ТРМЕДЕ ЖАТЫП ТРМЕДЕГІЛЕРГЕ АЙТАНЫ

Пірмахан, болды маан жар мен достай,

Клімді тран сайын, трды оштай.

Кркейіп крсем сені, алады кілім,

Халы шін азынадан шыан остай.

Жегілмей жеіл, иын ызметке,

Арада ралайда жрдім бостай.

Жудырып кір, оымды бергеннен со,

Бит, брге кіре алмады мені тоспай.

Ойыма бергенідей болды оны,

Астыма – ат, белге – кемер, баса – досбай,

Есікте ер сыйлаан отырмайды,

Туынан тіршілікті трса боспай.

Кешікпей кешілікті кні туып,

Кетерсі бетіне аны болып жоспай.

Сонан со соындаы сауысанны,

оясы кпе-бауырын алай оспай?

Жарылап Жаббар Алла, жадыратып,

Халы тегіс алмас деймін уаныспай.

ыры шіген аусыл ияс, ыдыр Ілияс,

Кп жрді кпті бауын суарыспай.

Кз жасын кпті Алла крсе енді,

Тра алмас суаруа шбалыспай.

«Кейіні кеніш – ренішті» болып, халы,

олына айтер дейсі ту алыспай?!

1933 жыл

 

 

МИТ ОЖАА

 

Інім е, аты мит, асылы – ожа,

Ер еді елатынан шыан оза.

Трі бар тбе стіне шыаратын,

олданан адамыды ара оза.

адірі арияларды алды болмай,

Тондай-а ой терісі киген тоза.

зідей ойлы ерлерден міттар боп,

Мадым мойынымды соза-соза.

Бір хабар уанарлы болмаан со,

Адамдай ауысты аыл ішкен боза.

«Сары алтын – сабыр тбірі» деген болса,

Болуды керегі не бан наза.

улеті алты алашты араласып,

Боп жатыр бірі бле, бірі бажа.

«Жеткер, – деп, – Жаппар зі!» жайып олын,

Брі отыр ара жерге рып аза.

алайда халы тілегі абыл болар,

Болса да біреуіні клі таза.

Кніді тіп кеткен ойыа алып,

Отырма тйіп аба, ттып аза.

Ай мен кн орынынан туып трса,

Басылмай айтер дейсі бл дааза?

«Кейіні кеніш – ренішті» болып аны,

Тбінде тыным алармыз, тауып маза.

Ой, шіркін, олай-блай толыан со,

Бір сзді блайынша ойдым жаза!

1935 жыл

 

 

АЛТЫА

 

Жасы ма жадайлары, жаным Алты,

Арман не ер жігітті бітсе арты?!

алайда, адір Хаты зі сатар,

Боланмен блайынша заман салты.

тылып, уанышты болуыа,

Тілектес елатыны жас пен арты.

Тілегін Тірі оларды абыл ылса,

Айналар абатыа істі арты.

Жана да уанарлы хабарлар бар,

Кеуілді ктеретін болан жарты.

ашаннан арияларды наылы бар,

ай сзді халы сйген болмайды алпы?

Иншалла, ікаяты болып Аты,

Шыарар бостандыа жртты жалпы.

Аттары р орында айтылып жр,

Жойансын басын итті болан шалпы.

Айнасын кеуілімні кір шаласын,

Слу боп шыа алмады сзді лпі.

Деп менен осылайша айтылды кеп,

Ерлерге ел тілектес шыан дрпі.

1935 жыл

ДІЛДІК ЖАЙЛЫ АРЫЗ

(Ахметжан ойшылов жолдаса)

 

Жасаыз жолдас! Келгелі,

Боланым жо жадайсыз.

«Жасы ма, – деп, – жай, кйі?»

рашан срап, адайсыз.

Жарын жзді, жаз кнгі,

Жарырап атан тадайсыз!

Кездескен со сізге кеп,

Боламын айтіп мадайсыз?

А, араны ашатын,

Аыла дихан шамдайсыз.

Жазыым жо жатырмын,

андай шара амдайсыз?

тірікті айтпаймын,

Сзіме сеніп, нанайсыз!

Кптен бері боп жрмін,

Бріскен тондай, шалайсыз.

ор ыла бермей, алай да,

атара осып алайсыз.

ыран стай ияа,

айырып, баптап салайсыз.

Жетіспеген жерімді,

Беріп жрдем, жалайсыз.

Мен тгіл, мнша жрт сыйан,

Ке салынан залдайсыз.

араанда алыстан –

Асар биік жалдайсыз!

Тадайдан талы кетпейтін,

Тамылжыан палдайсыз.

детііз – р істі,

Татауын тауып, талдайсыз.

Дейсіз де, жатырмасаыз:

«Негізі надан малдайсыз!»

Жатырсаыз, Жайннан,

ткізіп салар салдайсыз!

1937 жыл, Шымкент

 

 

***

Кетті бе, ата-бабам, азып жынша,

Балаа бір арамай жатан мнша?!

Сырттаы айбат сзге сенді-даы

Екібі етті мені борша-борша.

Болып тр барлыы да, байауымда,

Жністі жалатап кеп жтан ннша.

Отырмыз онда-даы міттар боп,

«Кешілік крсетер, – деп, – мойынснса».

Болмады онда-даы еш ішарат,

Крсеткен кередерге иекпен ымша.

Кзден жас иналанда шыады екен,

Тамылжып та алдында тскен дымша.

Орнына ой ойнатамай, орныар ед,

Сендерді сана кріп, кіл тынса.

Адамны брі осындай бола ма екен,

Санаулы сарылып дем, кзді жмса?

озалып ол берідер алайда да,

аржалтты айы-асірет бапта, мша.

1937 жыл

 

 

***

– Ей, Алла, боланнан со раматы мол,

Жалбарып, жанабыа созамын ол.

Жадырап, жазыымды жарыраан,

Ете гр, клеміне кз жетпес кл.

«Тіледер, тілектеріді берем!» – деген,

Неше рет оыан со аятыды ол.

Ойымнан уайымды уаладым,

Беред деп бостандытан біздерге жол.

алайда, бел буулы, же сулы,

Шынына сенгеннен со сзіні сол!

1937 жыл

 

 

***

айбір іс, адір Алла, зіе асан,

амаудан тарасы мені ашан?!

Орынсыз кінішке шырасып,

Отырмын ждеп-жадап, болмай нашам.

Ерте-кеш еріктіріп ойанымен,

Еттім бл: «Тентектік ып неді шамам!»

айыл боп алайда да бірлігіне,

зіді ойыма алып орындасам.

ылатын ысымшылы бар ма ерте,

олыма исайанмен алан асам.

Шек-шб, айткенменен, крінбейді,

Кеші-кн кеуіл баын араласам!

Айыбымды зге трлі тпеуіе,

Мені кп таырарлы та-тамашам.

Болансын аны лы азсам, тозсам,

зіе ораламай, айда ашам?

Табына таршылыты тзе алмай,

Тарылып табиатым, бітті шыдам.

Сонда да саилыыды Сені ойлап,

Сияты айнар бла айнап, тасам.

Артытау айтаннан да берер-еу деп,

уанып олым жайып, ойнымды ашам.

Алдыма: «Ал, онда!» – деп, йе салса,

«лды!» – деп, бауырыма брін басам!

Атыа Крим деген лайы ой,

Бір емес, минутінде мы срасам!

1937 жыл

 

 

БЗЫТАРА

Дулетін Сталинні шайап, тзіп,

Жргенмен жауыз ниет, ше бзы.

иянат ыламын деп ола тсіп,

ртеніп, оттарына лді-ау шыжып.

айткенмен крінеді-ау кзіне итті,

Ботары бып жейтін майлы шжы.

Жо ылан жз мы рахмет сота ондай,

ясын жамандыты жатан быжып.

Татаулы ой тауып таы бзытарды,

Болар ед боршаласа те ызы.

Сондытан: «Соылара сз болсын», – деп,

Газетке жабыла жрт жатыр сызып.

Оларды осындайша отастарын,

олайлы іс ата ылмай ою тізіп.

Бар шыар байаана бірлі-жарым,

Арланып, аралары жрген ызып.

«Сатыта орлы болмайды» дегеннен-а,

лі де алау арты сарып, сзіп.

Табылса тап осындай таптап, езіп,

Жо ылу жд жасы мойнын зіп.

Оларды ойлары рлау заымызды,

Сияты шылалы жауар жзік.

СЛТАНА

 

Бастырып жібер Слтан «батыр Самды»,

Екенін алады ой оны мгі.

осылып ашыымен ойнап, кліп,

Кні-тн сипалатып жатсын санды...

 

 

***

...Сз жазып сол себептен, шаынамын,

Кепілге босатуа бар ма емла.

алайда, халы аморы – мамандарсы,

Пайдасы минутында тиген мыа.

Сотталып бай, латы атарында,

Аталып келіп едім, тсіп сына.

Кіріп еді шатты ойа шамадан тыс,

Шамасы, шытым-ау деп биік шыа.

Сонда да сона уан инеліктей,

Жолыып, ждеу тарттым жынан-жыа!

Кез-келген крет-таы, латырады,

ылыштай алан тат боп, сыймай ына.

ткен жыл Октябрьді ткердідер,

Той ылып, толанына он бес жыла!

Ба онып бастарыа байта билеп,

Жасадар, боп трсыдар жрта тла.

алайда йел, еркек халы тілектес,

Ойлы боп здерідей туан ла.

зідей лт лгерген л туызан,

Рахмет ліпыллам мим нма.

«лаын ояр-ау», – деп, міткермін, –

Мият», – алайда да бізді ма.

1937 жыл

 

 

ТІНІШ ЛІПІЛАМ «КЕП» ПЕН «РЕ»

 

тініш, «ліпілам» «кеп» пен «ре»,

Салдыран сардарайсы кпке кіре.

Халытара амаудаы араударсы,

Жотыын жадайыны жрсін біле.

Сондытан атарымнан алдым соа,

Нардай-а нарау тартан тауып іле.

Таусылып тама, тиын тгелінен,

р кеуде алды тіпте рып сіле.

Бір жайлы жмыс жні боланынша,

Босат деп прокурордан бізді тіле.

«Жасарсын жанымдаы» деген наыл,

асынан анша абырой, шыса кле?

«Ишарат – аылы бара» ету керек,

ылуды ажеті жо за сре.

 

 

***

алады шешеннен – тіл, шеберден – мін,

Ба тайса ер кліне орнайды жын.

Сйекке шіріп алан шер бітеді,

Татаусыз, таршылыта сйлесе шын.

Жалана жаан атты кіл бермей,

рашан абыроймен іздесе дін.

тпейтін ылышынан халы орыпайды,

Слулап сотыранмен алтыннан ын.

«Болам, – деп, – кппен бірдей», – божырма,

Кп суыр анша айтанмен аза алмас ін.

Жалызды жары – дай, жаны – сауда,

Жмысты жрт таырар ет-таы ты.

шады ер – шктпен, с – анатпен,

Таа алмас туымды ерге дос-дшпан сын.