ШЫ СЫСАЙ АДАМ ЕТІН АСАП ЖАТЫР

 

Шы Сысай адам етін асап жатыр,

Тбесін кейбіреуді ашап жатыр.

Махаббат адамзаттан тгел ме екен,

Блкілдеп Клімхан деп т..са жатыр.

1943 жыл, рімжі трмесі

 

 

ЖНЕЛХАНА

 

Жн ааз таы алайын сені ола,

арындаш баста енді тзу жола.

Орындап інім айтан тапсырмасын,

Ойланып тар зейінім, біраз тола.

 

Бл кнде кіл ждеу, айы алы,

«А» десе аузынан шыан жалын.

айран ел, айран Отан, айран Іле,

Аа, іні айда анат, йры, жалы?!

 

Аылды азан кезі, аны ашып,

Жастара крсетуші е лгі шашып.

Басынан жасы-жаман ткен жастар,

мтылып алар ма екен ала басып.

Аз санды аза халы алды артта,

Басалар кетті ілгері жанталасып.

 

Оыан кімді крді бізді жрттан,

Адып жр бірін-бірі жауша сырттан.

азатан біреу шыса білімді боп,

Алдымен адып жріп соны ртан.

Жаз кшіп, ыста тоып, кз кбендеп,

Шалабын шайап жтып жалыз рттам.

Жалмауыз жанын жалмап, артын арбап,

Айрылып жр жылмадап саал-мрттан.

 

Кз салшы халы амын кім ойлаан?

Кім крді з намысын шын ойлаан?!

Отан орау, лт сатау, ел жбату –

Жігіт аз осы кнде мны ойлаан.

 

Жнелхан кетсе егер біраз кнде,

уанба у ыржаа, жортса тнде.

Халыны намысын у, тбіді ойла,

Тынышты, рахаттан без де млде.

 

Слем де мен айтты деп алан жаса,

Мінер ат, ызыпасын сіер аса.

Ойлааны халыны амы болсын,

Тотатып блек істі содан баса.

 

Слем де алан елге, брын барса,

Болып тр бізге азір ырын арса.

Иншалла тірі болса крісерміз.

тпесе стіп жріп дние сарса.

Жніді зім барып тырармын.

Мен кетіп бл арадан кейін алса.

 

Ішінде скопканы айтаны сол –

Емеспін онша жйрік зейіні мол.

Слемет кріселік алса, кетсе,

йтеуір айрылу бар, ош-аман бол!

Тажары елі ызай, Жолдыбаев,

аазды аяына оюшы ол.

1943 жыл, рімжі трмесі

 

 

ІЛЕ СИПАТЫ

(апес згіге)

 

Кк дптер енді сені ола алайын,

Азыра ле жазып толанайын.

Бйырып, аа, жаз деп мір ылса,

Мен неден жрексініп, оранайын.

Адасан асіретті, ам кілмен,

Бетінде а аазды жоралайын.

Дмді сз ел арлы табылмаса,

Шаршатып шала жанды не ылайын.

Айтанын сз таппаса жаз-даы бер,

Срап тр Стпек ерді шорнабайын.

Тіліді тарта сйле алды шыр,

Жазбаса кіруіе ол да дайын.

Жеріде ате кеткен тзететін,

Алдыда а таяты молда дайын.

Басы мен бта темір шідер салып,

Тйытап іле салар дорба дайын.

 

рметті апес згі бізге жолдас,

Жолдастан ттті айырылса баа болмас.

Ауылыа бдан шыып бір бармасам,

Сзіе майдалаан кілім толмас.

 

Бір туан туыс едік Керей, Найман,

ркендеп, сіп, ніп анат жайан.

р жерге кбейген со тарап кетіп,

Бытырап мекен аппыз рбір жайдан.

Блініп бізді ызай ауып барып,

Мекен алан Іле ху деген жайдан.

Ерке скен сол Ілені тентегі едім,

паймын осы дертті таптым айдан?

Ер лтіріп, ер тісін бзаным жо,

зіме ылан ісім ашы айдан.

Отырмын дал-дал болып ес жия алмай,

Жыылан бала сап асау тайдан.

атайып айыменен шер боп кетті,

Бл кнде жмса кіл сары майдан.

скен ел, нген аулым естен шыпай,

Жректі ыжылдатып сары су шайан.

Дниені сенем деме серпініне,

Сенделіп жріп мынау тапан пайдам.

айран ел, айран ауыл, рбы-рдас,

айран тау, айран жазы, кгал майдан.

 

Дариа-ай, айран Шапы скен жерім,

Кір жуып кіндігімді кескен жерім.

Аирек, арашат пен айран айнар,

Батпаын шалпылдатып кешкен жерім.

Сарыаашты, Сарышоы, Ескіора,

Кендірін аршып алып ескен жерім.

Миясын ат ып мініп, зыр жгірген,

алмайды жатса-трса естен жерім.

 

Кішкене азы салыш тлып алып,

йрыын кк жылыны жлып алып,

Апарып оашаа есе салып,

Бір тза жнелуші ек рып алып.

 

Барында олда шопар, жерде тас-то,

Біз айтып адымапыз трып алып.

Іздеп жріп кекілік, ырауылды,

Кетуші ек кейбіреуін рып алып.

Келуші ек шешемізге тама срап,

Мойынды ылжататып брып алып.

 

сірген сйтіп баып ана айда,

ораан бауырында пана айда?

айран жер, айран ата, айран шеше,

Сендерді тірі крер заман айда?

Боланмен сырты зрлі, іші балдай,

Бауырым деп елжірейтін аа айда,

Алтынны олда барда адірі жо,

Бл кнде бір тиындай баа айда?!

 

Жасы екен сол заманым енді ойласам,

Маям, уа дариа-ай, елді ойласам.

асірет, алмас айы, таусылмас дерт,

Кілге кетпес болып келді ойласам.

 

Мінімді сге крме аатайым,

Жн білмес кісі емессі арапайым.

Айтуа арты сзді тар орында,

Сатанам бола ма деп жазатайым.

Кз кріп, олмен стап трсы брін,

Болмаса сйлер сзі, тра дайын.

Ке дние, кемел скен, еркім болса,

Аызып жіберер ем сзді майын.

Сол шін баса сзден жасанамын,

Ахуал не болады баран сайын.

Оып жр зеріккенде ермек болсын,

Бір сипаттап берейін Іле жайын:

Іле ху неше трлі халы сенде,

То сенде, семіз сенде, ары сенде.

Кйзеліп, кйбе аып кн ткізген,

Дниеде кйсіз жйрік аны сенде.

 

Асыл кен, жасыл кілем, тау да сенде,

Ксіпшіл, малшы-егінші, сауда сенде.

имайтын бірін-бірі татулыпен,

Адысан бірін-бірі жау да сенде.

 

Жас сенде, бала сенде, крі сенде,

Кз жмып ран ашан хары сенде.

Тоймайтын алса-жесе араны ашы,

Нысапсыз жалмауызды брі сенде.

 

Кйзелген, кіренген жарлы сенде,

Тойып жр мытыларды арыны сенде.

Ісіне ойы жеткен, бойы жетпей,

Айырылан асыынан зарлы сенде.

 

Жасыа елжіреген ел де сенде,

сірген елі орап ер де сенде.

зілой, албырт кіл, айай мар,

Ішінде осыларды мен де сенде.

 

Кедейді кбі жанын баа алмай жр,

Басар жер, барар орын таба алмай жр.

Тапанын талап алып лау-алман,

Еркінше, ен ксіліп шаба алмай жр.

 

Іле ху тауы биік, ойы ырдай,

Суы – ст, шбі – жмса, жусан – сырдай.

Талай жан саан сеніп сенделем деп,

Бтында дамбалы жо алды тырдай.

 

 

***

 

Ілені тауы биік, ені жалпа,

Жамылан жасыл крпе, баста а алпа.

Жіберіп екі бтын екі жаа,

Ксіліп жатыр жайа, кеуде шала.

 

Кз жетпес блдыр кезе, мойны ашы,

А мамы желкесінде, кеудесі ашы.

Жамылан тлкі ішігін бйбішедей,

Шынтатап жатыр клбеп, тсін ашып.

алайан асындаы ара шоы,

Отыран баласындай етін асып.

Жартаста жалбыраан жапыратар,

Жалаудай жалпылдайды ойан асып.

Сыл етіп, сзе арап, клімсіреп,

ылылдап суы жатыр жылжып басып.

Шым батып, шымыр аып, шыр айналып,

Кбігін езуінен сырта шашып.

Балытар шоша етіп, айта сгіп,

ыздардай шымшыласан тиіп-ашып.

Жайалан жаасында жасыл глдер,

Буланып су дымымен, жпар шашып.

Кктем, кз, екі мезгіл бір алыпта,

Жазды кн ктерікі кілі тасып.

Мамырлап жаасында ау мен аз,

Жатырмай жаындаса ыылдасып.

Балпадап йрек пенен сары ала аз,

рысан кемпір, шалдай мыылдасып.

Таранып анаттарын арабайлар,

Крсініп, науас шалдай ыылдасып.

скердей мш ойнаан сап-сап болып,

Кктан, тырна клде саылдасып.

Жар басы, суды асы, ра шеті,

Тап-таза ойан шалдай мртын басып.

 

 

***

Байаса Іле жерді ортасындай,

Егер де дене болса оласындай.

Тауы – алтын, тасы – кміс, аашы – жез,

Сулары – еркек ойды сорпасындай.

 

лкесі – бйбішені денесіндей,

Мхитты кеудесі бар кемесіндей.

Барлыын бауырына алып, тр тербетіп,

сірген з олымен енесіндей.

 

Екі тау – екі жата білегіндей,

Аспанны ааштары тірегіндей.

Бестбе, Бестаматар бйрек, бауыр,

атесіз Аралтбе жрегіндей.

 

Кк крпе жатыр бойа лшенілмей,

Есепті блатары блшегіндей.

Крінген кк жазытан кк тбелер –

Бейне бір ыз-атынны емшегіндей.

 

Ілені басы Кнес жылжып аан,

Сарырап йан бла р тараптан.

асында Шапы деген бір зен бар,

Аыны артыыра шапан аттын.

 

ас деген сол жаында бір сіілісі,

Баладай асау мінген жалба аан.

Жырала, Кксу, Текес о жаында,

Текіртіп мас алматай ата шапан.

осылып брі келіп бір Ілеге,

Аптыын сонда басып, тыным тапан.

Ыдырап торын блт кк теізше,

Жер жзін жасыл ала пліш жапан.

 

Егіндік екі жаы мидай дала,

Жері жо келісімсіз ешбір шала.

Адамны кіндігіндей дл ортасы,

жынап жатан анау лжа ала.

Бір трлі кшесіне крік берген,

Мектептен кешкітрым айтан бала.

ыздары бтекемен сыыр аып,

йректей клден шан оыр ала.

Мырзасы пуескемен яки жора,

Заулатан ысты кні мініп шана.

Жанаттай жайнап тран батары анау,

Мжіліс ашылатын – съездхана.

Тменгі Кре, Сйдін, Шипазалар,

арауыл, ашандара болан пана.

Сырты – егін, іші – сауда айнап жатан,

ызырлы, берекелі бл трт ала.

 

Ілені айналасы таумен толан,

Басы – тас, ортасы – шым, даласы – орман.

Ойнаан ор киіктей аза, ырыз,

Келеді байланыс ып небір зормен.

Боланда тауы – Саса, тасы – Тке,

Аашы аралыта – Мішн, Шорман.

Ырайы, тас жараны – Бке сынды,

таран сан ыранды тскен тордан.

Блблы – Оразалы, Бердікедей,

Алаштан асып туан кей жорам.

Сілекем, Наысбектер – арымаы,

Сан ара оза шапан алы нордан.

Бысы – Жке, Дке, Маа сынды.

айыспас, ажымайтын жрта оран.

Кгалды глйттаан шегірткесі –

Мінеки біз боламыз млы болан.

 

 

***

Кк кезе блдырайды шыыс жатан,

Тскендей мнар басып патша татан.

Жол салып, тауды бзып, тасты жарып,

Долданып ашулы су шапшып аан.

Жарысып таудан бла бсекемен,

Бстесіп тсіп жатыр заар шаттан.

Еміз деп енесіне жас баладай,

Ыырсып ойныды аш деп бра аан.

Сылылдап бйбішедей кліп ойып,

Салып ап шапалапен бла аан.

Бауырына ап толындарын асыыспен,

Шу-шулеп кетіп жатыр, салып аттан.

Жайалан жаасында кк ратар,

Аяын баса алмай тр ыралатан.

сімдік, жан-жануар аан суды,

Жаратан брін Алла мархабаттан.

Талайлар пайдаланып тау ішінен,

А уан, мылты алып, рып апан.

Жан баан тн иесі брі сонда,

зіне лайыты трмыс тапан.

А шулап, стар сайрап, тау жаырып,

Тоылда тыылдатып ааш шапан.

Тны су, салын ауа, таза шптер,

Жпардай ттті иісін аспана атан.

Жас талдар бойын тзеп, монша таып,

Керіліп кербез ыздай сыла аан.

Танысан ыз баладай атар тзеп,

Балдыран а кісін бладатан.

Алысып аю, абан, асыр, тлкі,

Шалына бірін-бірі жмарлатан.

Ысылдап бы, марал, таутекелер,

уалап бірін-бірі тырадатан.

Жездесін рын келген крген ыздай,

Суырлар кіріп-шыып, шна аан.

Жылада су майысып брадаса,

Тнеріп тауды басы мнарлатан.

Елірсе жанды-жансыз жаз тойына,

Ыырсып жалыз бла жылап аан.

Хабарсыз дниені ызыынан,

ліктей ара тастар слап жатан.

ажайып табиатты сансыз трін,

Кз тоймай крген сайын марлатан.

Кз сзіп, кіл бзып арап трса,

Шыады нелер ызы табиаттан.

 

Бркеліп а пердемен тауды басы,

Кн менен шаылысып арсы тасы.

Жаалай атар шыан балапан тал,

Сыылды слуларды ара тасы.

Астынан а пердені кгерген шп,

Кдімгі ыз баланы самай шашы.

Басаа араанда араайлар,

Секілді барлыыны ата-анасы.

Тастамай жазы-ысы ара тонын,

Майып, дерт толандай айналасы.

Блт шыып, кн ттылып, ткінші тсе,

Тамшылап ан аралас кзден жасы.

Ухілеп самал тисе ыырынады,

У болып тран шалдай ішкен асы.

 

Таынып ара тйме, аба тйіп,

Ыралып, ызарланып, кшін жиып.

Долданан ду перідей гу-гу етіп,

ре тр ара тона зора сыйып.

Салбырап аба-асы і ашып,

Біреу кеп бір саалын кетсе иып.

Сылдырап моншатары а теректер,

Бралса шашбаулары жерге тиіп.

Долданан кйіменен екейіп кеп,

араай айаяды беттен сйіп.

орланып кірлі ауызбен сйгеніне,

Шайатап кете алмайды жанып-кйіп.

айы тр атарында кле арап,

Желбірі ызыл ала кйлек киіп.

Жарылып гл аша алмай рау ааш тр,

М басып, жерге тніп, мойнын иіп.

Айналып ала блт аспанда шып,

йтып жр бірде еістеп, бірде биік.

Тны су, таза шбін шайап, щалып,

Ойнап жр арасында трлі киік.

 

Долыы долы шалды тр басылмай,

арайып кірпіш йді моржасындай.

Бйтерек аып, шымшып алжыдайды,

Замандас бір жыл туан рдасындай.

Шетен тр атарында был-сыл етіп,

Байларды жаа спірім мырзасындай.

Кбірлеп жапыратар ылады сек,

Бларды жайын білген сырласындай.

Млдіреп тау брша пен арааттар,

Сылдырап слуларды сырасындай.

Бріне тесе арап долана тр,

Кестелі кимешекті рашыдай.

 

Тнжырап тсі суы шпа тастар,

Шапаны – арша болып, жалбыр астар.

Тбеден тніп келіп ілгенде,

Тік трып, бой шымырлап, тбе шаштар.

н осып, лар, блбл, байыз, ккек,

леге жиыландай сері жастар.

уенге ткеріліп, бойы балып,

Былылдап биге басан рау ааштар.

Жас мерген осыларды арасында,

олында сырты сырлы ыл аумас бар.

 

Итмрын итиіп тр сз аша алмай,

мірі апалытан кз аша алмай.

Тамылжып тп-тны боп таурайлар,

Тізілген ыз баланы озасындай.

аз атар жерге тніп блдіргендер,

Маржанны жіпке тізген тазасындай.

Тадайы дмін татса та етеді,

лжалы Балтабайды бозасындай.

 

Алма, рік, езіліп тр атар пісіп,

Жел соса тысыр-тысыр жерге тсіп.

ары боп аю, абан, рт-мырса,

йы жо тойанша жеп, абаы ісіп.

Тадап жеп жоарысын, шетін ойып,

Ызылдап ара, торай айнала шып.

Батасы соан арап рахата,

Шарбаттай таза ауаны анып ішіп.

Азыы бар жандыны Алла берген,

Кеткенше суы тсіп, ашан сіп.

 

Кре тау, жасыл жазы, тны аспан,

шпа тас аба тйіп, тніп бастан.

Сызылып та белгісі мшртан

Бозарып ай-жлдызды і ашан.

Крініп андаайлап а боз йлер,

орадан сиыр ріп ма-ма басан.

Тсті деп та жарыы шаыратан,

О жата екеу жатыр сыбырласан.

Тсектен ширатылып зора трып,

Кім еді а баанмен тілік ашан?

Лззтті ысты тсек балбыратып,

Кзі ашы, кілі оянбай йы мастан.

Сыырлап кк сауыры, олда ман,

Кйлегі шбатылып ырдан асан.

Белесте саым толып, иреледеп,

Шашырап кн лемге нрын шашан.

Судан бу, таудан мнар, кнні нры,

Кезеде клімдесіп араласан.

Тйыннан ашан удай ай барады,

диып алды-артына арамастан.

Кірпігін анда-санда бір аады,

Жлдыздар атын сап ара басан.

былып, тсі ашып Шолпан отыр,

Тра алмай жатан ыздай жалааштан.

Кмескі, зым-зия боп брі кетті,

Кн нры аптап еді ана бастан.

Трінен зін крмей брі шошып,

Жоалды хош деуге де жарамастан.

Бумен мас келіншектер тсегінде,

ыылдап ырауылдай бала басан.

Иленіп ірге жата жатыр кйлек,

Тонындай егіншіні жааласан.

Ентігіп ері жатыр мрны тершіп,

Бадай кктемдегі мана басан.

Жер тірей тмсыынан жатыр терлеп,

Жыылан жылы сап сарамастан.

Денеге ттті лззат у жайылып,

Мастыы жатыр бойдан тарамастан.

Еріксіз екі жасты та трызды,

Оымен махаббатты жараласан.

Жастыты мастыымен жанды аямай,

Есеп ып атан оын санамастан.

Жарырап та сулесі кетті аптап,

араай, нр тгіліп ара ааштан.

Кезенен кн клімдеп шыа келді,

Слудай бркін біреу ала ашан.

Клкісі барша лемді мастандырып,

Таырап жан-жануар амаласан.

Нрынан жан иесі пайдаланып,

Ішкендей асап-шлдеп адал астан.

Ішінде осыларды Сулебек жр,

Жзі солып, жрегін жара басан.

олында мылтыы бар, тау ішінде,

Томар жасты, тсек сап сары ааштан.

Бойында жазылмастай бір дерті бар,

Жабысан жазылмас боп бала жастан.

 

 

***

Кн кліп барша лемге шашты нрын,

Кіргізіп табиатты ашан срын.

Жаалай босааны жымы аып,

Кйеудей айнына келген рын.

Шыпенен бетін жуып, жер трленіп,

Ктінді алыдытай кні брын.

Аытып жпар исін трлі глдер,

Салбырап шекесінде жасыл тлым.

Ккте с, суда балы, тауда а шат,

Кеткенге меіреу тн – ара злым.

осылан кн мен тнні рметіне,

Алысып жас балалар алым-жлым.

с сайрап, бие байлап боз балалар.

Алысан, аударысан уып лын.

олында а таяы мал айтарып,

Шетте жр асаалдар анарлым.

н салып, иу салып, жар басында,

лі жр келген стар жазытрым.

Шай йып а шйнекпен келіншектер,

Еріне ерке наз ып, арап ырын.

Бір аан абаымен сездіреді,

Теіздей тере, жмба ішкі сырын.

«Ауыз ти ертегі астан, трежан» деп,

алжы ып айнына етеді ырым.

ой шулап, озы маырап, сиыр міреп,

Беймаза ауыл сырты ыры-жыры.

 

алы ой шыты бетке аптай ріп,

Жылышы жылы амандап айтты кріп.

Астында ала гізі, жанда торсы,

Барады ойшы ойды соына еріп.

Ала ап иыында сыр айтысып,

Дде жр келіншектер, тезек теріп.

Сйсініп атындарды сауанына,

Сиырлар тр малжадап, бтын керіп.

Жылаан бесіктегі жас баласын,

Жбатты шешелері емшек беріп.

ыдыран ымыз іздеп боз балаа,

Болып жр жын сыбырлас, сайтан серік.

Тны су, салын ауа, таза шпті,

Ішінде не ылса да зінде ерік.

ыздар жр а шалышты бие сауып,

кілі шекесінде камшат брік.

ыз мар, ымыз мар, сері жастар,

Ойда жо мал, дние соан жерік.

Жрген жан, жайылан мал, тігілген й,

Дниені трлентіп тр беріп крік.

Болмаса ымыз бен шай, балан еті,

Айраннан аза, ырыз шыы жеріп.

 

Кн шалды клмі аып шпті басын,

лемді оршады нр айналасын.

Шытанан жасыл шптер нрмен балып,

Кзінен тамшылатып ткті жасын.

Брадап ызыл глдер нарттай жанып,

Иытан салбыратты маржан тасын.

Жіберіп ысты лебін мастандырып,

Кн алып, клімсіреп, аба-асын.

Бал урай басын шайап, брадаса,

Жас талдар майда, бйра жайып шашын.

ыздардай тойа жрген абас урай,

Жаадан жарылдатып а танасын.

Сары торай бтаында сайраанда,

Еріксіз айран-асыр боп аласы.

Мы брап блбл нді жібергенде,

Алар деп аылды рлап сатанарсы.

Тыдаса ой жіберіп зарлы даусын,

Майып тере ойды атарасы.

Аытып тір исі желмен айдап,

былып ызыл-жасыл глдер жайнап.

Бірде ашты, бірде орта, бірде нзік,

Майтты мдыларды блбл сайрап.

Ішінде алы глді Анар отыр,

Кзінен жас тгіліп тісін айрап.

Блблды млы даусы дертін озап,

асірет іште жатан озды айнап.

Дерті шін ашыыны жаны рбан,

лімге ойан ашан басын байлап.

Егілтті млы тиіп блбл ні,

Жар шін отыранда иял ойлап.

Жаланда жар отындай жалын бар ма,

араса тере оймен тбін бойлап.

 

алытап кн келеді кк жзімен,

Дымданып бойы балып жер сызымен.

Аудай жалыз алан кл бетінде,

Кн кетті тндегі айды кше ізімен.

 

Тазым ып сімдіктер иілтіп бас,

Дегендей таы кнгі нрыды шаш.

Нрыа барлы лем балыанда,

Жалыз-а жібімеген бір ара тас.

Екейіп жерге таман кн барады,

Ым аып, деп жарына ойныды аш.

Анар да кеш кірген со айтты йіне,

Еріксіз екі кзден тгіліп жас.

 

Клеке анат жайды, кн де батты,

Барша лем тсі ашып кгірт тартты.

«Кн кетті араылы аптайды» деп,

Жарыты жатаушыны айысы артты.

Млы нмен байыз, баа, шегірткелер,

Зарлатып неше трлі н шыратты.

Тсіріп тн пердесін араылы,

ара жер аба-асын салбыратты.

айылы алу кіріп кзін жмып,

Длей тн бар денесін балбыратты.

Тнеріп тмен арап гл бйшешек,

Ааштар жапыраын жамыратты.

Байыз, судан басаны дыбысы жо,

Тыны тн табиатты маужыратты.

 

айыа кірді тегіс жанды-жансыз,

Кеткендер шырт йыа жатыр амсыз.

Жалыздар жар жаалап жар іздеп жр,

Болар деп жалыз жатан йы дмсіз.

Снбесе сауы оты жректегі,

Жатуды кім алайды жалыз, жарсыз.

Срша ыз леінде демеді ме:

«Кз сзген крінгенге кіл арсыз!»

Сол кіл кімді болса адастыран,

Адасан бір мен емес тгел барсыз.

ркімні лайыты бір жары бар,

Бола ма жаз жауынсыз, ысы арсыз.

Ойладар елестетіп ткен кнді,

Брі де сол атарда бар шыарсыз.

Сзімді тексерідер, сын берідер,

алмасын сз жанданбай слсіз, нрсіз.

Бл сзді осыменен ысарталы,

Болады кп зарса ле рсіз.

ожасы жоарыны жалыз дай,

Брі сй сол иеді еш кмнсіз.

1943 жыл, рімжі трмесі

 

 

ШРІПАНА

 

Ассалаумаалейкм!

– Мен Тажары.

Кеп трмын: Шаа ой – деп сізді аарып,

Алтайды алып ыран а иыы,

Тсті бе ран тора сіз де алданып.

Жатамай жатпас елі адал лын,

Атаы айбар болан, жырлап халы.

Айтармыз ерлігіді, серлігіді,

Кетпесе кз жмылып, тіл байланып.

Бйтерек клекелі шынар еді,

сіп е таыр дала, тасты жарып.

Жауызды тамырыа балта шапан,

Тсерміз сары ізіне жары болып.

Блатай млдіреді айнап аан,

алайша бітетпекпіз ішпей анып?!

«Бл жалан – жалан» – дейді, сол рас па?

Бермесе зі шешіп біле алмады.

Малтадай тірікті езе берсе,

Рас па кететіні шына айналып?

Кейбіреу соан сеніп ол оюа,

Жр дейді бл смды ой ыайланып.

Алыстан кз жеткізіп кре алмады,

Айнала шел басандай тманданып,

Аады ашан тнып Ертіс, Іле,

Бл кнде бден болды лайланып.

«Дние кезек» деген рас болса,

Кезектен стіп жріп р алмалы.

Мндайда жаынды алыс тартады екен,

Кісідей кпесі бар ыр байланып.

 

Шірімес тамырымыз тере кеткен,

ртенбес тссе анша жасын кктен.

Кктеп бір, жайалармыз лі-а Шаа,

Ормандай ою ылып жаын еккен.

1943 жыл, рімжі трмесі