Азастан Республикасындаы шетел азаматтарыны мрагерлік ыты жадайлары

азастан Республикасыны аумаындаы шетел элементтеріне атысты мрагерлік ы атынастары ртрлі жадайларды негізінде пайда болады.Оларды атарына:

а) азастанда шетел азаматы болып табылатын мрагерге атысты мраны ашылуы;

) Шетел азаматы болып табылан мра алдырушы млкіні азастанны аумаында орналасуы;

б) азастанда тран (траты) шетел азаматыны айтыс болуы т.б.

Осылара байланысты, азастандаы шетел азаматтарыны мрагерлік ыы андай? – деген сра пайда болады. Осы сраа жауап бере отырып, шетел элементтерімен атысты, шетел азаматтарыны жне азаматтыы жо адамдара мрагерлік ыты атынастара лтты режим принцпі олданылатындыы жнінде айта кету керек. Бны мні: шетелдіктер азастандаы мрагерлік саласында ытарды осы елді азаматтарымен бірдей олданады деген сз.

азастанны занамасында мрагерлік ы бойынша шетел азаматтарына жалпы шектеулер оймаан. Ондай шектеулержауап ретінде, реторсия жне шетелде жрген азастан азаматтарыны тиесілі ытарын шектегенде, жзеге асырылуы ммкін. Мысалы, шетел азаматы азастанны мра ретінде алан жерін иемдену ыынан айырады. Осындай жадайда, азастанда жауап ретінде зіні аумаындаы сол елді азаматынан ыын шектеп ояды.

Егер, азастанны занамасына сйкес, осы Республиканы азаматыны меншігі болып табылатын обьектіні шетел азаматыны иелене алмайтыны туралы айтылса, мра ашылу кезінде, меншік иесіні айтыс болуына байланысты, шетел азаматында аналогиялы жадай пайда болуы ммкін. Біра, шетел азаматыны азастандаы мрагерлік ыын анытауда, млік трін азастаннан кетуде белгілі бір шектеулерді болуы ммкіндігін ескеру керек.

Мндай шектеулер ерекше болып табыладыжне ол занамада крсетілген негізде ана олданылады. Баса жадайларды брінде ытар тедей болады.

Мрагерлік ыты атынастар пайда болан кезде, субъектілері болып: шетел азаматтары табылса, біратар сратара жауап беруге тура келеді: – за бойынша немесе сиет бойынша мрагерлер атарына кім кіреді?

- Мрагерлік ыты рсімдеу мерзімі жне тртібі андай?

- сиетті нысаны;

- Мраны абылдау немесе мрадан бас тарту тртібі т.б.

Бл сратара жауап беру шін, олданатын ыты анытап алу керек.

азастанны занамасы бойынша мрагерлік атынастар мемлекетімізді заымен аныталады.Онда: – Мра алдырушы соы ай жерде трды.Мра алдырушыны азаматтыы, – айтыс болан жері немесе, млкіні тран жері (озалатын мліктер ерекше жадайларда). ыты тадап олдану ммкіндігі сер етпейді, егер халыаралы келісімдермен кзделмесе.

азастанны занамасына сйкес, мрагерлік ы мра алдырушы лгеннен кейін (6 айдан кейін) немесе оны лді – деп жариялааннан кейін пайда болады. азастанны занамасымен мрагерлерді атары (туысты жаындытарына байланысты) мра лестері абылдау нысаны жне абылдаудан бас тарту мселелері жне т.б. арастырылан.

азастанны заы бойынша, сот немесе зге кілетті орган коллизиялы істі озаанда, озалмайтын млікке атысты мрагерлік ыты шешетін мселені анытап алу керек жне дауды нысанасы озалатын немесе озалмайтын млік болып табылады ма? – деген сраты шешіп алу тиіс.

озалмайтын млікке атысты жер жне т.б. мліктер бойынша істі шешу онша иын емес. Е иын болып, озалатын мліктер бойынша істер болып табылады. Олар озалмайтын млікке ы ретінде арастырылады. Мысалы, азастанны Азаматты заы бойынша, озалмайтын мліктерге; мемлекеттік тіркеуден ткен уе жне теіз кліктері, ішкі сауда жзетін кемелер, зен – теізде жретін кемелер, космосты объектілер жатады (Р АК 117 б.)

Шетел элементіні атысуымен сиет бойынша мра алдыруды зіні біратар ерекшеліктері бар. Негізінде, мра ашылмай трып, сиет жазылу керек. сиетті жазу немесе одан бас тарту жне сиетті нысаны мра алдырушыны соы тран еліні заымен реттеледі.

Біра, сиетті нысанын сатамау, оны жарамсыз деп танылмауы ммкін. азастанны заы, сиетті жазбаша трде жазылуы жне оны нотариалды нысанда куландыру талап етеді.Мысалы, жеке тла Англияда трып, сиет жазады сиетке атысты барлы талаптары саталады сосын азастанда траты тру шін кшіп келеді, ол осы жердеайтыс болады. Бл бойынша, мрагерлік ыты атынастар азастанны заымен, ол сиетті жармдылыы Англияны заымен аныталады.

Мрагерлік саласындаы салы салуа атысты шетелдіктерге олданылатын режим азастанны азаматтарымен тедей олданылады. Баса да ережелер халыаралы келісімдермен аныталады. Мысалы, консулды конвенцияа сйке, азастанмен Ресей арасындаы 1994 жылы 28 наурызда абылданан келісім.Онда: – консулды мекемені ызметкері немесе оны жаня мшесі айтыс боланда, озалатын млікті бір елден екінші елге келгенде, за жне салы салудан босату туралы.

Мрагерлік туралы ережені амтитын халыаралы шарттар шетел азаматтарыны мрагерлік ыын анытаанда, арнайы ережелер крсетуі ммкін. Мысалы, халыаралы шарттарды кбісінде, озалмайтын млік орналасан еліні заына баынады(мра алдырушыны соы тран жеріні).

озалатын млікке атысты мра –мра алдырушыны соы тран жеріні заымен реттеледі.

Сонымен, осатынымыз шетел азаматтарыны мрагерлік ыын анытауда, мрагерлік соманы жне мрагерлік млікті жіберу, кету маызды болып табылады.

Жіберу мен кету – азастанны заында тыйым салынан мрагерлік сомалар мен мліктер болу керек жне ол жнінде халыаралы шарттарда да айтылан.