Жылдардаы азастандаы экономикалы модернизация.

1990-шы жылдарды басында, КСРО лааннан кейін, азастанда нарыты экономика жасау

басталды. Ксіпорындар, кен орындары, жне инфрарылымды кешендер блігі жекеменшікке

берілді. 1993 ж. ел кеестік сомнан бас тартып, з ашасын-тегені енгізді. Табии орлар-

азастан жер ойнауындаы басты байлы-тсті жне ара металдар: мыс, мырыш, орасын,

никель,вольфрам, темір жне хромиттер. Республикада сондай-а тас кмір мен оыр кмір,

мнай мен газ кп. Республика лемдегі барланан уран кен орындарыны оры бойынша

лемде 2-ші орын алады, азастанкен орындарында 1,69 млн тонна уран бар. нерксіп- тсті

жне ара металлургия, химия нерксібі, машина жасау, жеіл жне тама нерксібі

материалдарын шыару азастан нерксібіні жетекші салалары боп саналады. Металлургия

німдерін, мнай,газ жне мнай німдерін экспорттау ел бюжетіні негізгі айнар кзі саналады.

Билет

  1. Азамат соысы жне шетелдік интервенция жылдарындаы азастан (1918-1920 жж.)

Азамат соысы- мемлекет ішінде билік шін сол ел азаматтарыны зара соысы. ызыл армия- большевиктер(Кеес одаын рушылар). Агвардияшылар- меньмевиктер. Бларды Алашорда, азатары олдады. 1918 ж. наурызда Аылшын, Француз, Американ скерлері Мурманскіге, Архангельскіге енгізілді. 1918 ж. суірде иыр Шыыста Жапон интервенциясы басталды. 1918 ж. кзде интервенттер бкіл иыр Шыысты жаулады. 1918 ж. тамызда аылшын скерлері Иран мен Каспий сырты облысына енгізілді. 1918 ж. жазындаы Кеес елі шін е басты майдан Шыыс майданы болды. 1913 ж. тамызда Семей аласында 1- Алаш атты скер полкі йымдасытырылды. 190 ж. мамырда 19-35 жастаы орыс емес лттарды 25 мы кілі армияа шаырылды. 1920 ж. басында Жетісу обл. 5,5 мы адамды полкьер рылды.1919 ж. 22 атарда Орынбор азат етілді.1919 ж. 26 атарда Орал аласы жау шебінен босатылды.

Жж. Республикадаы оамды – саяси мір.

Ауыр соыста жеіске жету ел басаруды кімшіл дістеріні дрыстыына сенім туызды.

40-50 ж. міршіл-кімшіл жйе ныая тсті. ндірістегі жмыс ллыны жетіспеуін толытыру

масатында 11 млн 365 мы адамды Кеес Армиясы атарынан скерлерді босату жргізілді.

1945 ж. 1-ші кезекте халы шаруашылыына мамандар жіберілді. 1945-1948 ж. 8,5 млн адам

босатылды. 1946 ж. 18 наурызда 1946-1950 ж-а арналан 4-ші бесжылды жоспар абылданды.

1953-1955 ж. Н.С.Хрущевті бастамасымен ГУЛАГ жойылды. оамды басару рылымы

«жоарыдан тменге арай» станымына негізделді. Партия жмысы Мемлекеттік ауіпсіздік

ызметі, Ішкі істер министрлігіне сйеніп жргізілді. 1950 ж. Республикада коммунистерді

саны 58920 адам болса, 1960 ж. 345115-ке жетті.1947 ж. – 300 депутат. шінші сайлауында-400

депутат. Тртінші сайлауында(1955)- 450 депутат болды.

Азастан Республикасыны леуметтік саясаты.

Нарыа кшу рдістері біратар мемлекеттік ксіпорындарды татауы мен жабылуы сияты

былыстармен атар жрді жне соны нтижесі ретінде- жмыссыздыты крделі ауымдары

пайда болды. азастандаы кедейшілікті негізгі себептеріні біріне айналды. сіресе ауылды

жердегі жмыссызды проблемасы шиелене тсті. азастандытарды трмыс дегейі туралы

айатайтын кптеген леуметтік- экономикалы крсеткіштер, тпелі кезені адамдарды л-

ауатына ыпалын жеілдету бойынша кіметті тратандыру саясатын

жргізгенінеарамастан,

крделі згерістерге шырады.

Билет

  1. Кеес билігі мен «Алашорда» кіметіні арым- атынасы.

1917 ж. желтосанында Орынборда ткен Жалпыаза съезі Тркістан автономиясыны басшысы М.Шоайды баяндамасын тыдап, «оан оиасын лт-азатты залыстаы демократиялы мазмнды мойындамау, басаша ойлаандарды ата жазалау, идеялогиялы тзімсіздік , пролетариат диктатурасыны революцияшыл рандарына елігушілік» деп баалады. Осыдан кейін аза халыны автономиясы туралы мселе аралды.Ресейдегі патша кіметіні рылуы нтижесінде азаты лтжанды айраткерлеріні йымдастыруымен аза жерінде « Алашорда» деп аталатын азаты лтты кіметі рылып, 1917-20 ж. мір срді. Алаш автономиясыны рамын сол кездегі Бкей ор., Орал, Торай, Амола, Семей об-ы, Каспий сырты об-а, Алтай губерниясындаы азатар мекендейтін аудандар енгізілді. Ресейді Азиялы блігінде 1917 ж. революциялар нтижесінде 1917-18 ж. Кеес кіметіні саясатына арсы баытталан бірнеше жыл мір срді. Алаш басшылары Ресей жеріндегі уаытша скери кіметтерден болаша аза скерін ру шін ару-жара пен аза сарбаздарын скери нерге йрететін мамандар алуды масат етті жне бл істе едуір нтижеге ол жеткіді. Алав ав-сы басшылары рашан 2 лагерге блііп соысып жатан Ресейді азамат соысына аза азаматтарын осып рбан етуге барынша сатанып, лт мддесін орап рекет жасады. Мселен, 1918 ж. арашада ызыл Армиямен соыстарда жеіліске жеткен, агвардияшыл кшетріні атарындаы Орал азатары Алашордадан скерге аза жігіттерін беруді талап еткенде, Алаш жігіттері тек з жерін орауа ана ант бергендігін ала тартты. Алаш бас-ры одан бас тартты. Алашорда бас-ры сырты кштері мен атынастарында аза лкесін автономиясы басаруа кш олданбай, ан тгіссіз, конституциялы жолмен, саяси крес дісімен жетуді масат етті.

  1. азастанны 1965-1985 жж. леуметтік-экономиялы дамуы.

60 ж.- ортасында шаруашылы реформала жргізілді. 1965 ж. ыркйек айында партияны ОК.-1 Пленум ткізіп, онда экономиканы басаруды кімшілік дісі сыналып, ксіпорындарды з еркімен дамуына, шаруашылы есепті дамытуа, экономиканы дамыту шін материалды жаынан ынталандыруы кіл блінді. Бны брі 8-ші 5 ж- «1966-70) кезіде халы шаруашылы кешеніне жоспарлы экономиканы енгізуге уаыттан брі жоары крсеткіштерге ол жеткізуге алып келген еді. Бл 5 ж- тілтін алтын бесжылды» деп аталынды. 60 ж-ы -да нерксіп рлысыке клемде жргізілді, біра респуб- экономикасы шикізатты баытта боландытан, негізінен ндіруші салалар ана дамиды. 1967-70 ж. арасында -да 1709 ж. жаа ксіпорын, жаа техникамен жбдыталан нысандар іске осылды. 1970ж. ндірісті тиімділігі арттыру нтижесінде нер-п німдеріні су крсеткіші 70 % рады. 60 ж. 2 жартысында ауыл шаруа- жалпы німі де 28%-а сті. 1970-85 ж. арасында нер-п орындарыны німі 2 есе, ол машина , химия нер-п німі 3 есеге артты. 1000 а жуы нер-п орындары мен цехтар іске осылды.

  1. азастанны лемдік ауымдастыа енуі.

Р сырты саясаттаы наты адамдарын тек толы туелсіздікке ол жткізген 1991 ж. 16 желтосанан басталды. Осы кезден бастап Р халыаралы ы субъектісі ретінде дниежзілік атынастар аренасына шыты. 1991 ж. соында 2 аптаны ішінде - туелсіздігін 18 ел таныды. Алашылары Туркия, АШ, ытай,Германия, Пкістан болды. 1992 ж. наурыз айында . Дниежзі мемлекеттіріні басын осып, аларды жарын идеялара баыттап отыран е мртебелі йым-Б мше болып абылданды. 1992 ж. 25 мамырда Мскеуде Ресеймен досты, ынтыматасты жне зара кмектуралы шарта ол ойылды. 1991 ж. желтосанны 21-деАлматыда абылданан декларацияда ядролы аруа атысты бірлескен шаралар жргізу келісті. . Ядролы аруды таратпау жніндегі ж/е су астында ядролы аруды сынауа тыйым салу туралы шарттара, табии ортаны, скери н/е зге ыпал ету ралдарын дшпанды масатта пайдалануа тыйым салу туралы конвенцияа ден оятындыын білдірді.

 

Билет

  1. «скери коммунизм» саясаты.

Соыс жылдары «скери коммунизм саясаты» енгізілді. Бл саясатты басты шарасы азы-тлік салырты болды. Оны мні: ауылшаруашыл німіні артыланыны брін шаруалды мемлекетке міндетті трде ткізуі. Салырт 1919 ж. атарда енгізілді. лкеге азы-тлік дайындауа орталытан 11500-ге жуы жмысшы келді. останай уезінен 6 млн пт асты жиналды. аралы ша фабрикасы скери шинельдер тігу шін ша дайындады. 1920 ж. басында «майдан апталыы» ткізіліп, мыдаан пт асты, киімкешек жиналды. 1920 ж. Атыраудан Орталы Ресейге 00 мы пт мнай кетілді. 1920-1921 ж. ебек армиясында 6 мыа жу адам болды. 1919 ж. желтосан Александров-Гай-Ембі темір жол желісі салынды. Маызы: Орал-Ембі мнайлы ауданын Орталы Ресеймен жаластырды.

  1. Ауыл шаруашылыындаы 1970-1980 жж. Дадарысты былыстар.

70-80 ж. ауыл шаруашылыы жнінде шешімдер абылданды. Олар мыналар: Материалды базаны ныайту; Мамандандыру мен шоырландыру; аражат клемін арттыру. 1971-1985 ж. ауыл шаруашылыына 18 млрд. Сом крделі аржы жмсалды. 1971-1975 ж. 13%-а лдырады. 1970 ж. азастан Ода клемінде ндіріледі бидайды 23,9 %-ын, крішті 24,6 %-ын ндірді. 1964-1985 ж. мал шаруашылыы лдырады. Ірі ара- 4,2 млн; ой-ешкі-55 млн; Шоша- 5,1 млн лім-жітімг шырады. Соан арамастан КСРО бойынша азастанны ауыл шаруашылыыны крсеткіші: Тауарлы асты ндіруден 2 орын; Ет пен жмырта ндіруден 4-орын; Ст німінен 4-орын; аракл дайындаудан 2-орын.Тракторлар-198 м. Комбайндар-10 мыа кбейді.

  1. азастанны крші елдермен байланыстары.

азастанны сырты саясаты белсенділігімен , тепе-тедік сатауа мтылысымен ерекшелінеді. Ел мддесіне атысты бірталай маызды жата ол ойылан мемлекет басшылыыны Вашингтон, Мскеу, Брюссель, Лондон, Бейжі, Каир, Тереган, Ташкент, Бішкек жне тб. Мемлекеттерді астаналарына ресми сапарларыны орытындылары да осыны айатай тседі. Бгінгі кні азастанды сырты саясаты басымдылыы е алдымен Ресей, ытай, АШ, ЕЩ, Орталы Азия аймаындаы кршілес мемлекеттермен, ислам лемінен те ылы арым-атынас руа баытталып отыр.

Билет

  1. 1921-1922 жылдардаы ашты.

аза жеріндегі ЖЭС-ке кшу кптеген иыншылытармен бірге жргізілді. 1921 ж. жазда уашылы болып, малды 80%-ы ырылды. Елде ашты басталды. Ашыушылар рспублика халыны 1/3 блігін амтыды:1921 ж. арашада 1млн 508 мы адам; 1922 ж. наурызда 2 млн 33200 адам. ; Мамыр, маусым айларында бл млшер кеми бастады. Орал, Орынбор, Атбе, Бкей, останай губерниялары-ашты жайлаан аудандар. Аштыа інет осылып, 1922 ж. маусымда Б.азастанда ашыушылар мен аурулар 82%-а жетті. Асты мол болан Семей, Амола губернияларынан азы-тлік отрядтары ауылшаруашылы німіні 80%-ын кеті: асты-4 млн пт, май-24,5 мы пт. 1921 ж. 14 маусымда «Наты ет салыы туралы» декрет шыып, азатар ет салыынан босатылды. 1922 ж. егістікті 60%-на Кеес кіметі берген дн себілді. Республикадан 20 мы ашыан адам абылданды. 1921-1922 ж. аштыты салдары: Демографиялы жадай ауырлады. 700 мынан астам адам республикадан тыс жерлерге кшіп кетті.

  1. 1965-1985 жж. Саяси мір жне лтты саясат.

1964 ж. Кеес Одаында партияаппаратында ткеріс болды. Жаа басшылары басына Л.И.Брежнев келді. Жаа басшылар Н.С.Хрущев басаруын-субъектік волюнтаристік саясат деп кіналаді. 1965 ж. наурыз ж/е ыркйектегі Орталы Комитет пленумдарында, шаруашылы механизмін жетілдіруді тархи директивалары абылданды. Федералды мемлекет ретінде болжалып, 1922 ж. рылан КСРО іс жзінде унитарлы мемлекетке айналып кетті. Ондаы Одатас республикаларды ытары шектеліп, наты егемендігі жо автономия ретінде дамыды.1917 ж. аза ткерісіне дейінгіні брін мытуа табандылыпен мжбр етілді. Орыс тілін республикада азатарды 60 проц. Мегерсе, аза тілін орыстарды 1 проц. Де азы мегерді. аза тілі оны толыанды мір сруіне ажетті 50 леуметтік міндетті 10-ын ана атаран. Кітапты 95 проц. Орыс тілінде басылды, теледидар хабарларыны 70 проц. Эфирге орыс тілінде шыты.

  1. лтты валютаны енгізуді экономиялы жне саяси маызы.

1993 ж. кзіне дейін азастан кіметі Достасты елдеріндегі зара тиімді ынтыматасты жадайындаы экономикалы интеграция баытын станып келді. Республика басшылыы жаа трпытта рубль аймаын ру бастамасын ктерді. 1993 ж. ыркйек айында жаа дегейдегі рубль аймаын ру жніндегі шаралар туралы алтыжаты жне Ресей мен азастанны аша жйесін біріктіру туралы екіжаты келісімге ол жеткізілген болатын. Аша табаларыны жаа лгілері жасалды. лтты валюта банкноттары дайындалды. Аша айырбастау тртібі тзілді. 1961-1992 ж. шыарылан аша лгілеріні 500 Ресей рублі 1 тегеге те болып белгіленді. Солкезде АШ-ты 1 доллары 4,7 тегеге теесіп трды. азастан аумаын траты мекендейтін, 16 жастан асан р азамата 100 мы Ресей рублін тегеге айырбастауа ммкіндік берілді. 1993 ж. 12 арашада Президент Н.Назарбаев азастан Республикасыны Конституциясы мен Жоары Кеес берген кілеттігіне сйкес, 15 араша кні саат 8-ден бастап елімізде лтты валюта- тегені айналыса енгізу туралы Жарлыа ол ойанын хабарлады. Осы сттен бастап азастан Республикасы мемлекеттік туелсіздікті келесі жне маызды баспалдатарыны біріне ктерілді- лтты валютасы бар елге айналды. азастан мемлекетіні алыптасуы мен дамуы жаа кезеге ласты. «Мндай оиа р елді тарихында тек бір-а рет болады»,-деді Н.Назарбаев. лтты валюта- тегені айналыса енгізілуіні леуметтік-рухани маызы болды.

Билет

  1. аза Автономиялы Кеестік Социалистік Республикасын (аза АКСР-і) рылуы.

1919 ж. 10 шілде де В.И. Ленин «ырыз (аза) лкесін басару жніндегі революциялы

Комитет» туралы Декрет рылды. рамы: Астрахань губерниясыны азатар тратын блігі,

Орал, Торай, Амола, Семей облыстары. 190 ж. 9 наурызда «Алашорданы тарату» туралы

азревком шешімі абылданды. азревком мденирылыста біршама жмыстар абылданды.

«шын» газеті шыарды. Атбе уезінде 300 мектеп ашылды. 1919 ж. 19 ыркйекте

Орынборды аза лкесіне осылуы туралы шешім абылданды. 1920 ж. 7 шілдеде Орынбор

республика рамына енгізілді. 1920 ж. 20 тамызда «ырыз (аза) Автономиялы Кеестік

Социалистік республикасын ру туралы» декрет шыты. Астанасы: тыш астанасы

Орынбор аласы (1920-1924) болды. 1924-1929 ж.- Амешіт. 1929-1997 ж. Алматы. Аумаы:

Семей, Амола, Торай, Орал облыстары, Манышлы уезі, Красноводск уезіні бір блігі,

Астрахань губерниясыны бір блігі. 1920 ж. 4 азада Орынборда ырыз (аза) АКСР

Кеестеріні рылтай съезі ткізілді.

  1. азастандаы 1986 жылы желтосан оиасы.

1980 ж. Ортасына арай Коммунистік лыдержавашыл, империяшыл аппаратты кеес оамын дадарыстан алып шыуа абілетсіз екендігі белгілі болды. Желтосанны 18-і кні саат 13-те алаа скери училищені жеке рамасы енгізіліп, Орталы Комитет йі оршауа алынды. Бейбіт шеру кшпен басыланнан кейін аса атыгездікпен жне мейірімсіздікпен жаппай жазалау басталды. Желтосан оиасына атысан 8500-ге жуы адам сталып, жаза тартты. Толы емес міметтер бойынша, 1720 адам жараат алды. 246 студент оудан шыарылды, 99 адам сотталды, оны екеуі лім жазасына кесілді. Желтосан оиалары- азастан тарихындаы естен кетпес, аса ауыр жне айылы беттерді бірі.

  1. «азастан-2050» стратегиясы.

Р-ны Президенті Н.Назарбаевты кезекті жолдауы «азастан – 2050» стратегиясы- алыптасан мемлекетті жаа саяси баыты» 2012 ж. Желтосанында, елді Туелсіздік кні мерекесі арсаында жарияланды. Жолдада оамды ызметті барлы аялары амтылан. Саясатта орталысыздандыру баыты жаласын табады. Экономикада 2050 ж. Дейін дниежзіні дамыан 30 еліні атарына осылу кзделеді. 2025 ж. Дейін аза тілі елде жетекшілік межеге шыады. Соан оса, аталан мерзім ішінде аза тілі латын ліпбиіне кшеді.

 

Билет

  1. ырыз (аза) АКСР – ы аумаыны алыптасуы.

ырыз «аза! АКСР-ы аумаыны алыптасуы, 1920 ж. ырыз «аза! АКСР-ны территориясы-Тркістан АКСР-і жне Орта Азия республикаларыны лтты-мемлекеттік ауматарыны аныталуы –Жетісу жне Сырдария обл. ырыз (аза) АКСР-і рамына енді.

  1. азастандаы «айта ру»

1985 ж. наурызда Н.У.Черненко айтыс боланнан кейін КОКП ОК-ні Бас хатшысы ызметіне М.С.Горбачв сайланды. айты ру баыты алашы кезден бастап стсіздікке шырай бастады. Бан Москвада В.В.Гришин, Ленинградта Г.В. Романов, азастанда Д.А.онаев сияты басшылар кінлі деп шешілді. айта ру баыты мемлекетті сол кезде алышарты алыптасан аса ірі дадарыстан тара алмады. оамдаы жадай кннен кнге иындай берді. айта ру баытыны арама-айшылыы. 1987 ж. атар айында болып ткен КОКП ОК-ні Пленумында «айта ру жне партияны кадр саясаты туралы» мселе талыланды.

  1. «азастан-2030» стратегиясы: абылдауы жне маызы.

Нарыты атынастара кшуді алашы жылдарында жоспарлау ісіне мн берілмеді, «нары дегеніміз- жоспарсыз, стихиялы даму» деген тсінік беле алды. Н.Назарбаев кейіннен: «Нарыты бас кезінде жоспар атаулыа жоламай кеткеніміз бар болатын. Енді байап отырса, мселе жалпы жоспарлауда емес, алай жоспарлуда екен»,-деп жазды. Бгінгі кнмен ана мір сріп, аымдаы міндеттерді шешумен ана жре беруге болмайтын еді. Сондытан 1997 ж. соында Президент Н.Назарбаев 2030 жыла дейінгі азастанны даму стратегиясын анытап, онымен халыты таныстырды. Президент бл стратегияны блолаша рпа алдындаы жауапкершілік сезімімізді крінісі деп баалады. «азастан-2030» стратегиясында оамны за мерзімді басым масаттары- жеті баыт бле крсетілді. Олар:1. лтты ауіпсіздік; 2.Ішкі саяситратылы пен оамны топтасуы; 3. Экономикалы рлеу; 4. азастан азаматтарыны денсаулыы, білімі мен л-ауаты; 5. Энергетика ресурстары; 6. Инфрарылым, клік жне байланыс; 7. Ксіпой мемлекет. 2012 ж. соына араан шата «азастан -2030» стратегиясыны негізгі масаттары уаытынан брын толыымен орындалды. азастан дниежзілік дамуды алдыы легіне шыты. Жоары дамыан 50 елді атарына осылды. Енді алынан асуды биігінен ала арау ажеттігі туды.

Билет

  1. азастандаы жаа экономикалы саясат (1921-1925 жж.)

Шетелдік интервенция мен азамат соысынан кейінгі лкедегі шаруашылы кріністері: 1913 жылмен салыстыранда мнай ндіру 4 есе, кмір ндіру 5 есе ысарып, мыс ндіру млде тотады. Риддер кеніштері, Екібастз кмір шахталары, Спасск байыту фабрикасы толы істен шыты. останай, Амола, Орал, Семейде ктеріліс ошатары пайда болды. 1921 ж. апанда 25 мы адамды отряд Петропавлда Кеес кіметі органдарыны йін иратты. 1921 ж. наурызда Оралда 10 мынан астам блікші ктерілді. араралы уезінде 70-тен астам партия жне кеес ызметкерлері ктерілісшілер олынан аза тапты. 1921 ж. наурызда жаа экономикалы саясата кшу туралы шешім абылданды.

 

  1. азастан аумаындаы Кеестік «ебекпен тзеу» лагерлері (Степлаг, арлаг, Алжир жне т.б.)

Жеке адам ыы аяа басылып, балама пікір айтан адам «халы жауы» атарына жатызып, жазаларды. Жазалау шараларыны рбандары:

аза тлі біліміні негізін салушы-А.Байтрсынов; Тілтанушы алым, профессор-.Жбанов; азаты тарихи біліміні негізін салушы- С.Асфендияров. КСРО ылым Академиясы аза филиалы басшыларыны бірі-М.Тлепов т.б. Степлаг- Далалы лагерь. арлаг- ерекше режимді араанды ебекпен тзеу лагері. Чсир- Отана опасызды жасаандар отбасыларыны мшелеріне арналан лагерь. Алжир- Отана опасызды жасаан йелдерді Амола лагері. Гулаг- Лагерьлер Бас Басармасы.

Степлаг пен Алжирде азап шеккендер- БМСБ мен Ішкі істер халы комиссариатыны (ІІХК) жендеттері аналарымен балларды аяусыз жазалады. С.Сейфуллинні, Т.Жргеновті, С.ожановты йелдері; Т.Рсловты йелі мен ызы.

арлагта азап шеккендер- Азап кргендер арасында Ода клемінде белгілі алымдар болды:

алым А.Л.Чижевский- салмасызды жадайындаы ан айналымы теориясы жніндегі ебекті автоы, Э.Циолковскийді жосы. Профессор В.Л.Прижеплавский-жылу техникасы жніндегі ірі маман, академик С.П.Королевті серігі т.б.

  1. азастан Республикасы Президентін азастан халына Жолдаулары.

11 араша 2014 Р-ны Президенті Н..Назарбаевты азастан халына Жолдауы- Нрлы жол-болашаа бастар жол. Бгінде бкіл лем жаа сындармен жне атерлермен бетпе-бет келіп отыр. лемдік экономика лі де жаанды аржы-экономикалы дадарыс салдарынан айыа ойан о. Біз 2015 ж. арналан респ- бюджетті параметрлерін айта арады. Бізді 2007-2009 ж. дадарыса арсы табысты шараларымызды еске алса та жеткілікті. Кріп отырандарыыздай, мір бізді жоспарларымыза тзтулер енгізуде. Бгінде, алдымызда тран сын-атерлерге жауап бере отырып, мен азастанны «Нрлы Жол» Жаа Экономикалы Саясаты туралы жариялаймын. Мен 2015 ж. арналан халыа жаа Жолдауымды осыан арнаймын.

 

Билет

  1. азастандаы индустрияландыру.

Халы шаруашылыын алпына келтіру, елде лі де шешімін толы таппаан болатын. Соыса дейінгі дегейіні салыстыранда нерксіп 61 %-ына ана жетті. 1925 ж. желтосанда «социалистік индустрияландыру баытын» БК(б) П-ны XIV съезі жарияланды. 1928-1932 ж. 1-ші бек жылды жоспар енгізіліп, халы шаруашылыын дамытумен бірге елді индустрияландыру иыншылытармен оса жргізілді. 1927 ж. Тркістан-Сібір теміржол магистралі салына бастады. Теміржолды салуа басшылы етушілерді арасында белгілі аза зиялылары Т.Рыслов, М.Тынышбаев, т.б. болды.

  1. 1989 ж. Жаазен оиасы. араанды кеншілер ереуіліні себептері мен сипаты.

Жаазен оиасы- 1989 ж. маусым айында Маыстау облысыны Жаазен аласында халы барасыны ірі бас ктеруі болды. аладаы трлі леуметтік мселелер адамдарды ашы наразылыа шыуа мжбр етті. Мнда трын й блуде рескел брмалаушылыа жол берілді. Мектепке дейінгі балалар мекемелеріне кезек баяу жылжыды. Жастарарасында жмыссызды кбейді. Оны себебі, мнай мен газ німдерін ндіретін Ода министрліктеріні жергілікті трындар арасынан кадрлар дайындамай, жмыс кшін республикадан тыс жерден келіп, жаа птерлерді солара таратуынан болды.

араанды шахтерлеріні ереуілі.-1989 ж. шілдеде Ресейдегі Кузбасс, Украинадаы Донбасс кеншілеріні ереуілге шыуы араанды кмір бассейнінде істейтін жмысшыларды бас ктеруіне ыпал етті. Кеншілер алашында экономикалы талаптар ойды: ебекаыны кбейту, шахтадаы жмыс жадайын жасартуды, азыты трлерін молайтуды ала тартты. Ереуілшілерді тыныштандыру шін араандыа келген КСРО кмір нерксібі министріні уделеріне олар анааттанбады. Осы кезде азастан КП ОрталыКомитетіні 1-ші хатшылыына таяуда сайланан н.Назарбаев шыл шып келіп, кеншілермен бірнеше кездесулер ткізді. Республика басшылыы кеншілермен тізе оса отырып, халы барасыны мддерін орау баытында жмыс жргізуге уадаласты.

  1. азастан Республикасыны XXI асырдаы экономикалы дамуы.

19. 60 ж. ортасында Ресейді орталы аудандарынан шаруаларды аза лкесіне оныс аударту басталды. 19 . 70-90 ж. жаппай оныстандыру жзеге асырылды. 1868 ж. «Жетісуда шаруаларды оныстандыру туралы» ереже бекіті. Бл ереже 1883 ж. дейін кшін сатады. Брын оныстанан шаруалар жан басына 30 десятина жер берілді. 15 жыла салы тлеуден босатылды. скери міндеткерліктен босатылды. 1883 ж. «Шыыс Тркістанны Жетісуа оныс аударан йырлар мен днгендерді орналастыру туралы» ереже абылданды. Жан басына 10 десятина жер беру . Орыс шаруаларды 3 жыла салы тлеуден жне скери міндеткерліктен босатты. 1889 ж. 13 шілдеде «Село трындары мен мешандарыны азыналы жерлерге з еркімен оныс аударуы жне брыны оныс аударандар жадайын арастыру» туралы ереже бекітті. Жан басына 15 десятина жер берді.Бл ереже 1891-1892 жж. Торай мен Орал обл. Тарады. 1855-1893 ж. аралыында Семей обл. азатарыны 33 мы десятина егістік жерін тартып алды.оныс аудару саясаты, сіресе Жетісу ірінде болды. 1868-1880 ж. аралыында бл ірге 3 мы отбасыоныстанды.

Билет