлем мшелеріні де ызметін атарады. Мысалы: Жар-жртанкзі талып, да-днанла тнады. Жар-жртан, да-днан–неден?– толытауыш.

Тарс-трс еткен дыбыса барлыы еледей алды. Тарс-трс еткен –андай? – анытауыш. Жгірген бойы зенге кмп беріп ойып кетті. Сби томп-томпжгіріп жр. Томп-томп, кмп беріп –алай? – пысытауыш.

Осарлануданжнеайталануданжасаланеліктеусздердефисарылыжазылады.Мысалы,арш-арш, сарт-сарт, опыр-топыр, деле-деле, брсе-брсе, алт-лт, орба-орба, т. б.