Гигиеналы норматив аидаларын атап крсетііз

оршаан ортадаы зиянды химиялы заттектерді ШРЕК анытау кезінде наты гигиеналы нормалау принциптерін стану ажет, олара:

1) кезедік принципі

2) табалдырыты принципі

Кезедік – нормалау кезінде зерттеуді сйкес кезеіне байланысты наты реттілікпен атарылады. Химиялы заттар шін біінші кезе – аналитикалы.

Аналитикалы кезе кезінде физико-химиялы асиеттері бааланады: химиялы затты рылымы, параметрлері – балыту температурасы, айнау нктесі, суда ерігіштігі, зге еріткіштерде ерігіштігі жнінде мліметтер. Аналитикалы зерттеулер жрнгізу шін анытауды спецификалы дістері болуы талап етіледі.

Екінші кезе – токсикометрия. Токсикометрия – ткір токсикометрия – салыстырмалы эксперимент – созылмалы санитарлы-токсикологиялы эксперимент.

ткір токсикометрия – е жоары дозаларыны ауіптілік дегейін анытау.

Салыстырмалы эксперимент – санды жне сапалы асиеттерін, кумулятивті асиеттерін анытау. Нерв жйесіне, АІЖ-не, ТАЖ-на, ЖЖ-а серін анытау.

Созылмалы санитарлы-токсикологиялы эксперимент кезінде нормаланушы факторды адам азасында згерістерді пайда ететін табалдырыты конценирациясы аныталады. Созылмалы санитарлы-токсикологиялы эксперимент нтижесі бойынша токсикалы сері бар факторлара ШРЕК аныталады.

Орта факторларын нормалау теориясы, нормалау саласында жаа білімдерді алан сайын, немі жетiлдiрiлiп жне толытырылып отырады. Дегенмен нормалау келесi аидалар негiзiнде жргiзiледi:

1. Медициналы крсетуi жаынан бірінші орында болу аидасы. Бл аиданы негiзiнде, адамны денсаулыы мен оны мiрiндегi санитарлы жадайына, фактор серiнi бiрiншi дрежелiк маыздылыы туралы жадайлар жатыр. Бл кез келген фактор шiн гигиеналы норматив орнатуды негiзгi аидасы жне ешандай млтiксiз орындалуы ажет. Бл аида бойынша:

1. Іс жзiндегi концентрацияны тмендету жнiнде тиiмдi шараларды жотыы жне оршаан ортаа тсетiн су немесе ауаа шатын шадарды, газдарды тазартатын дiстi жотыы жнiндегi ешандай себептер бекітілетін норматив дегейiне серiн тигiзбеуi ажет.

2. Гигиеналы регламент орнатана дейiн заттар ндiрiске енгзiлмейдi, осыан байланысты ылыми зерттеулер алдымен жургізiлуі ажет.

3. Бекітілген норматив, азiргi ылымны е соы жетiстiктерiн ескерген кезде, адам шiн абсолюттiк ауiпсiздік кепiлдiгiн беруi ажет.

2. Азаны биологиялы жауаптарын дифференциялау аидасы. Азаны химиялы заттарды серiне реакциясы ш крсеткiштерге байланысты:

· затты биологиялы белсенділігіне;

· затты дозасына:

· азаны арсылы кшiне

Неурлым затты биологиялы белсенділігі жне оны концентрациясы (дозасы) жоары болса, сондай-а, азаны арсылы кшi тмен болса, солрлым азаны биологиялы жауабы кштiрекболады. Азаны биологиялы жауабын келесi трлерге бледi: лiм-жітім, аурушанды, ауруды физиологиялы белгiлерi, азадаы табиаты белгісіз згерістер, заттарды азада жиналуы.

1. Нормаланатын факторларды таралуы жне оларды серіне шырайтын трындар, бнда оршаан ортада кеінен таралан факторлар басым болып табылады.

2. Факторды биологиялы серіні сипаты. серлерді алыстаан салдары бар факторлар (мутагенді, канцерогенді, эмбриотоксикалы)

3. Онымен байланысты ндірісті келешектегі дамуын есепке ала отырып, факторды серіні ендік болжамы. Оны басымдылыы ндірісті ауымыны кеейуімен байланысты.

4. оршаан ортада факторды тратылыы. Е траты факторлар басым болады.

5.Биологиялы активтілігіні крт жоарылауы ммкіндігімен, оршаан орталарда заттарды тасымалдануы, мынадай заттар басым болып келеді (мысалы, микроазаларды серінен металлды сынапты метилсынапа айналуы. Минамата ауруы).

6. Нормаланатын факторларды (йлескен, кешенді, біріккен) баса да факторлармен зара серлері. Денсаулыа тере теріс сер крсетуі.

7. Факторлар туралы апараттарды болуы жне гигиеналы зерттеулерге оай ол жеткізе алу. Басымдылыы осы тарау бойынша орытындыа байланысты беріледі.