ДНЬЯМНЫ СНДЕРМЧЕ
КЗ КАРАШЫ, НКЙ
ниемне миндер и нние.
И газизе, и кз карасы.
Миндер аны кайгылы тннре,
ич уелмас йрк ярасы.
Язгы урман мине блк иткн,
Ак шомыртлар треп билгн.
Кк гмбзе иелеп сер сйлгн,
Саф чишмлр моын кйлгн.
илд ырлый-ырлый ак каеннар
Татлы шраб миа эчерткн.
Кксел кзлрем бага-бага,
Бдр таллар мине тирбткн.
Згр ккк карап ятканмындыр
Изге иман телп ихсаннан.
Кз карашы, нием, иан нуры.
Догалары алам ианнан.
Син булганга кгем аяз минем.
Келе срелмсен, кзалмам.
Туган илдн, синнн башка, нкй,
Йргем урын табалмам.
й трлребезне гле булып
Ме яшгез ле, шимгез.
Сезне белн ген днья бтен –
Шул бхеттн мхрм итмгез.
БЕЗ – АТИЛЛА НЂСЕЛЕННЂН
...Болгар-мèшђр, дèсђћ, њсеп кèтђм, –
Нђсел башы Атèл-Алыпта.
Бакый гомердђ дђ туя алмам,
Хезмђт èтњдђн бу халыкка.
Тарèх хђтерендђ уелып калган
Яугèр мулла – Батыршалары.
Халкым дèеп калкан башын салган
Бђхтèярлђр, Канзафарлары...
Вђгúдђсен вђ канын сатмас бу зат, –
Тамыры аныћ èзге ќèрлђрдђн.
Болгар бњлђк èткђн ђбèлђрен,
Баба ягы – Бљек Бèлђрдђн.
Књп асыл кан – бђклђр, солтаннарын
Књзлђгђндер туташ, ханымнар.
Безнећ былбыл телебездђ генђ
Сайрашкан бèт гашыйк ќанлылар...
Кызлар ќыруын èшеткђндђй булам.
Баглар ђле дђ сыйлы, алмалы.
Ак тњрлђрдђ таќлар булып йљзгђн
Болгар Алèџђсе калфагы...
...Мèшђр тњземен сынаганнар, èмеш,
Љч гаярьне салып казанга,
Ќèде сђгать тоташ кайнатканнар,
Шулпа гына калган казанда...
Кабат ачып, путьлап* карасалар –
Бер баш... калкып чыга, шулай да...
Џђм сорый баш дђџрè-сынаучыдан:
“Ђзè, Чèстайларга юл кайда?..”
Мèшђр, дèсђћ, калкып, њсеп кèтђм, –
Ыруг каны Атèл-Алыптан!
Мећ ел яшђсђм дђ аерылалмам
Хезмђт èтеп, шушы халыктан...
*Путьлап – èплђп.
БЊЛЂК
Сèнећ бњлђк èде – айлы зђћгђр кèчлђр,
Бђхет ташкан èлђс кљннђрем.
Чњлдђ лђйсђн кљткђн гљлђн кебек,
Књреп туялмады књзлђрем...
Сèн њзећ бèт мèнем гњзђл дљньям,
Беркемне дђ болай сљймђдем.
Ќуярмын, дèп, бђхетем, хèслђремне
Йолдызларга гына сљйлђдем...
Сèн кèтердећ бèт ул саф хђятне,
Сагыш баскан ялгыз кљнемдђ.
Ић мљкатдђс бњлђк èтеп саклыйм
Књћелемнећ èћ пакь ќèрендђ.
Оныткандыр, дèеп, уйлыйсыћдыр,
Оныталамы былбыл тèрђген?..
Џђр мèзгелен газèз мèнутларныћ
Ќаныма тљреп саклый йљрђгем...
Аяз тљннећ серле гљмбђзедђй,
Сљрмђле лђ сèхрè књзлђрећ.
Мђћге сулмас садђ хèслђремне
Ќырламыйча бњген тњзмђдем...
17.12.00 сн.
МАТМ
(Хтер кнен)
р кз сагыш кнен ыелабыз.
Шитлрен иел: Билр, Казан.
Гя упкын аша кыл стеннн
Хтсез утлар кичкн миллт, Ватан.
Ханлык чен ген сыкрый килдек,
Иск д алмый Билр-Болгарны.
Тркем кишрлеге тгел Ватан,
Блеп булмый Илне-Иманны.
Нидн башлана со безне Ватан?
Кайда таы, тамгалы ызаны?..
Эх-х...
Данлы олысларын кптн уйган
Багы, читне д юк аны.
Ил бит аман – Иблис билмсе.
иде гасыр мхшр – безне юл.
Илне басып, анга озан кагып,
Безне нсез, кнсез иткн ул.
И, бахыр ил... Изге талисмандай
Елап табынырлык ние бар?
Хрмлект фхиш колач йгн
Бур хакимлек, ксез ярлылар.
р кз саен матм кичербез.
Кайгы да яшь – коллык халте.
Читлек кошыдай бйд тилмергнче,
Лачын булып брел мгънле.
Сагыш тгел, зур туй кирк безг!
Колачларлык бтен тбкне.
Идел кебек ярсып, кклрг ашып,
ай, тетртсен иде миллтне!
иде гасыр буе – кыл стенд
аннарны т ИРЕК кайгысы.
Буыннардан кчеп буыннарга
рни Бхтиярлр сагышы.
Чор катламнарыннан дшт ккри:
«Кайтарыгыз иан-Ватанны!
Тркем уеннары ваклыгыннан
Аралагыз безне аннарны!»
САК-СОК ЯЗМЫШЫ
Књћелендђге ќђњџђрлђрен тезде,
Таћга ялгап айсыз кèчлђрен.
Халкына дèп, янып-кљеп язды
Йљрђгенећ èћ саф хèслђрен.
...Сыктап елый сыман èл-анакай,
Ишетђ алмый сабые сагышын.
Бèшегендђ «телсез» калган ќаннар
Сèзенђ бугай Сак-Сок язмышын.
Ике арада таудай телсез мèрас,
Туармы èкђн кайчан таћнары?
Сак-Сок булып яннарында сыкрый,
Ђрнеп язганнарныћ моћнары.
Атом белђн љтђсе юк ќèрен,
Яулыйм дèсђћ – яздыр теленнђн!
Телен, денен ќуйган рухè коллар
Бèзеп туа туган èленнђн...
АМАН ИСТ
И, гзлсе, алан!
И згр кк!
Уелып карап торам югары.
Яфракларга сарылып сызыла
Бездн калган тальян монары...
ткн гомер офыгына, талым,
Качыргансы ахры кызларны...
Айлы аланда кызлар кренмс,
Кичке уенны кадере буламы?..
Ак шомыртлар нсез ыру тылый:
зел гармун – анга тансык ла.
Эх-х...
Кптн тынган монда тальян моы –
Айсыз, гамьсез сагыш таллыкта...
Йркне и нечк кылларында
Чылый айлы кичлр хзер д.
Иск тшеп яшьлек мизгеллре
Канат куеп уза хтерг...
РИШВЂТ
Ић беренче, нèндè хђрам тљртеп,
Нè гаебен йолгандыр кеше?
Даџè булган ул мут!
Хђйран књкрђп,
Ќèџан гèзђ èќат ќèмеше.
Кем йоткандыр башлап нђфес ќèмен,
Нè отты èкђн гљнаџ хакына?
Ќèтмђдеме èкђн кара кљнче
Фђрештђдђй асыл башына?
Хак булмаган ќèрдђ – бозык тњрдђ –
Бњре йљретђ сарык кљтњен...
Ышкынгалап каеш кљрсèлђргђ,
Ќайлый шомлык нђфес књћелен.
Хакèмнђн дђ кодрђтлерђк хакы –
Калымлы эштђ алдан гел йљрер:
Илче èтеп йљретер сљннђтчене,
Керемен књрсђ...,
Ќан газèзен гњргђ èћдерер.
«Мал – баш», – дèяр
Њз табышын сèзсђ,
Љрђккђ дђ тотар тђлèнкђ...
Келђм булып ќђелер, кèрђк тапса –
Йђ назлы èр булыр, йђ бèкђ...
Баткаклыкныћ бљек залèме бу!
Сатып, сатылып бара кљннђре...
Боргычлап та тыймакчылар да бèт,
Тèк, ќђмђгать...
Зèнданда да – тњрдђ џљнђре.
ГЫЙБРТ
«Кардшем Гриша – фьюнчы. Аа «им» табар чен
р кич тнге сунарлыкка чыгам».
(«Урам кблге» алатмасыннан).
Ялт-йолт тшм. Галм-при не
При телгнч тшлгн.
Срхш кабак, шр хурлар бии –
Кклрг аша кзге-тшмнн...
Эх-х...
Кайчан гына шрт гизгн бу ир!
Халы иткн йортын, заманым.
Гап сафлык!
р кич тшеп ай-клен Зр
Юган згр кген Ватанны...
р кич утырып кмеш ай-ташына
Монар тылый Идел анашы:
И, гзл зат! Йзе – йзек кашы,
Кзлред – нкм карашы...
Тик, бур т... Алам! Авызы яман,
Ургып килеп, малга абынган.
ле д танар булып балкыр иде –
кенечк, балта чабылган...
Шул чорлардан йри Зр сагышы,
Котыпларда, канлы яуларда,
Иренен тешлп, аз яшь коймагандыр
Шит клмклрен юганда...
Ялгыз кыйналгандыр зинданнарда.
Очсыз токым дри тиенд.
нк-шаым – кан чирен саткан
Лгънт кили тарих битенд.
Айда гына калфак чалымнары,
Тнебез ген айлы, Зрле.
ай чккнбез... (шуышып ярау чире)
Тагын кпме тбн имле?
Бизгкле тн. Илсез хсрт йри.
Салкын. Юлаучылар шнгн.
Тукай туган бсле чапан сыман,
Срем коела шакшы тшмнн.
МГЕЛЕК ТИРК
Бар дньяны утын зен йолган –
р ан чен яна.
Йз яшгн. Тыныч бер кне юк,
Кайгыра: и бала.
Хакны яклап укка юлыкканмын,
Кан-билд ятам.
Килеп иткн, бгырь канын биргн,
зел: и балам.
Янар таудай ургый, кайный днья,
Тормыш – утлы дала.
Багам кзлрен... Бу изге ан...
Безне чен яна.
Кптн килм гомер чиклреннн,
Чч агарган сана.
Инде зем тк. Газизлрг
Без аман да бала.
Язмыш-ялкыннарда кпме кйдек.
Тз сад йрк.
Днья утын йоткан ана аны –
Клгле тирк.
САД КЕЛЕМД
(Романс)
аннар серлшкн шул бер кичт
Йолдызлы кк клд тибрлде,
Днья сенеп йрде безне белн.
Еллар уза ... Сагынам шул млне.
Схрлрд рш. Мо-хислрем
Басыласы юк, еллар кичс д.
Йолдызларга ашып эзлп карыйм:
Калды, дилр, ерак кичлрд...
зел былбыл чишм таллыгында.
Ай моая серле гмбздн.
Ккне мрннре келм чиккн
Кл буенда йргн эзлрдн.
Та иленд шйлим тавышыны.
Юлларыа табынам кнемд.
Тулган ай кк нурлы кз карашы
зелеп калды сад келемд.
СИН ГЕН*
(ыр)
Учак тгел, кояшлы алан иде ул,
Гллр тотып килде син, иркм,
Шул заманнан мине сир иткн,
Дньямны та иткн фрештм.
Кпме еллар ткн ул кнрдн,
Кпме сагыш-дрья кичелгн.
Тик син ген,
аман зелеп сйгн,
Син ген ул, зарыгып ктелгн.
Минме инде, р та ырлый-ырлый,
Юлларыа гллр тезмгн?
Минме, мосу кзлремне текп,
зелеп, сагынып сине ктмгн?!
Якты иан – карашыны тоеп,
Сызылып кичм гомер арасын...
Каберем стенд д
Тик син ген
Та йолдызым булып янарсы...
ИЋЊЧЕ
Шђфђкъ уйный èкђн тђрђзђдђ,
Дљнья балкый ал таћ йљзеннђн.
Нè гомердђн
Ялкын тљсе шомга сала аны,
Шул аерды татлы тљшеннђн.
Шђп тљш књреп ята èде чал карт:
Егет чагы – сабантуй, èмеш:
Ныклап кысса, хђтта њгез сыртын
Сындырырлык гаярь буй, èмеш.
Џай, шђп èде тљше! Нèшлђсен соћ?
Тèк бер афђт тљшкђн язмышка:
Ќанына тèгђн саен бèлè аны,
Кèтереп сала сары сагышка.
Ќèћњ кљне бњген...
Кан тамчысы тљсле чык нурлары, –
Нèк сулкылдый бљек май ќèле?
Кабат хђтерен утлы дђвер бèлè,
Белђ – моннан котылу юк èнде...
Кемнећ чоры – шуныћ бњресе улый,
Кèрђге аяп тормый тèрђген.
Ул да – бер колы èде њгè èлнећ –
Тљпкђ ќèгеп бèрде кèрђген.
Џай, мут булды сњзгђ кљфер гасыр:
Оќмах èде вђгúдђ њрлђре.
И-è, беркатлы...
Бљкрђйгђнче аттан каты тартты,
Алда мђкер юлын књрмђде.
Књптђн кèлђ бу юл, бабасы да
Мећ кèчкђндер газап дèћгезен.
Ђрнесђ дђ, љнсез сљйрђгђннђр –
Мул тартканнар њгè èл йљген...
Дњрт ел буе тђмугú яккан утта –
Утлы дала, канлы юллары,
Таулар њкереп янды яумђхшђрдђ,
Нèчек чыдагандыр ќаннары?
Гомер – дђхрè, дары љстендђ «даны»,
Чèксез ќèре – хђвеф дèћгезе.
Энђ очы кадђр чаткыдан да
Кљлгђ очар сыман ќèр йљзе...
– Фрицны алсак, – дèде мђкер мундèр,
Без гèзђбез дљнья йортында...
Ќèр ќђннђтенђ дђ èрешмђкче ул
Љнсез бљкрелђре сыртында...
Ќан, кодрђтне тњшђп, Эльба аша
Сират кèчње èде отрядныћ.
Тун дђџшђте шартлап утка књмде,
Асты-љскђ кèлде хђятнећ.
Књзен ачса ђрнњ... Утта ята.
Бер балак буш џђм юк аяк та.
Егермесе тулмас чђч агарган,
Охшап калган йљзе чал картка.
Књп тљннђре йокысыз йљдђп њтђ,
Сђхђр ќèтђ, эленђ таћ агы...
Тњзђр хђл юк, утта яна тђне,
Љзелеп кычыта агач аягы.
Консервалар тезгђн љстђленђ...
Урамда май – ќèћњ љлгергђн!
Эльбага аккан аягы љчен, дèптер,
Фрèц консервалар ќèбђргђн...
ЯЋА ЧОРГА
Гаќђп юмарт халкым! Кемнђргђдер
Ќђннђт кљне бèрђ дљньяда...
Бљкре безнећ язмыш...
Карыймын да борылып, артыбызда –
Гњя котып сыман тљн ята...
Кыйнагансыћ, Бљкре, бабамнарны,
Корбан эзлђп,
Сèн безне дђ бèк књп књзлђдећ.
Нèшлèм?!
Кèттем,
Янар чорныћ књзенђ карап,
Туар таћда – љмет-књзлђрем...
Белђм.
Юкка гына тњгел бу сынаулар,
Азмы кара таплар язмышта;
Илсез, кљнсез калгач, тљрле хакка
Бђялђрдђ халкым ялгышкан...
«Љлешећђ – кљмешећ», дèсећдер.
Џèч кèлешмèм!
Рèза тњгел мèн бу «тèћлеккђ».
Чордай озын тљндђ упкын буйлап
Йљртмђ èнде, кабат тèлмертмђ...
Елап, тђњбђ èттек ятèмлектђ,
И ялвардык: «Тђћрем, арала!»
Буыннарны èзгђн бу афђттђн
Ђрнè хђтер, йљрђк яна ла...
Зђћгђр књктђй хђятебез кљтђ.
Ђйтче, њксез,
Кайда тагын шундый ќèџан бар?
Бабамнардан калган èзге манђт,
Ќђннђт ќèре – èзге дога бар...
Язмыш, язмыш...
«Љлешећђ – кљмеш», дèсећ дђ бèт,
Љлеш алалдыкмы кљмештђн?
Нђфесем таман:
Азат èлем, туган халкым булса,
Шушы бђхет мèћа бèк ќèткђн!..
ЯНАР ТАУ
Сèнећ белђн генђ янар тау мèн,
Тђћрем яратмаган тèћнђрећ.
Књћелећнђн мђхрњм èтмђсђћ дђ,
Сèне сљеп њтђр кљннђрем.
Йљрђгемнећ белсђћ януларын,
Таћдай èћђр èдећ яныма...
Ак томаннар булып сарылыр èдећ,
Чњлдђ кље сулган ќаныма.
Сагынуларымны белсђћ ђгђр,
Яздай балкыр èдећ алдымда.
Ќылы кояш булып сыеныр èдећ,
Тљрер èдећ сљю-ялкынга...
Уелып айлар батса, књккђ ашып,
Ќèдегђн булып сèне эзлђрмен.
Сулышым булып èсђр моћсу ќèллђр,
Таћнар булып књктђн књзлђрмен...
Сèнећ белђн генђ ќèџан – таћлы!
Сèћа – таћга сљйлèм серлђрем...
Кљенечем, сљенечлђрем дђ сèн,
Сèн булмасаћ, љзелеп сњнђрмен...
ИЗГЕ ТЕЛК
Тèрлђгђн тљн. Мђж кèлђ тамчылар...
Юлдашлары сљенешђ язныћ.
Адђм гомере ќèтмђс, саный кèтсђћ, –
Нèчђнче язы èкђн ќèџанныћ?
Йомшак бђрхет тљн адашкан тышта.
Ќèл сыенып уза тђрђзђгђ.
Кемнђргђ яз, кемнећ кљзе ќèткђн:
Књптђн књнгђн вакыт бер эзгђ...
Лђззђтлектђ оеп тынган хђят,
И, љзелђ лђ былбыл таллыкта!
Чèксез књктђй èркен, саф ла! –
Хозурлыкка књћел тартыла.
Уйлар дђрьясыннан карап ятам,
Бар ќèџанга, шаять, берњзем,
Заманында Бèлђр, Вавèлоннар
Ябынып яткан серле књк йљзен.
Уйлый књћел, бу сандугач гаме,
Кай чорлардан шаулый бу таллар?
Зђћгђр књкле Бèлђр Аккаласын,
Ил Ханнарын књргђн бèт алар...
...Ишетђсезме?!
Мећ ел да элек Идел шулай ташкан.
Ќырдан èлђс торган тèяклђр.
Кырдан ашыгып кайткан шагыйрь Галè
Печђн чабып, ќыеп гљлђплђр.
Айсылуы йљгереп каршы чыккан,
Йљзе – кояш, èзге телђклђр...
Лђкèн књп тђ њтмђс кара язмыш
Бу ярларны аеры ќèтђклђр...
Хаќсыз èллђр белђн кљенђ дљнья –
Бèлђр шљџрђт књген кèчкђннђн...
Нè аяныч, ќèрдђ књп асылныћ
Явызлыктан гомере чèклђнгђн...
Канга баткан этлђр љередђй,
Талый залèм асыл Тèякне.
Корал тотып утка керде шагыйрь:
Ил булмаса, ќырыћ кèрђкме?!
Ил асылын ќуйды Болгар èле,
Яу ќèрендђ ќуйды Галèен.
Мђћге хђсрђт алды њзенђ.
Ил булмагач, нèчек баксын шагыйрь
Газèзлђре – халкы књзенђ?
...Чорлар агымына љстђн багып,
Йљзен куеп ќèллђр èркенђ.
Ватан суын кèчкђн Ханбèкђдђй
Ак манара коена Иделдђ...
Сђхђр вакыты. Ќèџан йолддызлары
Мђрќђн келђм чèккђн гљмбђзгђ.
Азан сафлыгы èћђ хаќлы ќèргђ
Йолдыз белђн йолдыз серлђшђ...
Идел èтђгендђ ак манара.
Уелып кына ќèргђ таћ èћђ.
Иленђ èгелек телђп, дога кылып,
Йокысыз яткандыр Ханбèкђ...
Нè дђвердђн кèлмешђклђр тњрдђ:
Ил югында кем сèн ќèрећдђ?
Илсез тућган Тукай, Фатыйх ќаны
Ђрнеп йљрèлђр кебек бњген дђ...
Елап табына-табына ятèмлектђ
Мèрас-юллар тезђ Габдулла.
Књз алдыннан кèтмè Зђйтњнђсе...
Ќан сљйгђнсез яшђњ авыр ла.
Књћелен юатыр надан хђлфђм:
Ханга èелеп Казан «ућган», дè...
Ярым сљю-сљелђњ булмаган књк,
Уртак лђхет – бђхет булалмый...
Такташ ќырлап узган кèшђрлектђн,
Бар нђќесне пакьлђп ак карда,
Сèрень гљленђ књмеп бар дљньяны,
Зђћгђр сагышы сызыла таћнарда.
Такташ янына, Сыркыдыга сугылам,
Бу Фèда ќан яфрак шавына
Кушылып ќырлый-ќырлый чђчђк ќыя,
Ђмèнђсен џаман сагына.
Кочак-кочак сèрень гљллђр љзеп,
Тезђ аныћ кайтыр юлына.
Тамбов урманнарыдай гњзђл хèслђр,
Кèћ офыклар – сыймас ќèџанга.
Ак каенлык сыман якты дљнья,
Матур тормыш яшè хыялда...
Егерме ел Туфан тар зèнданда.
Хатлар яза, ќèтмè карасы,
Љзелеп, сагынып èлгђ хатлар яза,
Кèлмè хатлар... сњнђ парђсе.
Чњ! Кайдандыр матур ќыр сызыла,
Ераклардан уелып башланды ул,
Хèслђрнећ èћ нечкђ ќèреннђн.
И, мокатдђс тылсым агыла,
Ташыгандай сагыш књленнђн...
Борынгы ќыр, таныш сабый чактан,
Шаулап узды язгы ташкын сыман,
Исђрлђтеп узды... Тын ќèџан...
Таћны ђсèр èткђн моћлы аваз,
Књктђ атылган аккош елавыдай
Яћгырады да љзелде кыл сыман...
Белмèм...
Сљенечтђнме, бђлкè кљенечтђндер...
Мђћгегђ љзелеп калган Хђйдђр сагышын,
Кемдер магнèтолда уйнаткан...
Џушыма кайтып, йљрђк кысылып куйды,
Тућды ќаным, чуалды уйларым.
Белмèм ђле мђќњс, сансыз Казан,
Нèндè алтын таќын ќуйганын...
Мђгúнђсез, буш калды соры дљньям:
Безгђ Књктђн èћгђн шул Фалны да
Књпсенгђнсећ, ахры йђ, Ходам!..
Ђйе, ачы хакыйкать бу...
Тыћласалар, бу ќан авазымны
Бèк азлары мèне њз èтђр.
Нèчђнче кат тапыйлар мèллђтне:
Бер ягы кол, ђ каршыда гњлè
Муткњзлђр.
Ач гавамга èрешђлмђс бу юллар,
Уку тњгел, кљннђрен дђ
Юньлђп књрмèлђр.
Ќаныћ нђрсђ?
Иманыћа тљкереп, таптый-таптый,
Бай угырылар тњргђ њрлèлђр...
Бђлкè, кемдер укып бер уйланыр,
Шуннан ќанына газèз гамь табар:
Дђрвèше дђ солтанга тèћ булган,
Књкрђп яшђгђн бèт болгарлар.
Зђћгђр бђрхет таћ капшана тышта,
Харчевняда бурлар кљлешђлђр.
Аптекалардан ак якалар тагып,
Шакшы рèшвђтлђрен бњлешђлђр...
Тњзђ алмыйча сљрем чокырында,
Юлга чыгам, књпме зар анда?!
Ђњвђл Тукай белђн Зђйтњнђсен
Озатып куя алтын Сарайга.
Япан ќèрдђ, ятлар књзенђ карап,
Гаяз сулды, нèгезен књралмый.
Туган ќèрдђ, èзге дога белђн
Бер лђхетлек урын табалмый...
Такташ хыялы – саф гњзђллек аша
Барып чыгам Исхак-Туранга...
Изге манђтен Хак-Таќ èтеп,
Ирештерђм «Идел-Урал»га.
Язмышлардан – узмыш юк, дèлђр дђ,
Бу èзгелђр азмы ут сљргђн?
Бљтендљнья залèмнђре љчен,
Мèллђтем џђм даџилары алдында
Тњбђн èелеп гафу њтенђм...
02.05.2000
МЂШЏЊР КЫЯ
рарт алèџђсе èелгђн аћа,
Рèм тез чњккђн, салып калфагын.
Мећ гасырныћ давылларын кèчкђн,
Горур чљеп таќын Кавказныћ.
Болгарныћ да хђтерлè ул язын.
Татып књрде фашèст явын да...
Књпме яшђп, бњгенгедђй нђфрђт,
Газап тоймагандыр ќанында...
Мèллђт яна сугыш ялкынында,
Ќèрдђ књкрђп яшђр чагында.
Бер ялгызы њкреп таулар яна,
Иллђр карап тора янында...
Балта тотып басып кермђгђн ул.
Ясак таламаган èллђрдђн.
Сабый ќаннарныћ да књзенђ атып,
Њзе ђткђм кљл-хђрабђлђргђ
Канлы ђлђмнђр элеп йљрмђгђн...
Ил сљрњлђр югалмаган эзсез,
Сулган вљќдан, èсђн калып та.
Зèндан пычрагында колга ђйлђнгђн
Ќаннар гына тњгел – намус та.
Ишелеп ялган ява дљнья љстенђ
Сызлый акыл мђкер, шакшыдан.
Иблèслектђ тынчып яшђњлђрдђн
Иман да, ахры, язган акылдан...
Књклђр куркып кол хђзрђтне тыћлый.
Вљќдан сатып кљрсè хакына,
Намусы књк сатлык тњргђ басып –
Ялган вђгазь сљйлè халкына.
Юксынадыр кыя мђрмђр таштай
Нык чакларын èзге Иманныћ.
Нèндè яуларга да таулыларныћ
Кыялардай бердђм торганын...
Ил сљрњлђр югалмаган эзсез...
ТУКАЙГА
Апрель гиз иан килегенд
Нурлар алып згр Иделдн.
Тукай дигн Бек изге затны
Апрель таы ирг идергн.
Ал шфакъле, мосу туган ул та:
Аз, – дигннр гомерен, – нишлисе!?
Кем уйлаган аны ччк тсле,
Мге егет булып яшисен.
р яз саен кмеш танар булып
Бйрм и Идел ирен.
Сабан туебыз кк ямьг кмелеп
Тукаебыз кайта трен.
Язгы ташкын булып грлп кайта
илдереп чапкандай пар атта.
Ак метлр, гллр алып кайта
Язлар кткн рбер йркк.
рфиядй Саба иле ис,
Кошлар ыры ягырый тугайда.
р яз саен бер могиза ктеп,
аман килчкбез Тукайга...
АК ЧЂЧЂКЛЂР
Ак чђчђклђр сèбелђ зђћгђр књктђн,
Кљмеш ќèргђ ап-ак кар ява.
Књћеллђрне сызып моћ агыла –
Ак шатлыкта йљзђ бар дљнья.
Гаќђп таныш сèхрè моћ агыла –
Озата бара ак башкалам.
Ак сљенечкђ ашыгып баса-баса,
Яшьлек хèслђремђ ашкынам.
Бђхетемђ сыенып атлыйм сыман,
Кайтып барам яшьлек юлымнан.
Гљллђр кочып Зљџрђ-Йолдыз кèлђ
Яшел хђтфђ алан буеннан.
Ап-ак чђчђклђргђ књмелгђн ул...
Иреннђре моћсу елмая.
Иелеп-èелеп кулына гљл алганда
Озын толымнары чайкала.
Ак каенга сљялеп баскан да ул,
Тњшенђ кысып сèрень гљллђрен,
Зђћгђр књккђ йотылып серен сљйлè,
Белђдер ул чђчђк теллђрен:
«Шул яланда йљрде Йолдыз-егет –
Ишетèмче назлы сњзлђрен.
Књрèмсђнђ, бар шатлыгым булган
Зђћгђр књктђй зђћгђр књзлђрен...»
СЊНГЂН ХЯТ
Сахраларга чыксам, хђйран калам:
Сњнгђн књклђр, шèћгђн гљллђр дђ.
Сèне шулай љзелеп сагынганга,
Зђћгђр сагыш èћгђн књзлђргђ.
Сахраларга чыксаћ – шђлећ бљркђн.
Чђчећ сèбелер, ќèллђр тèсђлђр.
Мèнем сулышым булыр – йомшак ќèллђр
Чђчлђрећђ сарылып èссђлђр.
Япан сахраларда – ялгыз каен
Моћда коена айлы кèчлђрен.
Тђрђзђћнђн нурлар булып èћђр
Џèч ќуелмас яшьлек хèслђрем.
Сахраларга чыксаћ, айга кара:
Йолдыз атылыр кыйбла тарафтан.
Исећђ тљшкђн саен књћелећ тулыр
Сèне сагынып кљткђн караштан.
МЕЋ БУРЫЧЛЫ
Зђп-зђћгђр књк. Књктђ алтын кояш,
Ќèрдђ хђтфђ дèћгез чайкала.
Шушы гњзђллеккђ сљенђ-табына,
Мећ рђхмђтлђр укыйм Ходайга.
Мећ бурычлы туган ќèр-анама,
Ќèрдђ књкрђп яшђњ хакына,
Мђшџњр теленећ ќђњџђрлђрен бèреп,
Улы èткђн бљек халкыма.
Тђњге хèслђр.... Сèхрè књз крашы –
Ќаннан кèтмђс књккђ тèћ рђхђт...
Мђќнњн ќаным ќèде књккђ чљйгђн
Олы мђхђббђткђ мећ рђхмђт.
«Яклаучым», – дèп тапкан мèне анам.
«Ил хуќасы», – дèеп њстергђн.
Кèчер мèне, èлем, сèн џаман – кол,
Тèк, љметем èсђн, без èсђн!
«Ике књзем сыман газèз анам,
Газèз халкым, туган èл!» – дèсђћ...
Илећ, анаћ бурычын акламыйча,
Нèчек књчмђк кèрђк бу ќèрдђн?!
ФИРЗ
Сабый сулышыдай иллр ис,
Пар кгрчен уйный кклрд.
Йрклрне билп язлар кил,
Ике аккош йз кллрд.
Серлрене кле кемг сйли,
Кем кзлрен назлап ил б?
Таллар иелеп илг пышылдыйлар:
– аны кемг зел, Фирз?..
Нинди чишм юган йзлрене,
Гллр сен, сеп бер бакса.
Та нурлары ташый кзлренн –
Днья ямьг кмел елмайса.
СЊЗ ЏИММЂТЕ
Сњз боткасы кайный. Сњзчђн заман.
Сњз кодрђте – атып тèгђн ук!
«Књп сњз – юк сњз», – дèгђн зèрђк бабам,
Сњз кадерен, тђмен белгђн ул.
Сњзлђр тљрле: сљю, дога сњзе,
Була сњзнећ хђнќђр кебеге...
Књрмђсђћ дђ њзен – књзаллана
Сњзлђр èясенећ кемлеге.
Ишетђсезме?! Ана, сабыеннан
Аералмыйча нурлы књзлђрен,
Изге телђк, сљенечлђрен кљйлè –
Ић мљкатдђс, èћ саф сњзлђрен.
Онытылырмы, љзелмђс ќыр сыман
Ќанына èћгђн тылсымлы сњзлђр?
Тыны љзелгђч тђ, рухын назлап,
Йолдыз булып балкыр ул књзлђр...
Сатлык сњзлђр...
Гаеп сњздђ тњгел, сљйлђњчедђ.
Сњзне тњгел, эшне књрђлђр...
Мђкер-вђгúдђлђрен кљйлè-чљйлè,
Џаман ялган сљйлè тњрђлђр...
Гарешлђрдђн èћгђн саф сњзлђр бар:
Корúђн сњзлђредђй Хак сњзлђр!
Йљрђгеннђн тамган канга манып,
Вљќдан èќат èткђн шèгырьлђр...
15 сентябрь, 2000, ќомга.
КЗ
Киек казлар оча. Кмеш кайчы
Кис сыман кклр килеген.
Кк гмбзе уйчан, гап серле –
Хтерлт шагыйрь келен.
Кз д иткн... Кит киек казлар.
Шлен болгап кала урманнар.
Узган гомерлрен эзлгндй
ирг игн ап-ак томаннар.
Згр яшьлегем ашмаммы дим,
Сузылып саныйм казлар теземен...
иан нидер ымлый... искртме
Гомерлрне бакый тгелен.
Тезелеп оча казлар... Ткъдир-кайчы
Тел сыман юллар агышын.
Згр кклр чиксез, никтер мосу –
Хтерлт шагыйрь сагышын.
УТЫРЫШЧЫЛАР
Èл тњрендђ – дђњлђт сараенда –
Мђќлес бара, кемнећ туйлары?
Иле, халкы љчен ќан атмакта, –
«Изге», èмеш, кылган уйлары...
Ќан ату дèп...
Џаман – борчак сèбњ,
Тормыш, èмеш, гљрлè бèт безнећ!
Тњрдђ – мљнбђр, њтђ књрђдер, шђт,
Књћел књген џђрбер кљрсèнећ.
Зур зал шаџèт – телнећ сљяге юк,
Сњз ќђннђткђ књзлђр тèмђсен...
Оќмах гèзгђнменè тук чырайлар,
Бер калыптан тљшкђн дèярсећ...
Мљнбђр кљйлђп тора эш тђртèбен.
Гаярь халык куймый џèммђтен:
Кемдер њќђтлђнеп чыгыш ясый,
Берèшлђре кљтђ чèратын.
Књпне белђ мљнбђр. Искђртђ дђ...
Чыгыш саен: «Тормыш – ал да гљл»...
Купшы сарай бљек хђќќђтлђрдђн, –
Кљрсèећнећ, канђт, кадерен бел...
Сырт куйганны яратмыйлар монда,
Љнђмèлђр хакныћ ачысын.
Иренећ дђ монда шђйлђп кенђ,
Мђслђк йљздђн генђ ачылсын.
Чын эш кайный башлый тђнђфестђ:
Џђр тегермђн њзгђ тарттыра.
Гавам сљргђн чèксез нужа белђн,
Хђќђт кенђ йљрè аптырап...
Ун ел буе ну сайрады Сарай!
Ил тезлђнде черек чèтђнгђ...
Чорлар буе зарыгып кљткђн тел дђ
Чèшел алмады, ђле дђ бèзмђндђ...
АК ШОМЫРТЛАР
Ак шомыртлар йљзђ айлы кèчтђ,
Илђс дљнья хушбуй èслђрдђн...
Гљлгђ сыенып кемдер карый сыман,
Ашкына ќан татлы хèслђрдђн...
Кљмеш ай коена саф чèшмђдђ
Хèслђнгђн таћ былбыл сазыннан.
Зђћгђр књлђгђдђ кыз елмая,
Књз алалмый сљйгђн ярыннан.
Сèхрè ямьдђ бђллњр чèшмђ буе,
Нурда йљзђ туткыл шомыртлар.
Иркђлè таћ ќèле чђчђклђрне,
Кљнлђшђлђр аннан йолдызлар.
Борылам да карыйм тèрђклђргђ,
Сызыла књћел таныш хèслђрдђн.
Гомер бакый аерылалмам ахры,
Ерак калган айлы кèчлђрдђн...
МЂЋГЕЛЕК ЌЫР
Шљкер, Раббым, олы бњлђгећђ, –
Маллы кыйтгам, асыл нђселем дђ:
Йљз дђ бèшен тљенлђп кèтте бèем,
Туксан бèшен ђйдè нèем дђ.
Ђнкђй дђ ђбè књк – намазлыкта...
Акбњздђн дђ сафтыр ќаны да...
Ике йљз яз балкыган ќèџанны
Бèзђп йљрèм èкђн таќымда!..
Ђнкђй карашыдай нурлы таћнар!..
Илаџè ямь ќèргђ бљркелђ.
Ђнкђй, сећеллђрдђн яшђњ бђхете
Мђћгелек яз булып тèрбђлђ.
Књк хђяте кайчак шундый зђћгђр,
Гњя мђрќђн ява кèчлђрен.
Назлы ќèллђр èсеп èркђлèлђр
Сљелњ џђм сљю хèслђрен...
Ќаннар сљенђ язга бара-бара,
Књк гљмбђзе серле елмая.
Ђнкђй, сећеллђрдђн – ќèџан нуры, -
Мђћгелек яз чыћлый дљньямда.
Март ќèленнђн кљлђч, нурлы йљзлђр,
Яз балкышы – књктђ, ќèрдђ дђ.
Ђнкђй, сећеллђрдђн яшђњ дђрте
Љзелмђс ќыр булып тèбрђлђ...
КАЗА
Гманлве таќдай књркђм булыр,
Ђ асылда – мђкер, хљсетле.
Уйнак књзлђр ачык хђтерлђтер
Ике йљзле шомлы бèтлекне.
Берне сљйлђр, уйлар – èкенчене:
Бљтенлђе белн кèресе.
Йорт-ќèрећ ќуй, мма каршы кèлмђ,
Аћа гына булсын кèлешле.
Мèн кодрђтле, бљек! – дèяр њзен,
Тђрђт алмый, табыныр тђрегђ.
Бар асылы моныћ чукмар булыр,
Џђм котлыгы булмас хђмергђ.
Ђњлèђ дђ, маньяк тулы монда...
Мèллèон ярлы – бер бай èшегђ.
Печђнлектђ яткан маэмай сыман:
Њзе дђ ач, тèрђ-књрше дђ.
Ђњлèђ књп, бњген «сергèй»кљне.
Агыла вèно, нè бар кабарга?..
Таћнан торып кара хђбђр èћђр:
«Ярты шђџђр янган пожарда».
Ђ èртђгђ «èзге харлам» љчен
Чаћ кагылыр, мђќелес њтђчђк.
Љреккђн мохèт: «йђ бер завод шартлар,
Йђ бер кораб тљпкђ кèтђчђк...»
Мђћге монда хђтсез корбаннарга
Ићрè матђм, њксè ќеназа.
Нђкú шул рухлы гавам тагылып йљрè,
Сњз катучы юк бèт моћарга...
Даџèлык юк тњгел... ќèмерњлђрдђ.
Њз кыйтгасы – књптђн хђрабђ.
Теш њтђрдђй бар ќèр басылып беткђн,
Баскан ќèрлђр, сыкрый бђладђ...
Яла ягып дљньяћны хур èтђ,
Юк, чèрканмый џаман – кђсептђ.
Шакшы èсем тагып, каныћ эчђ,
Ќанын фèда èтђ шул эштђ.
...Њз йортым да шуныћ кèшђрлеге.
Мећ яшђгђн асылын ќуйган да,
Ќèл èркендђ йљзђ књбек сыман,
Рèза куык, «фèда» кушканга...
ШОМЛЫ МЂЙДАН
Матђм сљреме мђйданда:
Ќèл дђ гаќèз, ул да тын.
Књк èелгђн: кат-кат саный
Туксан тугыз табутын.
Џђр табутта яшь, књркђм èр, –
Тезелгђннђр тњр якка.
ле иртђн бар да èсђн
Торганнар èде сафта:
Корал чыћлады, з-ара
Шаян-шук йљрде бар да...
Инде џђркемнећ дљньясы
Чèклђнгђн табутларда.
Канлы табутлар – сызыкта,
Арúягы упкын сыман.
Таћнар, кèчђлђр мђћгегђ
Хушлашкан инде моннан...
Нèк сулган соћ књркђм йљзлђр?
Канатлар каерылган?..
Хак: болар з њлемен тапкан
Илнећ њз коралыннан...
Нè хакына, яшь гљллђрдђй
Ќаннар љзелеп кèтђчђк?
Кабат тљкђнмђс љйлђргђ
Кара кайгы èћђчђк?..
Матђм каплаган ќèџанны –
Ќèл елый, ђрнè каен...
Тукталып дога њксèме
Џђр канлы мђет саен...
Нèгђ таћнар љркеп куя,
Нèгђ чаћ елый, дèсђм?
Мећ ана ќаннары белђн мећ
Утка тљшкђн èкђн...
«Ќèћњ аклый!» – дèп мут кљрсè,
Хђтсез мал, ќаннар салды.
Њзен бу юлы да вђхшђт,
Каберлек кљтеп алды...
Гомер дђџрè «бљек»леге
Тњбђн салам тњшђмнђн...
Гомер талый юлларына
Књпме èллђр тњшђлгђн?
Зèнданнан књккђ карыйм да,
Књк тђ сљремле џаман...
Кан коеш, бугазлашусыз
Торалмый дђџрè заман.
Њќђт томалый акылны:
Бу туксан тугыз бђндђ
Тљренеп ч – дђџшђтенђ
Йорт басмак булды тљнлђ...
Кèртђ салу, тоючы юк,
Шућа афђт – чèге юк.
Эзсез узмаган сљрелњлђр,
Шуышып йљрњче књп...
Тугры ђйтсђ, мал-кљрсè жђл,
Улаксыз ќèћелме ђллђ?
Сырхау гавам, књптђн таман, -
Тђмугúтагы хђллђргђ...
Карап торалар гèдайлар,
Тњзђ курчак-бèчара:
Кем ашыгып èман сата,
Кем самакатта чаба...
... Кан коеп, тђмам алќыгач,
Илереп куя, хуќа:
«Нèк котыптан чыгалмыйбыз?
Кем гаепле соћ моћа?..«
ГЉЛЛЂР ТЕЗГЂН СИРАТ...
Шђфђкú сњнгђч, «Аккошлар юлына»,
Мђрќђн књккђ текèм књзлђрем.
Сèхрè хђятем сèн язмышымда, –
Сèннђн башка нèчек тњзђрем?
Йолдыз књзлђрећне алма мèннђн,
Карашыћнан ташый хèслђрем...
Ќèџандай саф шатлык тулы ќаным, –
Сèн булмасаћ мèн соћ нèшлђрем?
Мђрќђн књктђ «кèек казлар юлы», -
Мљкатьдђс бњлђгем – ал, сèћа!
Серле књктђй ќèџан карашыћны
Ќèрдђн генђ књрњ аз мèћа...
Сагыну-сагышларга тњзђлмагач,
Матур гљллђр сайлап алам да,
Сèћа ашыгам, белђм, кљткђнећне, –
Сњнмђс маяк – гомер юлымда...
Књксел љрфèядђй кљмеш сафлык,
Ќèдегђн – ќèџан, èлаџ – вђгúдђбез.
Садђ хèслђр, таћ нурларга тљрелеп
Гљллђр тезгђн Сèрат кèчђбез...
ИШККСЕЗ КОРАБ
...Кайсы юллар, нèндè упкын тарта безне
Ќан сорап?!.
Дђрдмђнд
Алга èлткђн юл èћендђ батырлар маяк-маяк...
Туфан
Бертуктамый, џаман, џаман йљзђрбез
Утларга, кояшларга табан...
Такташ
...Њзђклђре куырылганда утта,
Кычкыргандыр, књрђлмèчђ таћны:
«Ќèмерек кораб – тљнге зèлзèлђдђ!..»
Љзгђлђнгђн фèдаèлђр ќаны...
Књптђн бљтерелђ ул дуфанлыкта
Зèндан – кораб, шыгрым, халкы зђгыйфь...
Хђлдђн тайган гавам, ул чарасыз,
Аџ, èрексез... Терсђк якын да бèт...
Олы зèндан. Њзе ватык, монда
Тоташ хђтђр: чукмар – вахталар...
Тулы њксез халык. Тњрђлђргђ,
Шомаќаннарга ак яхталар...
Кораб – шыгрым: дары џђм «геройлар»,
Почмак саен: – «храм», «èзгелђр...»
Ќèџан йљз чљерђ бу «асылдан».
«Кèлер хљкем, Тђћре тèгезлђр...»
Агай-эне хђлен белèм, дèсђм...
Тућ бакыр књз-чукмар вахтада.
«Сèћа, нèк алар? дèп тешен кысып,
Юкса, њземездђн сакчы да...»
Алтын таќлы Дђрдмђнд нèк кайгылы?
Ирек! – дèгђн бђхет юк алда...
Тау-тау алтын нèемђ хђсрђтлегђ?
Ил хђятен коллык буганда...
УГЫЛ, ОНЫКЛАРГА...
Китте дђ олакты дђџрè гасыр,
Њкенерлеге юк кайчан да...
Шатлык ђле бездђ!.. Љебезгђ
Ике нђнè – колын кайтканга...
Ятка èяреп, такмадык «мутантлар...»
Њзе èскђртте Хакыбыз èсемнђр:
Наный Галèђскђр џђм Ђмèрханын
Мèллђтќанлым сљенеп њз èтђр...
Рђхмђт язмыш. Асылын сайлагансыћ, –
Ераклардан кèлђ èзге юл...
Ић мљкђтдђс мèрас сезгђ, уллар, –
Безне йортлы, Ватанлы èтте ул.
Баскын љчен чњптер...
Безгђ – Изге! –
Кендек каныбыз тамган ќèр була...
Бђлзђм, балдан татлы тоела...
Йортта – Ќђлèл, Ђмèрхан, Галèђскђр...
Яћа чорныћ гаярь буыны!..
Дуфан ќанлыларныћ џђркайсына
Ил тњреннђн булсын урыны...
...Чордан-чорга саркып коллык èзђ, –
Кайчангача – афђт хђлебезне кем аћлар?!.
Котып тљнен кèчеп чорым узды, –
Бар љметем сездђ, оланнар...
Бар љметем сездђ...
ТУГАН ЯК
...«Бардыр Чистай артында
Бер авыл Слч дилр.
ырлап уятканга танарны,
тчлрен кнче дилр.»
(Мшр Тукайга ияреп)
Бишек канатында алсу танар.
Згр кклр кочкан якларым.
Яшел яз тренд ялан тпи
Басып калды бала чакларым.
авадагы торна тавышы булып,
смер чагым дш ерактан.
Саф чишмдй ташкан тге хислр –
Ахры мге китмс йрктн.
– Оныткандыр, диеп, уфтанмагыз,
Згр кгем, згр кллрем.
Танар шаит: сезне сагынганга
Сагышлыдыр минем кзлрем.
Ак шомыртлы, илкле аланнар,
Сандугачлы згр язларым.
Сызылып бара ем... йрклрд –
Мге калса икн ырларым.
ЯЛГЫЗ МАНАРА
Кз талганчы карыйм таш диварга,
Кпме серлрне ул саклаган!
Нинди бддогага юлыкканбыз –
Ниг безне язмыш таптаган?
Изге тауда ята храблр,
Тылагандай ирне рнен.
Кабер ташын изеп чирк баскан,
Сизен кебек грлр рнен...
Ак аланны тре билп алган.
Золым хаы шулдыр кыйблада.
Ташлар изгн аннар кистлр:
Тмуг барын якты дньяда.
Ак кфендй клглр аша
Ири аман кемнр тавышы?
Ал шфкълр булып анга кагыла
Терелй янганнарны сагышы.
Монсу Идел ниг уйга чумган,
Ниг таллар игн башларын?
ксеп искн йомшак та иллре
Кочып т кабер ташларын.
Кз алалмыйм изге дивардан мин.
Нич гасыр буыннарны бйлп
Саклап килгн нсел еплрен...
Келем тоя бабам хислрен.
УЯН, АНА
Уян, ана!
Ме гасырлар изгн
Коллык чплегенд изрдн.
Туктал инде
Канлы мхшр чен
Сабыйлары белн тлдн!
Тшлред ирп уянасы,
Ишетеп оланнарны тавышын.
Тоясыдыр терелй утта янган
Кызларыны рн – сагышын.
Ха кылгандай Идел ярларында
Башын игн мосу тирклр,
Лашманнарда снгн аннар чен
ксеп елый сыман милшлр.
Азмы яулар йзен кызыл якты,
Ак метлрене чиклде.
Сез йолган ил, абына-тн килеп,
Итк беп, кемг тезлнде?
Уян, ана!
Тмуг яшсенг
Тамырыа балта чабалар,
Баланы кол,
Илне чплек иткн
Залимнрг... йкл салалар.
Кем бгыре ауный тузаннарда?
Кайсысыны башы изелгн?
Кемдер кич алмас инде мге –
Тар инешт калып зелгн.
Золым кргн кош-кортлар да хтта
Чукымыйлар бала кзлрен.
вхшилр н ал кан белн
Ашлап йри мхшр эзлрен.
Яман чирлр азган бу чорларда
Анада мет. Ана гел чыдам!
Эх-х, афтне... аталарны кбесе
Стаканнан тгелеп тынчыган.
Кузгал, ана!
Коллык яшсенг
Башкаеа агу коялар.
Кклр ккрт!
Кара козгын ере –
Согы сабыены суялар...
ЮКСЫНУ
... Белм кпк, ерак дигезгч
ырларыны ташып агасын.
Тамбов урманнары оныта алмый
зе стергн бунтарь баласын.
Сагына аман гзл ак каеннар,
зелеп кт сине имннр,
Кксел мо ябынган урман-кллр,
Таллар уелып башын игннр.
«Урман кызы» бага еллар аша,
Басалмыйдыр йрк ярасын.
Бар дньяга згр нурлар сирпеп,
Саклый иан серле карашы.
Яшь тамгандай атыла йолдызлар,
Гя ккк сыеша алмыйлар.
Даиларны беклеген безд
Грг салып кына алыйлар.
Сыркыды стен мен д ай
Саный кебек чорлар арасын.
Кайгылы анадай нидер кзли,
уйган сыман йрк парсен.
р та саен згр чыбылдыктай,
Кк гмбзе, иелеп иргч,
ксеп б кебек эзлрене,
Усакларга сыенып эндш:
– Ниг сагыш тама кзлренн,
Ктсендер шатлык-хбрлр.
Шп атларга сикереп менмкче
аны згедн тбннр.
Сездн калган крш байраклары
Йзде канда. Инде билд.
Йотты утны Туфан. Ул тзгнне
Крстмсен ходай берг.
Клглр сыман ак кфендй
рнеп йри кемнр сагышы.
Кайнар шфкъ булып анга т
Терелй янганнарны сулышы...
Ткъдир, ткъдир...
Калкан сынган. Этлек сючелр
Йзг басып башка менгннр.
– Та! – диеп, утта телгн саен –
Кйгн аннар, чорлар кйгннр...
АТЫЛГАН ЙОЛДЫЗ
«Крше тавыгы каз кебек...»
Халык йтеме
Крше тавыгында тгел хикмт.
Сокланам мин креп кннрен.
Бар бит иллр: акылын тпк игеп,
ннт иткн ен, ирлрен!
Киек казлар юлын ткнбез бит,
Кмеш калфак чигеп кклрг!
ирд яшп киткн фида аннар
рнеп карый сыман кзлрг.
Та йолдызы кебек уелып тулган –
Сагыш-Сембик карашы.
Телеп-телеп канга тоз сипкндй
рни Кол Шрифлр ярасы.
телгн ир елый... Кадерсез тел –
з иленд тоткын, ирексез.
аннан бизгн намус брглн.
Вдан ири: тамыр-нигезсез.
Фидаилр рухы ник сызлана
метен уйган ксез ан сыман.
Галм бгырен телеп йолдыз атыла,
Упкыннарга очкан кош сыман.
Каргыш тгел, кара язмыш ткн
Нич буыннарны кннрен.
Акыл тгел, рмкчлр били
Анан язган тхет трлрен.
Крше тавыгында тгел хикмт,
Уйланам мин креп ирлрен.
Бар калканнар! Акылын тпк игеп,
Глбакчага кмгн иллрен...
РУХИ ХРАБЛР
***
Эх-х...
Арабыздан кайсы галах башлап
Кабак трзсен чирткндер...
аныбызны, каныбызны суырган
Коллык чире шуннан киткндер.
Ни гомерлр кткн танар килде –
Без д чпк табынырбызмы?
Буыннардан калган дуеннарга
Ярсып килеп абынырбызмы?!
Кабак чплегенд рчи манкорт:
Тамырыбызны коллык тарката.
Нинди токым з бгырен талый –
з канында агу болгата?!
***
... Кзлремне йомсам, кз алдымда
Згр кллр, балан гллре.
Урман, кырлар, хтф кочагында –
Болгар иле, бабам ирлре.
Тарих шаит: калкан рухлы бабам
Иман белн ген яшгн.
Иделен Мкк итеп, Ауропага
Алтын калфак кидереп яшьнгн.
Тарих бел – ташка аш атканын,
Басып керс, урган яуларын:
Тбесен тшеп, кп чукмарлар
Ялварганнар беп кулларын...
бген мин киек каз хленд,
Гаиз башыма урын юксынам.
Кайтып егылам бабам нигезен –
Шуннан башка дару юк сыман.
Изге тауда ак манара тора:
Тылый сыман безне хллрне,
йкл тгел, гя атам баскан: –
уймагыз, ди бугай, – эзлрне...
***
Кабакчылар бген яа ханнар.
Бур, трлр – ннт гизлр.
гез камыты кидереп дньясына
Типтерлр татлы биклр...
Дулый нал. Тре монда дал.
Исерек иман – тага куелган,
Адм аны, намус, вгъд монда
Тирес сыман юлга коелган.
Агыла хмер... Ага зобаныйлар,
Ага коллар, талар, кыйблалар,
Тузан кебек бтерелеп ага
зен даи кргн «аллалар».
Хан йодрыгын ялап кабаклыкта
Без шушылай пыскып йргнг,
Жиан рни сыман сыктый-сыктый:
«Асылыбызга кайтыйк», дигндй.
***
Эссе члд сусап тилмергндй
Жаным брглнгн чагында,
Бабам чорларына ха кыламын,
Шунда сихт табам аныма.
Идел-Уралымны пайтхете –
Миллт – анымны кз карасы.
Анам кебек газиз миа бу ир –
Мге снмс йрк ярасы.
Храблр саклап йкл тора –
Изге йкл: рбер ташы аны
Халкым бгырен уелган.
р карыш ир монда бабам тире,
Аны каны белн юылган.
Кпме яулар кичеп бирешмгн...
Инде ятим, ялгыз-ялангач.
Кктн ярдм сорый храблр –