БЛДІКТІ ЖРЕР ЖОЛА АРНААН СЗІ
мірім-ау бл жаланны крді несін,
ызыын мехнатын сездіресі.
ткен кн крген тстей брі блдыр
Келмейді кетсе айтып п білесі.
Кейде шат, кейде айы тегіс емес
Бріне тап боланда кездесесі.
Жол тартты сергелдікті сапарына
Аырын жаратушы оа десін.
айтармыз аман болса сайран етіп
діл за ісімді атап етсе шешім.
Бл да бір тіршілікті дауылы ой
Айтайын жрген жолды гімесін.
Біз шыты останайдан тнге арай,
Тар ыспа этап арба жо ке сарай.
Секілді араы тн алы тман
Белгісіз алдаы мір болар алай?
оштасып ата-ана, жар мен бала
Бауырымдай туысандар алды жылай.
Жазысыз тірі айырылан жаынымнан
Жандар кп біз секілді талай-талай.
Бріне де не болса да тзіп кеттім
Тзбеске амал бар ма трды шыдай.
оштасты Сарыараны сарайынан
Я кргенше айта келіп мнан былай.
Шешпесе діл кімет а ісіді
Болжаусыз кру крмес екіталай.
Бршатай кзді жасы тгіліп тр
Срткенде орамалмен бетін сулай.
Жетпестей алан мір срок за
Ойласа айы ртейді жректі улай.
Таласып темір торды тесігіне
оштасып аландара олды блай.
Кл ылып кздеріні жасын бгіп
ош-оштап жылаан жрт алды шулай.
Крсілдеп жер сілкініп екпінінде
Паравоз вагондарды тартты тулай.
Тскенде араылы мнарытып
Жнелді ала арай арба зырлай.
Тотамай тні бойы тартып келед
Темір жол жатыр слап тартан сымдай.
Белгілі Троицкі бет алысы
Дамылсыз жрді арба сол тн тынбай.
Та ата Тоызата тотаырап
Таы да жріп кетті за трмай.
Келген со Троицкі аласына
Болмайды Челябіге бетті брмай.
Айналып Челябіге бетті брды,
Аз-аздан станцияда жолда трды.
Кеш жаын Челябіге жетіп келіп
Ол жерде за трмай таы жрдік.
Мысалы тозаа да йренгендей
гіме, арба ішінде кеес рды.
Кішкене темір торлы терезесі
арайтын ашы жер жо, есікте лып.
Дретті арба ішінде сындырамыз
Алдыа одеялды перде ылып.
Жататын, тама жейтін, жуынатын
Брі сол тар орынды мекен ылып.
Кн ысты, таза ауа жо, сасы иіс
Трады кпеді атып, блытырып.
ш мезгіл есік ашып ас береді
сынып мылтыпенен арап трып.
Бой жазып жретын орыны жо
Денеде атан анды тараттырып.
Трт мезгіл сткесіне тексереді
Адамды мезгіл сайын санап трып.
Сайраны бостандыты саындырды
Жазысыз ойаннан со абаты ып.
Тскен со бл сияты ауыр хала,
иынды келді ой шыбын жана.
Бріне не болса да тзіп трмыз
Еркі жо тзбесіне амал бар ма?!
ткен со Челябіден кешке таман
Шыысты бетке ойып жнелді арба.
орана сол тн келіп біраз трып
Айдады брылдатып таы да ала.
Зулатып за кнге тынбай жріп
онуа келіп жетті ызылжара.
Сол кні ызылжара трды тотап,
Жаалап паравозды алды баптап.
Эшелона таы сонан тіркеді арба
Айдаан ол да ттын крсе анытап.
Та ата ызылжардан тіп кетті
оштасты Сарыараны жерін жотап.
Суреттеп жрген жолды кргендерін
Кейбіреу шыарады ле жотап.
Тірі адам бл жаланда не рмейді
Шаттыпен ешкім кетпес мірді атап.
Болжаусыз алдаы мір алы тман
Трмыс тр келешекте нені сатап.
Амал жотан кездескенге кнеміз ой
Кнбеске ерік бар ма кетер аттап.
Шбалан зын эшелон тізбектеліп
Паровоз айдап келеді жолды таптап.
ла су аып жатыр терістікке
стінен темір кпір салан мытап.
Грсілдеп жер солылдап екпін тіке
Айайлап келеді арба зырлап, тотап.
Орнатып су ішіне тастан баан,
Бекітіп темір кпір салан соан.
Тбесі екі жаы решетке
ауіпсіз ламастай еткен оран.
атар тр келіс, айтыс екі есігі
Сопастай бір-біріне жолы тарам.
Алдында арауылда кзетші тр
Жрмейді лысатсыз бтен адам.
Шбалан кп вагоны тіркеуменен
Паравоз келді айайлап соан таман.
Тотамай су стінен жріп кетті
ауіпсіз кпір мыты жо ой ала.
Блдырап астында зен аып жатыр
араса бас айналып кетер маза.
аншама ауыр жкпен басаныма
айыспас ара жерде кпір ааш.
Шбалан кп эшелонмен те шыты
Жан-жаы решетке екі арадан.
Блдырап астымызда Ертіс жатыр
Дегендей енді сенен ейін алам.
зенні ттік ары жаасына,
Кпірді кз тоймайды баасына.
Шбалан этап арба трды тотап
Станция Омскиді арасында.
арауа тамашалап ке тесік жо
Таласты темір торды арасына.
Кездестік наа жала жазасына.
Бл жерде бір кн тотап таы жріп
Біз келдік Новосибирск аласына.
Жарырап ойды суы аып жатыр
Тасыны тскен айтып сабасына.
зыны анша екенін кім біледі
Ені бар бір шаырым шамасында.
Тамаша темір кпір ойан салып,
Тас бааны су ішінен алап аып.
Таласып темір торды тесігінен
Бан да ттік біраз айран алып.
Шбалан ара жолда керуендей
Поезбен тіп жатыр анша халы.
апалап айы менен кйінесі
Сыалап тар тесіктен крмей аны.
аланы келіп трды ортасына
Адам жо амандасар бізді танып.
Кн ысты ауа сасы булытырып
Отырмыз тар орында кйіп-жанып.
Жре алмай бл алаа екі онды
Білмейміз неге тотайтыны бізге таны.
Белгілі ерікті адам кзге ашы
Кшеде ерсіл-арсыл жріп жатан халы.
Бізге арман,сондай болып жрер ме едік
Кргенде з зімнен айыланып.
Та ата бл аладан кетті жріп,
Белгілі шыыс жаа бетті брып.
зайды эшелонымыз арба тіркеп
Келеміз ттын ой деп кеес рып.
Тотамай арба зулап жріп кетті,
Белгілі бетке ытып шыыс бетті.
Арада біраз жріп кп тотамай
Лена мен Енисейді басып тті.
Красноярскийді жаасында
Бл-даы лкен ала крдік кпті.
Беті ашы дала жер жо алы орман,
Айнымай тартады арба салан жолдан.
Ну ааш бір тау, бір сай тегіс жер жо
Сыалап арап трса темір тордан.
Атасыз анша ала алып жатыр
Кездесіп зын жолда о мен солдан.
арауа кпшіліктен кезек алса,
Сыалап тар тесіктен кзі салса.
Темір жол екі атар жатыр слап
Крсілдеп теді арба ерсіл-арса.
Біраз кн кп тотамай жріп кеттік,
Арада неше ала басып ттік.
Шамасы 20 кн таянанда
Иркутты аласына барып жеттік.
Ататы Иркут деген лкен ала,
Келеміз шет жаынан кзді сала.
уелі біреуіне тотаырап
Екінші келіп тстік станцияа.
Келген со станцияа трды тотап,
Тсірді арбамыздан бізді топтап.
Моншасы алыс емес жаын екен
Конвойлар айдап жрді екі жатап.
келді моншасына тсіруге
Адам кп кезек ктіп тран самсап...
1939 жыл
АРТБАЙА
Тн атып келдім ауылдан,
Асыып йге жетерге.
Амандыты білгенше,
Кілден ала кетер ме?!
Майдана жрген бауыры
Бір хабарын ктерге.
Хат келмесе кешігіп
Ашылмас кіл есігі
Шыдап сабыр етерге.
Кіріп келсем йіме
Жабырап отыр арт анам.
Жас аандай кзінен
Бетінде із бар сора.
Бетіме тура арамай
Ішкені бойа тарамай
Кзіме мені крінед
Зар тартандай бір адам.
Жабыып мен де отырдым
Не болды деп ойланып.
айыны уы жайылып
Шымырлатып бойды алып.
Крші клем айматан
Кп кешікпей жан-жатан
лкендер келді жайланып.
Сз бастауа ымдасып
Бір-біріне сыбырлап.
Жаманатты сезгендей
Бойым трды шымырлап.
Сабыры кетіп жректі
Соып тр атты жыбырлап.
Маан арап лкендер
Айтатын сзін бастады.
Кешігіп жрген хабарды
Жаманат ылып растады.
айырылыпты анаты
Кешігіп асыл болаты
артбайы аза тапты деп,
Жаныа атты батты деп,
айымен жауып тастады.
айраттанан жрегім
Бордай болып егілді.
міттенген тілегім
абыл емес делінді.
ол анатым,тірегім
ара жерге кмілді.
Бауырласа шыдамай
Кзден жасым тгілді.
Ойыма тсіп ылыы
Сабырлы салма сылыы
Баса алмадым кілді.
Жиналып крші жанашыр
Тотау айтты кілге.
Сабыр етіп шыда деп
Ауыр айы лімге.
Болан іске болат бол
Азып, ждеп жеілме.
лген айтып келмейді
Бір тскен со абірге.
Арты тіле айырын
Деп жбатты мені де.
Сабыр етіп тотадым
Бл да дрыс дедім де.
айыа арсы айрат ыл
Жрегім сенде егілме.
Пайдасы жо кп жылау
Кзді жасым тгілме.
Кпке болан жмыс ой
Ала айы емес ой
рбан кп мндай елімде.
Ерлікпенен жан иан
Берген антын орындап,
Отан шін жан иан
Шат ой іні сені де.
Осыларды ойлап бекініп
Сабыр етіп тотадым
Келсе де айы абындап
Кілді берік сатадым...
АБАЙА
Арнап жазан хатыды алдым Абайым,
Саан арнап менде бір хат жазайын.
ткенді ойлап кп жылама, араым
Тірі жрсе крерсі ызы талайын.
Біз бір емес мндай кйге кездескен,
Отан шін жанын иып ан кешкен.
Жасы-жайса талай сырбаз ерлерді
Орны босап бл жаланнан аты шкен.
артбай аа соны бірі, араым,
Сабыр етіп тзу керек болана.
Мардымсынып тасымау керек толана.
Тасу, сасу адамзата пайда емес
Тзім, сабыр кмек бере талана.
аза болып біреу ерте, біреу кеш
Талай адам келіп кеткен жалана.
Сабыр етіп менде тзіп отырмын
Амандыты бер деп тілеп алана.
аландарды бірі сенсі араым,
Жас жеткіншек рлеп тран талабы.
Трбиесін атаменен ананы
Озы болса алар білім жарады.
Осыларды еске сатап жргейсі
Таста детін кп ойнайтын баланы.
Ауыр трмыс, аураменен екеулеп,
орытады мен тбіе жетем деп.
айы, уайым бір жаынан абындап
ажытады бір басымды тртеулеп.
Болса да солай сабыр етіп тземін
зімді-зім берік стап бекемдеп.
Сенде, Абайым, амыпашы, айраттан
«Брін жеіп ерте-а ер жетем» – деп.