БІР ЖОЛДАСЫМНЫ БАЛАСЫ ЛГЕНДЕ ЖБАТУЫМ

 

Басы ктер, Мзатай,

Сал латы сзіме.

Жасы ын, еске стап,

Айналып ара зіе.

Адам лмек ежелден,

Мгілік жо дние жзінде.

анаты бгін сар жо,

О да мды кезінде.

Тяы бтін тлпар жо,

Кездессе орлы кзіне.

Жоары-тмен арашы,

Ке-тарлыты санашы.

Тспей кеткен бір жан жо,

Тірді ран тезіне.

Туды деген – бір ата,

лді деген – екі ата.

Нрестеге зар болан,

Жылап кзі ан болан.

Шыара алмай ке атын,

Жрген кп басы боп шата.

Жоарыа араумен,

Пікір жол ой санаумен.

Тменгіге кз салып,

Шкірмін деп адаумен.

Сенде шкір ет сабыр ып,

Таылды саан ке ат.

ке деген ат алды,

Балалы жан атанды.

Бір балаа зар болан,

Кбін крді атарды.

Е жасы Адам пайамбар,

Ол да ла болан зар.

Артта тя ала алмай,

Дниеден кз жмды.

амына кіріп сапарды,

Соны ойа сал, Мсатай.

Жбанып жасы сзбенен,

Отыз екі жас мірде.

Крді кпті кзбенен,

айырын сра артыны.

Болуын ктіп згемен,

Екі арыс аман боланда.

Ждеме айы згеден,

Басы аман тылса,

Емес пе бала сз деген.

1932 жыл, 19 ин,

Амола трмесі

 

 

ТАСБОЛАТ БАЛАСЫ СЛЕНГЕ

Сленжан, слем хаты тиді ола,

Тілек сол тарлы бетті зі онда.

Кзіме арасыны крінгенде,

Тотаттым кзден жасты ре зора.

Кедікте адыр тану те иын,

Шын досты крінеді екен тссе тора.

Жректі бауыр еті дейтін жаным,

кішім ттесі еді кедік жолда.

Тар жолда бір кріну естен кетпес,

Ерік кн тисе-даы екі ола.

Сен кзіме тскенде, кіш тсіп,

Есімді жинай алдым ре зора.

лыным кіш, амаш блінгені –

Трмысты тарлы беті крінгені.

Мы трлі ой тгел асірет жо боп шыты,

Пар болмай бір минутке крінгені.

Тірідей жетім деген сол болмай ма,

Болса да м-мтажы терілгені.

Туысты жаны ашыан жні баса,

Болмас ой мейірімдісі жерінгені.

Кндірер лынымды трмыс топа,

Шарасыз жадайына берілгені.

Бар тілек айда жрсе аман болсын,

Туыса бтен емес телінгені.

Арман ой ойлай берсем абат-абат,

Бл жолда жалыз басым ісі наа.

Ауырлы баса тсті мы шкірлік,

Ізгіге дшпандары пле жаппа.

Бл саба білім алдым кзім кріп,

Кнмні етсін Тірім кірін аппа.

Жсіпті мрасы ой айырмаймын,

Жалыз-а жан сатау жол алта-лта.

Бл сзім пендешілік тарыланда,

Шын лмын кн жолым арыланда.

лшылы менен тзу атарылмай,

ара мол жрек тесіп жарыланда.

Бар маст алу деген ой болды ма?

Кндіз-тн, ертеді-кеш сарыланда.

Тірім ыяметте жарыласын,

Ер-йел, лкен-кіші зар ыланда.

Жатырмын у татайа кигіз тсеп,

Бір крпе с тсекке болад есеп.

Толанып, ке айланып бір тн йы,

Саналма бір жылдыа болып есеп.

ара су тйір-тйір тарысы бар,

Тбінде аз н сепкен кесек-кесек.

Балыты бас сйегі, омыртасы,

Блдырлап кездеседі кейде жесек.

Сол немат зарыана лкен тама,

ате емес сар ымыза бірдей десек.

Бит, брге, андалалар анды сорып,

Рахат тнде йы жо жатып крсек.

Блтиып шаан жерді ісіреді,

Тырнаы тие алса ылып кесек.

Бл асірет тарлы дние тірлігінде,

Кездескен барлы, жоты тірлігімде.

Ырызы алай жазса солай болма,

Пары жо адал-арам трлігінде.

Тірді кедігі мол, аары зор,

Кезектеспек екеуі кемді кнде.

Бір тарлыа екі рет кедік бары,

Кз крген з сзінен ерте кнде.

Сенеді жрек соан те иланып,

Денемнен кетсе жан алмай млде.

Хош боп тр, жаным Слен, бауыр етім,

Таза еді кіршігі жо а ниеті.

Кнем де бл тадыра мойын сынып,

араумен сараярда бл кз етім.

Соыны айырын берсін жалыз Ие,

Жаланда тілеуім жо арты ктім.

Слем де мені деген й ішіне,

Жаланда тілеуім жо арты ктім.

Слем де мені деген й ішіне,

Ктеріп кілімді ааз трттім.

Сзімді оып тсін ателеспей,

Дегендей маызынан жеміс кттім.

 

 

ТАРИХИ УАИА

(кз кргендер)

 

Неше мы жаратылан адам лы,

Кп болып бастарында басты мы.

Ежелгі жаратылыс заы сол ой,

Млім іс бір Иеге анша жылы.

р дурен адам заттан тіп жатыр,

Брі де – бір тіршілік сатау жолы.

Бір соны жадайына амал ылып,

Тырбанып, жааласып кні-тні.

Жо болса бар ылуа талаптанып,

Бейнетке бір з басын саан трі.

Бар болса кбейтуге шылданып,

айтсе де бір кесіпте болып мы.

Басыны пайдасы шін з жынысымен,

Біріне дшпандыты кткен бірі.

Я болмаса достасып, біргелесіп,

Жан амын солай амдап еткен трі.

Адамды трмыс билер кімі сол,

айтсе де кндірерлік зорлыы мол.

Кедік, тарлы кездесіп сол сермен,

Реніш, я уаныш болуы зор.

Адамны сйегіне сііспеген,

детті иындыы дл олма-ол.

Тсіне алмай жадайа ателесіп,

Кбіне кездесіп тр темірден тор.

са сап тама табар заман туды,

айтсе де ебек шін белін буды.

Ебек болмай ебекті жоын біліп,

Бл трмыс онысынан жртты уды.

Я кшіп, я бзаы іске кіріп,

Тырысты жан сатауа кешіп суды.

Не лу, не бір трлі кесіп ылу,

Адамды ыхтиярсыз белден буды.

аза лы бауырмал адам еді,

араса тере кзбен жаман еді.

араылы ебексіз тама іздеп,

Ке онып, ен жайылып арап еді.

Тарлыты мірінде брын крмей,

р жерде кшіп, онып тарап еді.

Меншіл жолын зде-зі арты біліп,

Мны зор кедік жол деп санап еді.

Меншігінде болмаан андай іске,

те салын брі де арап еді.

Жалпы адама пайдасын есептемей,

Кндіз-тн бір з басын санап еді.

Б-даы трмыс жола тсінбеуден,

Бір пайдасы артылмай ішіп-жеуден.

олда барды жоалтты, кзін жойды,

Тартынбай бл білместік ісім деуден.

Жоалтпаса оймады белсенділер,

Кнбесе мынау заны кші деумен.

ас тзеуді орнына кз шыарып,

орыпад бл перегиб ісім деуден.

Сол салдардан жоалып олда бар кн,

Аштыты шырады ісіп кеуден.

лген ліп, лмеген кзін жмды,

Тартынбай мынау арам кесіп деуден.

Сондай уаыт тоздырды быт-шыт ылып,

луді шарасына арсы трып.

Кпшілік исын арап беттері ауды,

Жан сатау жадайына мойынын брып.

Біреу адал кесіппен шылданса,

Біреу арам кесіпті машы ылып.

Мадай терін аызды сол ретпен,

лді-лсіз, ауру-сауы бірге жріп.

Сол салдармен ылмысты жртты кбі,

Оай тама табуа ауып дені.

ара да, а та ара неген жеген,

Ттында рылуда шып клі.

Брі де бір Жалыза зарланады,

Сырта теуіп ішіне сыймай мы.

Адам лы кешірген талай дуір,

Ішінде сол дуірді бл бір трі.

Жатырмыз ттын йде мал трізді,

Тір мен лыа айтып мол арызды.

Мезгілі абылдыты ашан болма,

Есіркеп, есіне алып хал азыды.

Кз жаудырап, сарайып есік ктіп,

Кейде дрет ылады мол жазынды.

Кілтті есік, тор терезе адушы кп,

Тыдамас жз асаса м-назыды.

Зарлайсы, жалынасы аатайлап,

Сездіріп шыдауыа кй азыды.

дай-ау, кездестірді мндай орын,

Кз крді тарлы жолды аса зорын.

Кздей тесік сыалап кз сарайып,

Есіе ашан кеп ед мндай форым.

Баан малдай тгендеп баып, аад,

Аз уаыт еркіндікке жетпей олы.

Іші тіп, халы жалын кйдіреді,

Леп шыып, а дегенде зарлы форым.

Толанып олай, былай жрер жер жо,

Елестеп кз алдыда ажал лім.

Ыырсып, сып, тышып ауру жандар,

Былаан шамасыздан жатан жерін.

Дені сау оны крген басын шайап,

иналып жан ашумен аан тері.

Сондай халдар зіді ажытады,

Дегендей мнан-даы лген крім.

зі де ажыансы ойлап кп ой,

орлытан шіміркеніп бар тла бой.

Крген тарлы мрныа бо иіскетіп,

Сасы, пасы, бит, брге оршаан ой.

андала йы бермей аны сорып,

Шырт йы жз блініп ктертпей бой.

Мейір анар ызытар бір нрсе жо,

Слап жату, йытау бел алан ой.

Тере ой барында бар, жолында жо,

йткен мен басты амы жол алан ой.

ызытар бала, йі артта алды,

Кре алмай арасынан кзі талды.

Мз болып масайрасып, кліп, ойнап,

Отыран ерікті кн адыра алды.

Соларды халы, жайы не болды деп,

иял ой жз былып мазады алды.

Жылайсы іште апа сырта теуіп,

сіресе жан сатауды жолы тар-ды.

Жретін аатайлап балады ойлап,

М, айы жрегіе жара салды.

Немесе лыным дер ке, шеше,

Кіреніп бір сен шін тартан зарды.

Немесе жан сйгенім серігім дер,

Жаланда жаны баса йел зарлы.

Немесе те жаын туысаны,

Сыйласан аа, іні боп брі алды.

Немесе жан иярлы дос-жарлары,

Кре алмай жаындамай бізді мады.

Соны ойлап зарыамыз зар кй тартып,

р форым, болмаса не сні алды.

Отырмыз Амоланы трмесінде,

Тірді кездескен со кермесіне.

Кіші іні, лкен аа бір туыстай,

Жантая сйенеміз іргесіне.

Іш пысып, татай батып, дене ауырып,

Есіркеу кездестік пе бермесіне?

Кейде ой бліп, ертегі, гіме айтып,

Кліп, ойнап, наз шаып тедесіне.

Кейде ой тйіп, сз атпай, жабыранар,

Кйеудей кпе айтан жегесіне.

мала, таспих, тая олдан тспес,

Бір дауа бола ма деп зердесіне.

Соан кейіп, уанып шуласамыз,

Ой блмей келуі не, келмесі не?

Шынында олмен блген тас пен брша,

Онда білер білім жо ойлап трса.

Оан кейіп, уану орны жо ой,

Тере ойлап шындыа мойын брса.

ншейін бір еркек ой кн батырыш,

Ой блгіш, жбаныш ой есеп ылса.

Болмаса одан келер пайда-зиян,

Жотыы шкере ой одап са.

Сзімнен аз да болса жемісі бар,

ла сап, мимен тыдап, жасы ынса.

Бл бір леп іштен шерді жазып ткен,

Бізде бар тіпті лсіреп, халы біткен.

айтейік бір Тірге жалынамыз,

Басаны кмегі жо іздеп, кткен.

Ей, Тірім, зіе оай иын істер,

Жатырмыз есіркер деп біз мітпен.

Марым ылмай тілекке жеткіз, Алла,

Дегендей иыншылы кні біткен.

Кндіз-тн зарланамыз пазылымен,

Санама бізден ылмыс болып ткен.

Жасты, масты тті ой басымыздан,

лкен аа, кіші іні жасымыздан.

Жрек а бір зіе жалынамыз,

Еіреген кзімізде жасымыз ан.

Бір Тірі, зіе аян барлы істер,

Бір тамшы су ойласа асылымыз ан.

Жан беріп, оан лайы дн де беріп,

Жан сатау шарты ішкен асымыздан.

Сол лын маайтында ызмет етіп,

Атарар іс аспады басымыздан.

Срау – бізден, абылдау – зінен,

Шыады шын тілекпен жас кзімнен.

Іс санаспай жарлыа Жаратаным,

лды жола келгенде біз зінен.

Тілек кп, масат ашы, сзім ыса,

Азыра адаана сзім нса.

Кз кріп, бастан кешкен істі жаздым,

Жолдастар, мейлі таста, мейлі ста.

1932 жыл, ил,

Амола трмесі