Нерксiптiк лгi 1 страница
нерксiптiк лгi тсiнiгi.нерксiптiк лгiлер трлерi.
азастан Республикасыны Азаматты кодексіні 991-бабыны 4-тармаы мен Патент Заыны 8-бабыны 1-тармаына сйкес бйымны сырты трiн белгiлейтiн, жаа, тпнсалы жне нерксiпте олдануа болатын кркемдiк-конструкторлы шешiм ы-ты орау берiлетiн нерксiптiк лгi болып танылады.
Анытамадан крiп отыранымыздай, бйымны сырты трiнде кркемдiк жне конструкторлы шешiм болуы керек. Бiр ана ралды олданылуы бйымны нерксiптiк лгi болып танылуына жеткiлiксiз. Бйымны функционалды мазмны оны аны кркемдiк нысанына сйкес болуы тиiс, кркем жне техникалы (конструкторлы) белгiлерiнi бiр-ттастыымен сипатталуы ажет. Сырты нысаны ретiнде оны пайдаланылуы мен олданылуы процесiнде ттынушы кретiн трiн тсiну керек. Оны сырты нысаны iшкi рылымына жне бйымны функционалды масатына сай болуы тиiс.
Патент Заыны рекетi нерксiптiк лгiнi кптеген трлерiне тарайды. Олара клемдi, жазы жне аралас нер-ксiптiк лгiлер жатады.
Клемдi нерксiп лгi ретiнде негiзiн дамыан лшемдi клемдi-кеiстiктiк рылым райтын композиция танылады. Мысалы: радиаторды сырты нысанын анытайтын кркемдiк-конструкторлы шешiм.
Жазы нерксiптiк лгi екi лшемдi сызыты тстен-дiрiлген элементтер байланысымен сипатталады. Мысалы: кiлем, мата сырты нысанын анытайтын шешiмдер.
Аралас нерксiптiк лгi аталан екi шешiмге тн белгiлер-мен сипатталады. Мысалы: ыдысты сырты трiн анытайтын кркемдiк-конструкторлы шешiмдер.
нерксiптiк лгiнi патентке абiлеттiлiк талаптары.
нерксiптiк лгi патентке абiлеттiгiнi белгiлi талаптарына немесе критерийлерiне жауап берсе, оан орау сынылады. азастан Республикасы Патент Заыны 8-бабыны 1-тармаына сйкес ондай талаптара мыналар жатызылады: жаашылды, бiрегейлiк жне нерксiпте олдануа жарамдылыы. Бл критерийлер тiнiш берiлген мерзiмге оларды болуын длелдеу жне бкiл мерзiмге ыты орауды жзеге асыру ммкiндiгiне байланысты тадалады. Сонымен атар, олар лем тжiрибесiнде таралан нерксiптiк лгiлердi патентке абiлеттiгi талаптарына сай.
Жаашылды. нерксiптiк лгi бйымны эстетикалы жне эргономиялы ерекшелiктерiн анытайтын негiзгi белгiлерiнi жиынтыы нерксiптiк лгi басымдыыны кнiне дейiн дние жзiнде жалпыа млiм млiметтерде белгiсiз болса, жаа деп танылады. Яни, абсолюттi лемдiк жаашылдыа ие нерксiптiк лгiлер ана ыты оралады.
нерксiптiк лгi жаашылдыын бекiту кезiнде жалпыа млiм млiметтермен атар, баса тлалармен берiлген ерте-ректегi басымдыты тiнiмдер жне тiркелген нерксiптiк лгi-лер есептеледi.
тiнiш берiлген кркемдiк-конструкторлы шешiмнi жаашылдыы тiнiм берiлген жне оны аналогтерімен танылан белгiлi лгiлердi, елеулi белгiлерiн салыстыру жолымен нерксiптiк лгiнi тiркеуге тiнiмнi басымды мерзiмiне бекiтiледi. Белгiлi лгiлер функционалды масаты мен елеулi белгiлерi жиынтыыны белгiлi кркемдiк-конструкторлы шешiмдермен толы сйкес келуi тiнiм берiлген лгiнi жаашылды критерийiне сйкес келмейтiндiгiн тануа жне тiнiм берiлген лгiнi тiркеуден бас тартуа алып келедi.
ндiрiстiк лгiнi тiркеуге тiнiш оны ашылан мерзiмiнен 6 айдан кешiктiрмей берiлген болса, тiнiм берiлген лгiге атысты апаратты оама ашу тiнiш берiлген лгiнi жаашылдыына сер ететiн жадай ретiнде танылмайды.
Бiрегейлiк прототипiне араанда тiнiм берiлген лгiге енгiзiлген згерiстердi шыармашылы сипаты патентке абiлеттiгiнi маызды талабы болып табылады. нерксiптiк лгiнi елеулi белгiлерi бйымны эстетикалы ерекшелiк-терiнi шыармашылы сипаты негiз болса, ол бiрегей болып танылады. тiнiш берiлген лгiнi нерлым жаын аналогтен айыратын елеулi белгiлерiн айындау жргiзiледi. Бiрегейлiктi тексеру кезiнде тiнiш берiлетiн лгiнi ерекшелендiретiн белгiлердi шыармашылы зiндiгi бекiтiледi.
нерксiптiк олдануа жарамдылыы. нерксiптiк лгi, егер ол сйкес бйымды жасау жолымен бiрнеше рет айта ндiрiле алса, нерксiптiк олдануа жарамды деп танылады. Басаша айтанда, нерксiптiк ндiрiс жадайларында шексiз млшерде айта ндiрiлетiн лгiлер патенттiк орау алады.
Патенттiк орау бiрегей болып табылатын бйымдарда олданылатын шешiмдерге таралмайды, себебi оларды эстетикалы ндылыы таралыма тскен кезде жоалады. айта ндiру абiлетi ерекше кркемдiк-конструкторлы шешiмнi патент-тiк-ыты оралуын ажет ылады. Бйым айта ндiрiл-мейтiн болса, оны патенттiк орау абiлеттiгi жойылады. Бл жадайда бйыма авторлы ы нормалары таралады. €нерксiпте олдануа жарамдылыын баалау кезiнде таралым-а тсу абiлетi ана емес, тiнiмде крстетiлген немесе белгiлi ралдар мен материалдар кмегiмен тiнiм берiлген бйымны жзеге асырылуы да тексерiледi. Егер бйымды ке масштабта айта ндiру ммкiн болмаса, онда ол нерксiптiк олдануа жарамдылы критерийiне сйкес болып танылмайды.
Тауар табасы.
Тауар табасы, ызмет крсету табасы – бл осы заа сйкес тiркелген немесе азастан Республикасы атысатын шарттара орай тiркеусiз оралатын, бiр зады немесе жеке тланы тауарларын баса зады немесе жеке тланы бiртектес тауарларынан ажырату шiн ызмет ететiн белгi1.
Бл анытамадан тауар табасыны басты мiндетi – андай болмасын ндiрушiнi (сапалы, баалы немесе зге сипаты бойынша) тауар немесе ызметiн баса ндiрушiлердi сас бiрыай тауарлары мен ызметтерiнен блу, яни тауар немесе ызметтi дараландыру болып табылады.
Таба нерлым крнектi болса, сорлым оны иесiнi оны ыты орау, жарнама жне ткiзу салаларында сттiлiгi лкен болады.
Тауар табасы тауарлар мен ызмет маркетингiнде маызды орын алады, ол тауарлар мен ызметтi крнектi ылады.
Тауар табасы – бл, детте, кру арылы жасы абылданатын, жеiл есте саталынатын, зге тауар белгiлерiнен ерекшеленетiн, металл, материя, ааз жне т.б. сияты р трлi материалдара жасы салынатын графикалы крiнiс.
Тауар табасы ретiнде сз немесе сздер тобы, мысалы «аспирин» «колгейт», «таид», «адидас», «проктер энд гембл» жне т.б. тiркеле алады. Сонымен атар, акустикалы тауар табасы – тауар табасын крсетумен берiлетiн арнайы уен тiркеле алады1.
Жаа тауар табасын енгiзу шiн кптеген батыс фирмалары шамамен 30–40 миллион доллар аражат жмсайды. Жоарыда аталан McDonald»s корпорациясы 5 жыл iшiнде ана жарнамаа 57 миллион доллар жмсады.
Тауар табасы нарыты атынастарды барлы атысушылары шiн маызды.
Ттынушы шiн тауар табасы – бiрыай тауарлар iздеу кезiнде баыт берушi рал болып табылады.
ндiрушi шiн тауар табасы – нарыты жаулап алушы рал болып табылады, себебi тауар табасы оны тауарларын р трлi ндiрушiлердi бiрыай нiмдерiнен дараландырады.
Мемлекет мддесiне келер болса, мнда тауар табасыны нарыта тртiп орнату ралы болып табылатындыын атап ту ажет, себебi ол ндiрушiнi тануа, ттынушыны, ндiрушiнi мдделерiн орауа ммкiндiк бередi.
Тауар табасына келесiдей екi талап ойылады:
– тауар табасы айрыша болуы тиiс;
– мораль мен оамды тртiпке айшы болмауы тиiс, сонымен атар, ттынушыны шатастырмауы керек.
Тауар табасы ол олданылатын тауарлар шiн айрыша болуы тиiс. Мысалы, «сусын» сзiнде ерекшелендiретiн абiлет жо жне алкогольды не алкогольсыз сусындар шiн тауар табасы бола алмайды, себебi ол тауарларды бкiл категориясын анытайды.
Екiншi талап жайында айтар болса, оны масаты – тр-пайы тауар табаларын, сонымен атар, жалан жне тауарды сапасы мен зге асиеттерiне жне оларды географиялы шыарылан жерлерiне атысты шатыстырушы тауар табаларыны тiркелуiн алдын алу екендiгiн атап ту ажет. Тауар табасы шыарылан жердi крсетуi ажет. Мысалы, азастанды ндiрушiлер атынан танымал «Шампанское» не «Коньяк» (жалан географиялы атаулар, себебi, Шампань провинциясы мен Коньяк аласы Францияда орналасан) тауар табасы ретiнде тiркеле алмайды. Мысалы, «pure wool» (таза жн) деп синтетикадан жасалан киiмдер, белгiлене алмайтын зге де жалан табалар оралмайды.
Тауар табасы оралуы шiн ол тiркелуi ажет.
Тжiрибеде кптеген тауар табалары, детте тауарлар немесе ызметтер бiрнеше трлерi шiн тiркеледi. Кейбiр ндiрушiлер олар ндiретiн р трлi нiмдер шiн бiр тауар табасын олданады. згелерi бiрнеше тауар табасын олданады. Фармацевтикалы фирмалар да здерiнi рбiр дрi-дрмегiне атысты тауар табаларын тiркеуге мтылады.
Тауар табаларыны трлерi.
Тауар табалары туралы заны 5-бабында тауар табалары ретiнде тiркеле алатын белгiлер трлерiнi толы тiзiмi берiлген. Олара р трлi ндiрушiлердi бiрыай тауарлары мен ыз-меттерiн ажыратуа ммкiндiк беретiн сздiк, рiптiк, санды, бейнелiк, клемдiк жне зге белгiлер немесе оларды комбинациясы жатады.
Кп жадайда сздiк тауар табалары олданылады. Олара тiлдерде шынайы бар (мысалы, тамаша, метелица, adventure), немесе жасанды жасалан, иялды (Пенталгин, Кармет), сонымен атар, сз тiркестерi (Шыыс хан, Снежная королева) жне де ттас сз тiркестерi немесе лозунг – слогандар (мысалы «з шлiнен згеше жоарылатары жо сенi») сздер жатады.
Клемдiк тауар табалар кеiстiкте бейнеленген ш лшемдi объектiлер болып табылады. детте, клемдiк тауар табалары ретiнде тауарларды ерекше орамалары оралады (мысалы, иiссуларды флакондары).
Аралас тауар табаларына бейнелiк, сздiк, клемдiк эле-менттерiнi р трлi комбинациялары жатады. (мысалы, анатты барс стiндегi батыр бейнесi «Отанды маркасы» сздерiмен йлесуi).
Жоарыда аталан тауар табалары трлерiнен баса сенсорлы (дыбысты, жарыты, иiстiк) жне де тауар табаларыны зге трлерi бар. Оларды аны жне бiр мндi идентификациясы кезiнде ана олар тiркеле алады.
Дыбысты тауар табасы – ол фонограмма трiнде бекiтiлген жне нота жазбаларында крсетiлген немесе дыбыс трiнде крсетiлген жадайда ана орала алады (мысалы, электромассажер шiн теiз дауысы). Бкiл лемде тiркелген дыбысты тауар табаларыны саны аз. азастанда мндай тiркеулердi мысалдары лi жо.
жымды тауар табалары ерекше категорияны райды. Мндай табаларды пайдалану шарттарына сай олар бiрттас сапалы не зге сипаттамамен тауар ндiретiн (не,немесе) жеке ксiпкерлер йымыны атына тiркеледi. Мысалы, азастанда танымал «Сарыааш суы» Ассоциациясыны мшелерi ндi-ретiн «Сарыааш» минералды суыны сапасын баылау масатында з нiмiн бiрттас жымды тауар табасымен (ау бейнесiмен) шыарады жне сатады. жымды тауар табасы ретiнде тауар табаларыны жоарыда аталан кез келген трi тiркеле алады.
Тауар табалары олар тiркелген а-ара трiнде де, тстi трiнде де тiркеледi.
§ 3. азастан Республикасыны аумаында
интеллектуалды меншiк бойынша рекет ететiн
халыаралы конвенциялар
азастан Республикасы аумаында лтты занаманы бiр блiгi ана емес, кей жадайларда лтты занамадан да басым тсетiн бiратар халыаралы келiсiмдер, шарттар, конвенциялар iс рекет етуде.
1993 жылы 16 апанда абылданан нерксiптiк меншiктi орау саласындаы халыаралы шарттар туралы азастан Республикасыны Декларациясына сйкес Республика аумаында нерксiптiк меншiк саласындаы ыты атынастарды реттейтiн трт маызды халыаралы конвенция рекет етедi, олар:
1. 1883 жылы 20 наурыздаы €нерксiптiк меншiктi орау жнiндегi Париж конвенциясы1.
2. 1891 жылы 14-суiрдегi Тауар табаларын халыаралы тiркеу туралы Мадрид келiсiмi2.
3. 1967 жылы 14 шiлдедегi Бкiллемдiк интеллектуалды меншiктi орау йымы конвенциясы;
4. 1970 жылы 19 маусымда абылданан Патент кооперациясы туралы келiсiмшарт.
1995 жылды 5 арашасынан бастап елiмiздi аумаында 1994 жылды 9 ыркйегiнде Мскеуде ол ойылан Еуразиялы патенттiк конвенция рекет етуде.
Бл халыаралы келiсiмдердi жасалуына ткен асыр бойы лтты занамалардаы айырмашылыа байланысты нерксiптiк лгiнi орау ыын бiр уаытта бiрнеше елде алу иындыы себеп болды. Сонымен атар, орау жатын алу шiн тiнiштер бiр елде жариялануын болдырмау шiн жне зге елдерде нертабысты жаашылдыын айырмау шiн, барлы мемлекеттерде бiр уаытта берiлуi тиiс.
ткен асырды екiншi жартысында кптеген мемлекеттер нертабыстарды орау жйесiн жасады, сонымен атар, мемлекетаралы технологиялы айырбас дамып, халыаралы сауда стi. нерксiптiк меншiк туралы занаманы халыаралы дегейде унификациялау ажеттiгi туындады.
Париж конвенциясы нерксiптiк орау саласындаы халыаралы кпжаты мбебап шарт болып саналады.
нерксiп меншiк объектiлерiне байланысты мселелердi реттейтiн негiзгi халыаралы келiсiм болып табылады. (1-тарау). Конвенцияны басты масаты – нертабыстар, нерксiп лгiлерiн патенттеуде жне бiр мемлекет фирмалалары, йымдары мен азаматтарына зге мемлекеттерде тауар белгiлерiн тiркеуде артышылыты жадайлар жасау.
Конвенцияа 1883 жылды 20 наурызында Парижде ол о-йылды. Кейiн ол 1900, 1911, 1925, 1934 жж. конвенцияларда, ал соыстан кейiнгi жылдары, 1958 жылы Лиссабонда жне 1967 жылы Стокгольмде айта аралып, толытырылды.
азастан Республикасы аталан конвенцияа 1993 жылды 16 апанында абылданан нерксiптiк меншiктi орау саласындаы халыаралы шарттар туралы азастан Республикасыны Декларациясына сйкес осылды.
Аталан Конвенцияны 1,3-баптарына сйкес конвенция мшелерi нерксiп меншiгiн орау жнiндегi Халыаралы Одаты (Париж Одаы) райды. Оан Россия, Украина, Беларусь т.б. сияты 105 мемлекет мше.
Мемлекет ай баспаны ратификациялаанына сйкес, р трлi мше мемлекеттер шiн конвенция трлi баспаларда рекет етедi. КСРО Париж конвенциясына 1965 жылды 1 шiлде-сiнен бастап, барлы баспаларына осылды, ал оны Сток-гольмдiк мтiнiн 1968 жылды 19 ыркйегiнде ратификациялады.
Артышылыа ы негiз болатын бiрiншi тiнiш кнiне дейiн шiншi тлаларды алан ытары Одаа мше рбiр мемлекеттi занамаларына сйкес оралады.
Артышылы мерзiмiн есептеу кнi болып табылатын бiрiншi тiнiм Одаты тиiстi мемлекеттегi бiрiншi тiнiш объектiсiне келесi тiнiм есептелуi тиiс. Келесi тiнiш берiлген кнiне дейiн алашы тiнiм жарияланбай айтарып алынса, озаусыз алдырылса немесе одан бас тартылса, сонымен атар, оан атысты ешандай ытар жзеге асырылмаса жне артышылыа ыты негiз болмаса, сонда ана бiрiншi тiнiм артышылыа ы негiз бола алмайды.
Алашы тiнiш негiзiнде артышылытар олданысы келетiн кез келген тла тiнiмдi берген кнiн жне жасалан мемлекетiн крсетуi тиiс.
Одаты ешандай мемлекетi тiнiш берушi бiрнеше артышылыа, сонымен атар, р трлi мемлекеттерде бекiтiлген артышылыа мiттелуi негiзiнде немесе бiр я бiрнеше артышылыа ие тiнiште артышылы сратылып отыран тiнiш немесе тiнiштерде крiнiс таппаан элементтерге атысты – кейiнгi тiнiш беру алыпты жадайдаы артышылы ыын туындатады.
Париж конвенциясы оан мше мемлекеттi бiреуiнде берiлiп, зге де мемлекеттерде рекет ете алатын халыаралы патент жасауды кздемейдi. нертабыс Халыаралы Одаты андай болмасын мемлекетiнде патенттелмеген болса, онда ол ешандай сыйаы тленбестен еркiн олданыста бола алады. Сол сияты конвенция халыаралы тауар белгiсiн жасауды зiне масат етпейдi.
Париж конвенциясыны негiзгi принциптерiнi бiрi болып лтты режим принципi табылады. Конвенция нерксiп меншiгiн орауда берiлген мемлекеттi занамасы бойынша з азаматтарына берiлетiн немесе болашата берiлуi ммкiн дрежеде оан мше кез келген мемлекеттi азаматтары мен фирмаларына берудi кздейдi (2-бап). Одаа мше мемлекеттердi бiреуiнде трылыты жерi немесе рекет етушi жне шынайы нерксiптiк немесе сауда йымы бар Одаа мше емес мемлекеттердi азаматтары Одаа мше мемлекеттердi азаматтарымен тедестiрiледi.
Аталан мемлекеттердi азаматтары осы конвенциямен оралады жне зiнi азаматтарына атысты талаптарын сатамаса, онда олар з ытарын замен крсетiлген орау ралдарын олдануа ммкiндiк алады. Алайда, орау талап етiлетiн мемлекеттерде трылыты жердi немесе йымны болуы туралы шарттар нерксiп меншiк ытарын олдану шiн алышарттар ретiнде одаа мше мемлекеттi азаматтарына о-йылмайды.
нерксiп меншiк туралы задарды негiзiнде саталуы тиiс нерксiп меншiгiне ытара атысты Одаа мше мемле-кеттердi райсысыны занамаларыны ережелерi сотты, кiмшiлiк процедуралара жне сотты, кiмшiлiк органдарды зыреттерiне, сонымен атар, трылыты жердi тадау немесе iске сенiмдiнi таайындауа атысты атынастарды реттейдi.
1891 жылы «Табаларды халыаралы тiркеу туралы» Мадрид келiсiмi азiргi уаытта тауар белгiлерiн орауда ауматы аидасын жеуге баытталан негiзгi халыаралы шарт болып табылады. азастан Республикасы бл келiсiмге 1993 жылы осылды. Бл келiсiмнi мнi – интеллектуалды меншiк халыаралы бюросында (Женевада) тiркелген тауар табасы келiсiмге атысушы мемлекетте ол жерде тiкелей тiнiм бергендегiдей, орау алады. Бл Мадрид келiсiмiнi барлы атысушы мемлекеттерде тауар табасыны бiрттас ыты режимiн рмайтындыын крсетедi, тек тауар табасын рбiр елде тiркеу ажеттiгiнен болатын, кптеген елде орау алу процедурасын жеiлдетедi. 1996 жылды 1 суiрiнен бастап келiсiмге атысушы мемлекеттердi брiнде рекет ететiн бiрттас орау жатын алу ммкiндiгi пайда болды.
1891 жылы Мадридте абылданан Тауар табаларын халы-аралы тiркеу туралы келiсiм жадайды жасартуда маызды адам болды. Келiсiмге сйкес шыындар нын елеулi трде тмендетуге кмектесетiн атысушы мемлекеттердi барлыында танылатын лтты жне халыаралы тiркеу шiн бiрттас тауар табасын беру ммкiндiгi ашылды. Алайда Мадрид келiсiмiнде ааулытар да болды. Бiрiншiден, ол абылданан кезде елдердi кбiсiнде тiркеу табаны зерттемей-а ткiзi-летiн. Бл факт келiсiмнi бiратар ережелерiнде крiнiс тапты. Е алдымен, тiркеудi екi кезедi процесi туралы ереже-лерiнде: алдымен лтты, кейiн халыаралы дегейде, табаны егжей-тегжейлi зерттелуi тетiн немесе оны тiркелуге дейiн тжiрибелiк олданылуы мiндеттi мемлекеттен тiнiм берушi тиiмсiз жадайа шырайды. Екiншiден, лтты тiркеу инстанцияларыны тiркеуден бiр жыл iшiнде ана бас тарта алу фактiсi тауарды зерттеуге берiлетiн мерзiмдi тыылыты жмыс жргiзу шiн те ыса етедi. шiншiден, лтты ызметтегi тiркеу жнiндегi ызмет ныны тмендiгi тiнiмнi дрыс зерттелуiн жргiзуге кеткен шыындарды амти алмайды. Тртiншiден, алашы тiркеу елiндегi тiркеудi жарамсыз деп тану барлы мемлекеттерде тауар табасыны жарамсыздыына алып келетiн бiрорталытандырылан шаымдану жйесi табаларды шаымдануы жиi болатын мемлекеттердi тiнiм берушiлерiн анааттандырады. Осыан байланысты тауар табаларымен амсыздандырылан е лкен тауар нарыы бар АШ Мадрид келiсiмiне кiрмейдi.
«Патент кооперациясы туралы келiсiмшарт» (РСТ) – нерксiптiк меншiк жеке объектiлерiн (нертабыстарды) ыты орауа алуына кмектi амтамасыз ететiн келiсiм. Бл келiсiмшартты жасасу идеясы 1960 жылы нертабыстара тiнiмдердi араумен байланысты патенттiк ведомстволарды жмысын иындататын мселелердi шешу ажеттiлiгiмен байланысты туындады. Ол мселелердi атап айтса, мыналар:
– патенттiк ведомстволар жмысында айталамаларды жою;
– тiнiштерге сараптама жргiзудi тездету;
– сарапшы есепке алуы ажет жаттама клемiн шектеудi амтамасыз ету;
– жаа техникалы жетiстiктер туралы апаратты таралуын жеiлдету;
– тiнiмдердi шетел мемлекеттерiне беру процедураларын жеiлдету.
Мдделi мемлекеттердi бiрiккен кшiмен ана жететiн атал-ан проблемалер шешiмiн iздеу ызметтестiктi жаа нысанына – патенттiк iздеудi жне патенттiк-ыты саладаы халыаралы ебек блiнiсiнi басымдылыын пайдалануа негiзделген тiнiм берiлген шешiмдерге сараптама жргiзуде халыаралы кооперацияа алып келдi1.