Су сапасын жасартуды негізгі дістерін сипаттаыз

Су кздеріні суы деуден кезе-кеземен теді. деуді негізгі дістеріне тазарту (суды млдірлендіружне тссіздендіру) жне зарарсыздандыру жатады, ал ажет боланда, суды органолептикалы асиеттерін жасарту, суды жмсарту, кейбір химиялы заттардан блу шін, осымша (арнайы) дістер олданылады.

Тазарту – суды деу дістеріні жалпы кешенінде маызды кезе болып табылады, йткені, ол суды физикалы крсеткіштерін жасартады. Араласан заттардан тазарту кезінде, судаы микрооразаларды да едуір блігі жойылады. Суды толы тазартылуы, оны зарарсыздандыруын жеіл жне тиімдірек жргізуге ммкіндік береді.

Млдірлендіру жне тссіздендіру масатында суды тазарту механикалы (тндыру арылы), физикалы (сзу) жне химиялы (коагуляция, флокуляция) дістер арылы жргізіледі.

Суды тндыру арнайы рылыстарда (тндырыштарда) жргізіледі. Тндырышта су баяу аатындытан (2-8 саат бойы), араласан заттарды кп блігі суды тбіне шгеді.

Тндыру рдісін жылдамдату шін, коагуляциялау олданылады. Коагуляциялау, тіпті тндыру жне сзу рдісінде де жойылмайтын араласан заттардан суды тазартуа ммкіндік беретін, химиялы діс болып табылады. Коагуляциялауды жргізгенде, суа, онын рамындаы бикарбонаттармен реакцияа тсуге абілеті бар, химиялы зат (коагулянт) осылады. азіргі кезде коагулянт ретінде ккірт ышыл алюминий (алюминий сульфаты немесе ккірт ышылды глинозем) кеінен олданылады, сонымен бірге жоары молекулалы флокулянттар: сілтілік крахмал, белсендірілген кремний ышылы жне баса препараттар да пайдаланылады. Ккірт ышыл алюминий судаы бикарбонаттармен рекеттесіп, ірі, салматы, о зарядты алюминий гидрототыыны лпектерін тзеді. лпектерді салматары ауыр боландытан, олар шгіп, здерімен бірге суа араласан, теріс зарядты ластаушы блшектерді тнбаа тсіреді, бл суды тез тазаруына жадай жасайды.

Коагуляциялау мен тндыру нтижесінде су млдірленеді жне біршама тссізденеді, біра онда лі де суа араласан, тым майда, заттар мен микроазалар алады, сондытан, суды онан ары тазартылуы жргізіледі.

Суды араласан заттардан толы тазарту шін сзуді олданады. Суды сзу шін баяу жне жылдам сзетін сзгілерді пайдаланады.

Баяу сзетін сзгіні німділігі тмен боландытан, кішігірім су бырларында, ауылды елді мекендерде ана олданылады. Ол бетоннан немесе кірпіштен жасалан резервуар болып табылады, ішіне абат-абатпен, блшектерді лшемі жоары арай біртіндеп азаятындай, сатас, малтатас, иыршытас, м, (0,8-1,0 метр) салынады. Сзгіні тбінде темір-бетон плиталарынан немесе саылаулары бар ттіктерден тратын дренажды жйе орнатылады. Су, сзгі арылы баяу, саатына 0,1-0,3 м жылдамдыпен ткізіледі. Баяу сзетін сзгі арылы суды тазарту бірнеше фактор кешеніні серінен жзеге асырылады: араласан заттарды механикалы сталуы адсорбция, тотыу (суда еріген оттекті химиялы сер етуі).

Бнымен атар, суды тазаруы микроазаларды ферментативті ызметіні арасында жне сзгіде тіршілік ететін арапайымдыларды тіршілік рекетімен байланысты биологиялы рдістер нтижесінде іске асырылады. Суды сзгілеу рдісінде сзгіні бетінде жне оны жоары абаттарында судаы р трлі органикалы, минералды заттар, коллоидты блшектер жне кп микроазалар сталынып алу нтижесінде, биологиялы абыршы тзіледі. Бндай сзгі «жетілген» деп саналады, себебі, ол органикалы заттарды минералдануына жне микрофлораны жойылуына е жасы жадай жасайды.

Ірі су бырлары станцияларында жылдам сзгілер олданылады. Оларды сзу жылдамдыы, баяу сзгілерге араанда, 50 есе жоары, алайда, бндай сзгілерден тетін суды млшері кп боландытан, олар тез ластанып, отын-отын, тменнен жоары арай баытталан, сумен жуып тазартуды ажет етеді.азіргі кезде суды тазарту шін санитарлы практикада, сзу жылдамдыы 10-12 м/сек болатын, кварцты-антрацитті сзгілер олданылады. Сзу нтижесінде су толы млдірленеді жне микроазалардан, шамамен, 99% тазарады .Су бырлар арылы сумен амтамасыз ету практикасында, сондай-а, «жанаспалы млдірлегіш» олданылады. Бл, деттегі су тазартатын рылыстарды барлы кешенін алмастыратын ондыры. Ол коагуляция, тндыру, сзу - слбасы бойынша жмыс істейтін, 2,3-2,6 м биіктікке дейін иыршытаспен, ммен толтырылан, бетоннан жасалан резервуар. Су, бырлар жйесімен млдірлегішті тменгі жаына беріледі, ал коагулянт су млдірлегішке тсуі алдында тікелей быра осылады. Коагуляция млдірлегішті, ірі тйіршікті блшектер салынан, тменгі блігінде жреді, ал жоары бліктерінде коагулянтты жне баса да араласан заттарды лпектері сталынып алады. Жанаспалы млдірлегішті кемшілігі, оны су тазарту німділігіні тмендігі жне тез ластанатындыы болып табылады, сондытан оны жиі тазартып тру керек.

Суды еріген органикалы осылыстардан тазарту шін, адсорбция дісі, ал еріген органикалы жне минералды заттарды млшерін азайту шін - электролиз олданылады.

Суды сапасын жасартуды келесі кезеі – оны зарарсыздандыру, яни - микроазаларды жою. Бл р трлі химиялы, физикалы жне механикалы дістер кмегімен жргізілуі ммкін.

Суды зарарсыздандыруды химиялы дісі, оан, судаы микроазаларды жоятын, р трлі химиялы осылыстар – реагенттер осу арылы жзеге асырылады. Реагенттер ретінде газ кйіндегі хлор, хлорды р трлі осылыстары (хлорлы к, гипохлориттер, хлорамин жне басалар), озон, сутекті асын тотыы, т.б. заттар олданылады.

Санитарлы практикада суды зарарсыздандыруды е жасы сыналан жне сенімді дісі - хлорлау болып табылады.