ЯЗУЧЫНЫ КЫСКАЧА БИОГРАФИЯСЕ

Язучыны шхси архивында з кулы белн язып ташланган таушалып, почмагы ертылып алынган кгазь тапса – ул инде гап табыш, сенеп куясы. зе юк бит, язарга кирк дрес итеп. Мен шундый бер кгазь кисгенд язучы зе турында зе болай яза:

«Шамил Нфигулла улы Шйдуллин 1939 елны 13мартында (таныклыкта 21 май, - иск. Х.Ф.Х.) Татарстанны Яа Чишм районыны Слчбаш авылында туган. Бу якларны гзл табигате – яшел-хтф болыннар, калын урманнар, кмеш кллр м чишмлр нни Шамилне йргенд мге уелмас эз калдырган. Шуадыр, туган тбкк багышланган срлр мул м аерата кркм. Сонь-Слч буйлары тарихи ядкарьлрг бай тбк. ... истлеклрг караганда Бек Болгар мире Илтабар Ал... хзртлре 922 елда Ибне Фазлан иткчелегендге Ирак Хлифе илчелрен нкъ шушы елга буендагы ч асыл кллр тирсенд каршы ала. Татар Снчлесе авылы (бгенге Аксу кырында табылган – мшр Сн (ун) осталары иаты ике тоткалы бакыр казаннар бген д длт музеебыз трен бизп торалар. Армия путевкасы белн Эчке эшлр идарлеген кабул ителгн Шамил Нфигулла улы Шйдуллин зене 30 ел гомерен кырыс шгыльг – милиция хезмтен багышлый. Шуны 14 елы Тукай районы милиция блегенд уза. 1973 елда ЭЭМ академиясен уышлы тмамлый. Кптрле диплом, грамоталар, 7 дан хкмт медальлре кавалеры, Россия, Татарстан эчке эшлр министрлыгы блклре лауреаты, Татарстан м Россия Язучылар берлеге гъзасы Шамил Шйдуллин Яр Чаллыда яши. Ул массаклм укучыларга «Сембик шмдле эзеннн», «Кттелмгн очрашулар», «Кляп из ваучеров», «Испытанные совестью» (рус теленд), «Иблис омахы», «Упкын стенд» исемле китаплары м «Вдан ярасы» шигырьлр ыентыгы белн кптн таныш».

тисе – гармунчы Нфигулла агай ам ыр-мога гашыйк нисе – Бибисара апа да малайкелен матурлык орлыкларын салган диярг кирктер. Шамилне келенд шигъри энелр брелнгн.

тисе сугыш кырларында ятып калгач, нни Шамил бик яшьли тормыш нужасын сйри башлый: урман кис, агач ташый, иген чч, ашлык ура.

Татар Снчлсе авылында идееллык мктпне тмамлагач, башка авыл кешелре кебек к бхет эзлп, 1956 елда Ташкентка чыгып кит. Пахта заводында эшли. Ташкент заводларыны берсенд слесарь булып эшли. Шуннан армияга алына.

1964 елда армия хезмтеннн кайтканнан со Чистай сгать заводында слесарь-кйлче булып эшли, шунда цехком профсоюзы рисе вазифасын башкара, кичке урта мктпт укый.

Шунда ул Казан университетыны 4-нче курсында укучы каникулга гына кайткан кызны очрата. Бгенгедй ачык итеп хтерли Фиалка ханым: «Келен кергн крмсе, эшен ташлап, чемодан тотып, мин яшгн студентлар тулай торагына килеп керде. Бер урында тора алмый егет, зе чибр, зп-згр кзле, кдр ччле... Студент кызларга да бик ошады. Ул вакытта ул баймы, эше, белеме бармы дип тору юк иде бит. зен леп ит бел. Кыска куя бу мсьлне: яки миа кияг чыгасы, яки мин Ташкентка китм, – ди. Кызлар гетли к башладылар: кая ди ул моны ибрерг... ЗАГСка гариза язып, ике атна эченд язылышып, фатир табып, берг яши башладык Казанда. 1966 елда кызыбыз Глнара туды. Без, аман да шул бер сз, бхет эзлп, Трекмнстанга минем нине сеелесе янына китеп бардык».

Тркмнстанда аа милицияне участок инспекторы да, лкн тикшерче, инаятьлрне тикшер блеге мдире булып та эшлрг туры кил.

1968 – 1973 елларда читтн торып Ташкент СССР Эчке эшлр министрлыгы академиясен тмамлый.

1970 елда уллары лил туа. Туган якларны сагынып яшилр. 1976 елда КамАЗ тзелешен, Яр Чаллыга кайтып БХСС блеген эшк урнаша, инаятьчелрне эзл блеклренд эшли, хезмтендге трле вакыйгалар аа мааралы срлр тудыруга этргеч булалар.

«Мин зем мктпт укытам, балалар трбиялрг кирк, тилрен сирк крлр, 1995 елга кадр шулай эшли. Лаеклы ялга чыккач трле шфкатьлелек фондлары белн шгыльлн башлады, кнне-тнне белмич язды да язды. Кп язды. Авырый башлагач, «Такташ кала» – дип зглнде. Поэма яза иде». Фиалка ханымны бу сзлрен стп, алгарак китеп, шуны йтер идем: Шамил ага йг телефоннан шалтыратты да:

– Карендше бу... Сйлшегез ле, «Такташ» поэмасын лфия Ситдыйковага биреп калдырсам, алыныр микн? – дип киште, – 12 декабрьд хастаханг керм, хлем начар, киркле уколларны озак табалмаган кыландылар, бер трлесе кирк т булмаган, сяклрне сытты, – дип куйды. зе д сизгн язучы, терелеп чыгарга чынлап та насыйп булмаган икн шул.

1966 елны 23 сентябреннн алып 1995 елны 26 августына кадр хокук саклау органнарында хезмт ит, отставкага киткнд ул Чаллы эчке эшлр идарсенд блек башлыгы иде.

Шамил Шйдуллин тбндге медальлр иясе:

1. «50 лет Советской милиции – Указ ПВС СССР от 20.11.1967 г.

2. «За безупречную службу» 3 степени. – приказ МВД № 791 от 22 октября 1973 г.

3. «За безупречную службу» 2 степени. – приказ МВД СССР № 440 от 5 октября 1979 г.

4. «За безупречную службу» 1 степени. – приказ МВД СССР № 424 от 14 октября 1983 г.

5. «ВЕТЕРАН ТРУДА» – от имени Президиума Верховного Совета СССР приказом МВД Татарской АССР № 389 л/с от 1 ноября 1989 г.

6. «ВЕТЕРАН ТРУДА» – указ Президента Республики Татарстан от 21 ноября 1998 г. (удост. Серии «Г» № 240210).

7. «200 лет МВД России» – приказ МВД России № 542 от 5 июня 2002 г.

1976 елдан гомерене согы елларына кадр Яр Чаллы шренд яшп иат итте.

мгать эшлренд, яшгн тбклрене дби тормышында актив катнаша, мааралы срлр иат итеп, матбугат битлренд бастыра, китап итеп т бастырып чыгара. Шигырь, поэмалар да яза.

Шамил Шйдуллин белн булган бер гмсеннн со журналист Збер Мифтахов болай яза: «…язучылар кп булып та, детектив язучыларны з булуы гап тгел. Башкасы гап – андый сирк талант иялрене берсе зебезне Чаллыда яшп, татарча язучы татар кешесе икн. м француз яки инглиз детективлары кебек ике кулына бер калм тотып курортта да утырмый, кн саен зе инаятьчелр белн шгыльлнеп, шулардан бушаган арада гына язучы «гади» милиция майоры икн» (Детектив остасы. – 1993. – 20-27 май).

«Бер уйласа, аны эше-нре шигърияттн, нечк хислрдн бик ерак тора. Ул белгн дньяда рхимсезлек хкем ср, акыллы, зирк кешелр изел, тупас кчк ия адмнр иеп чыга. Кн д инаятьчелр белн аралаш ле син, караклар, кеше талаучылар терчелр белн кзг-кз очрашып тор… и нечк хислре д тупасланыр. … дист еллар милицияд эшлгн кешене д келе катмаган, анында шигърият сакланган»дип яза Шри Чаллы газетасы да (Ул – шигърият яклы.– 1993. – 13 ноябрь).

Иатына тиешле бяне дби тнкыйтче Тлгат Галиуллин, Рафаэль Мостафин, Фаяз Дунай язмаларыннан да укып белеп була.

«Шинель кессенд» – шигърият» дигн язмасында публицист Фаяз Дунай гаплн катыш соклану белн болай ди: «Ул дбият бусагасын атлап керерг ыенганда тарихны да, дбиятны, телне зенчлеклрен, хасиятен, бясен белми иде диярлек. еллар двамында бу слтле, зирк, фемле чордашыбыз, безне кз алдыбызда ук диярлек, бик кп нрсне злштерде – якын тарихны гына тгел, ерактагы нселдшлребез булган кыпчакларны, уннарны, монголларны, болгарларны иади д, дштле, фаигале д ткннрен урап, йрнеп злштерерг лгерде. ...Аны шинель кеслренд рвакыт биш-алты шигырь йрер иде. Ул бу жанрны да тпле йрнерг кереште. Тукай м аеруча Такташ, Туфан иатларына «ябышып ятты». Дрес, баштарак ул бу беклрне аен, язу рвешлрен, флсфи фикерлрен башкарак вариантта кабатлаудан уза алмый интекте. мма з башы, з акылы, з трибсе, з фантазиясе булган ихтыярлы шхес кп кыенлыкларны и ала шул. Шкер, Шамил Шйдуллин да теге даилар сирлегеннн котылып, шигъриятт д з сукмагын, з стилен, з моын табу бхетен иреш алды. Ихлас кайнар хис, ктренке рух, хыял м фантазия аны шигырь-поэмаларын балкытып тора» - («Якты юл. – 1999. – 23 ноябрь.)

1986 елда ук Р. Мостафин аны срлрен укып: «… яшь авторны хикялре чынбарлыкны дрес тасвирлавы, тормыш дреслеген тгл киле белн зен леп ит, бик т яхшы тэсир ясый», – дип язган иде.

Милиция майоры, Хезмт ветераны Шамил Шйдуллин 1995 елдан Рсй м 1996 елдан Татарстан язучылары берлеге гъзасы иде.

Шамил Нафигулла улы Шйдуллин 2008 елны 1 январе иртсенд каты авырудан вафат булды, тп йорты Яр Чаллы зиратында.

 

БАСЫЛЫП ЧЫККАН КИТАПЛАРЫ

ИЗДАННЫЕ КНИГИ:

 

1. Ктелмгн очрашулар (Неожиданные встречи). [Записки юриста (на татарском языке)]. Êàçàí: Òàòарстан китап ншрияты, 1988. – 88 бит. – 15000 дан.

2. Сембик шмдле эзеннн (Подсвечник ханши Сююмбеки). [Детективный роман (на татарском языке)]. [О борьбе первых чекистов Татарстана].– Êàçàí: Òàòарстан китап ншрияты, 1992. – 208 бит. –7000 дан.

3. Кляп из ваучеров (Ваучерлы келп). [Детективная повесть (на русском языке)]. – Набережные Челны: Газетно-книжное издательство «КАМАЗ», 1993. – 130 стр. – портр, илл.– 20000 экз.

4. Вдан ярасы (Крик души). [Стихи (на тат. языке)]. – Набережные Челны: Чаллы «КАМАЗ ншрияты». –1995. – 46 бит. – портр, рсем. – 3000 дан.

5. Иблис омахы (Рай дьявола). [Детективная повесть (на татарском языке) ]. – Яр Чаллы: «Ак бит» ншрияты, –2002. – 130 бит. – портр., рсем. – 500 дан.

6. Испытанные совестью (Намус белн чыныкканнар). [Литературная хроника (на русском языке)]. – Набережные Челны: ГУП «Набережночелнинская типография», 2004. – 238 стр. – портр. автора, сотрудников милиции, илл.– 1000 экз.

7. Упкын стенд (Над бездной). [Документаль ср (Документальное произведение в детективном жанре (на татарском языке) ]. – Яр Чаллы. –2005. – 188 бит. – портр., рсем.

8. Триумф тьмы (ннм туе). [Документальное произведение в детективном жанре (на русском языке) ]. – Набережные Челны: Типография ООО «Диамант», 2006. – 128 стр. – портр.

9. Вечная боль (Мгелек яра). [Документально-историческая литературная хроника, повесть (на русском языке)]. – Набережные Челны, 2007. – 250 стр. – портр., илл.

10. Билр – Бек Болгар длтене беренче башкаласы (Биляр – первая столица Волжской Булгарии): [Кыскача тарихи белешм (краткая историческая справка)]. Н. Салахов, Ш. Шйдуллин.– Набережные Челны, 2000. – 23 стр. – портр., илл.