Электронды кімет» бадарламасыны масаты мен міндеттерін сипаттаыз
«Электронды кімет» (e-Government) термині барлы мемлекеттік органдарды басын біріктіріп, олара интернетті, электронды терминалдарды немесе тіпті ялы телефондарды кмегімен трындара ызмет крсетуге ммкіндік беретін бірттас жйені білдіреді. Жеке тлалара ана емес, компания мен ксіпкерлерге де.
Мнда мемлекет, бизнес жне азаматтар арасындаы зара арым-а тынасты электронды кімет ішіндегі G2C (мемлекет-азаматтар) G2B (мемлекет-бизнес) жне G2G (мемлекет-мемлекет) деп аталатын негізгі модельдер атарады.
Елімізде электронды кімет ру идеясын Мемлекет басшысы зіні республиканы лемдегі бсекеге абілетті елу елді атарына енгізу туралы азастан халына жыл сайыны жолдауында білдірген болатын. 2004 жылы 10 арашада электронды кіметті ендіру туралы «азастан Республикасында электронды кіметті алыптастыруды 2005-2007 жылдара арналан мемлекеттік бадарламасы Президент Жарлыымен бекітілді.
Бадарламаны іске асыру келесі міндеттерді кезе-кеземен шешу жоспарланан болатын:
Электронды кіметті алыптастыруды бірінші кезеінде – апараттарды жариялау жне тарату.
Екінші кезеі - мемлекеттік органдар мен азаматтарды зара арым-атынасына тікелей жне айтармалы жолды интерактивті ызмет сынады.
шінші кезеде - аржылы жне за операцияларын кіметтік порталдар арылы жзеге асыру жолымен транзакциялы ызмет крсету.
Тртінші кезеде - апаратты оамды толы алыптастыру.
Бадарлама 2005 жылы іске осылып 2 жыл ішінде е-кіметті инфрарылымы алыптастырылып, базалы рамдас бліктері рылды: веб-портал жне шлюз, ведомствоаралы электронды жат айналымы, куландырушы орталытары, бірыай клік ортасы.
Сонымен атар, 2007 жылы бкіл ел бойынша бірыай тізілімге біріктірілген жеке жне зады тлаларды мемлекеттік деректер оры траты пайдалануа енгізілді. Веб-портал арылы мемлекеттік органдарды 20 интерактивтік ызметтері іске асырылды.
2007 жылы электронды кіметті дамыту масатында «азастан Республикасында электронды кіметті алыптастыруды 2008-2010 жылдара арналан мемлекеттік бадарламасы абылданды, онда электронды кіметті базалы инфрарылымын жне ол жеткізу тетіктерін кеейту жне дамыту масаттары ала ойылды, мемлекеттік басаруды жне леуметтік маызы бар мемлекеттік ызметтерді сыну дерістеріні сапасын жне тиімділігін арттыру масатында электронды кіметті рамдас бліктерін дамыту;
шінші кезені алышарты транзакциялы кезеде «Электронды мемлекеттік сатып алулар» АЖ ру болды. Бдан былай ксіпкер кесесінен шыпай тендерлерге атыса алады. 2010 жылды 1 атарынан бастап барлы мемлекеттік сатып алулар http://www.goszakup.gov.kz/. мемлекеттік сатып алулар веб-порталында электронды алыпта баа сынымдары арылы жзеге асатын болады.
2009 жылы ксіпорын субъектілеріне арналан «Е-лицензиялау» жобасын ендіру басталды. Бл ксіпорындарды лицензия алу барысындаы дерістерді жеілдету жне лицензияланатын ызмет трлерін жзеге асыру. Е-лицензиялау – лицензия алуа тінім берген адамны, оны тінімін арау жолындаы дерісті барлыын баылауа ммкіндік береді. Мны барысында тінімді арастырып жатан адаммен тінімді жіберген адам арасындаы арым-атынаса жол берілмейді. Ол сыбайлас жеморлы саласындаы лкен тиімділікке ие.
Мемлекеттік бадарламаны ірлік баыттары оса дамуда. ірлерде электронды жат айналымыны бірыай жйесі ендірілді, 2009 жылды ыркйек айынан бастап барлы кімшіліктер электронды жат айналымыны жеделдігін пайдалануда. 5 тадалан ызметке «Электронды кімдік» жйесіні тп тласы зірленіп, Павлодар облысыны кімдігіне тжірибелі пайдалануа ендіру жргізілді.
2009 жылды желтосан айында «Бірыай нотариалды апаратты жйе «е-нотариат» жобасыны Астана аласы бойынша пилотты ндірістік пайдаланылуа осылды, оны масаты нотариалды іс-рекеттер туралы есепті уатылы жне натылы болуын жне нотариустарды тиімді жмыстарын оларды Р ділет министрлігімен, республикалы жне ірлік нотариалды палаталармен зара іс имылдарын амтамасыз ету. з кезегінде халыа сапалы, ыты нотариалды ызметтер сынылады. Бірыай нотариалды апаратты жйені республиканы барлы ірлеріне ендіру 2010-2012 жылдара жоспарлануда.
Осыдан біз еліміздегі электронды кіметті арынды дамуын креміз. 2010 жылы азастан Республикасындаы электронды кіметті дамуына Біріккен лттар йымымен жоары баа берілді. Б Экономикалы жне леуметтік даму департаментімен дайындалан, электронды кіметке жаханды дайынды рейтингісіні жыл сайыны деректеріне сйкес, азастан соы жыл ішінде лемдік рейтінгідегі 81 орыннан Ресейді (59 орында), Беларуссияны (64 орында) жне Украинаны (54 орында) артта алдырып арынды тррде 46 орына ктерілгендігі айа.
Елімізде е-кіметті ызметтерін пайдаланушыларды (зады жне жеке тлалар) саны 70 мыа жуы тіркелген.
Азаматтарды мемлекеттік электронды жобалара атысуы «электронды атысу» (e-participation) крсеткіштері бойынша жіктеуіште азастан елі 2008 жылы крсеткіштермен салыстыранда (106 орыннан) 18 орына ктерілген.
«Электронды кімет» порталы – азастан азаматтарыны жне республика онатарыны азастан туралы, оны кіметі, занамасы, лтты назар аударарлы орындары туралы ресми апарат ала алатын, сонымен атар он-лайн режимде мемлекеттік органдар ызметіне ие болып жне айыппл тлеуге ммкіндік беретін бірыай ресурс.
Порталда экономика, білім, мдениет, ебек, денсаулы, спорт, туризм жне адам міріні зге де салалары бойынша бірнеше мтіндік блімдерде 2000 астам апаратты ызмет крсетіледі. Мысалы, «Білім» блімінен білім задылытары, елдегі алдыы атарлы оу орындары, лтты бірыай тестілеу нтижелерін жне азастанды ЖОО-ны Интернет-ресурстарына арналан пайдалы сілтемелерді, білім беру бадарламаларын жне мемлекеттік органдар туралы толы апарат таба аласыз.
Алайда портал тек апаратты ресурс ана емес, оны пайаланушыларына мемлекеттік органдарды ртрлі электронды ызметтері сынылады. азірді зінде за кезекте трып, уаытты боса ткізбей-а мемлекеттік анытамалар алуа болады – кп нрсені з компьютеріізді алдында отырып бітіруге болады. Бгінгі кнге дейін «электронды кімет» порталында ділет, білім, ішкі істер, ауыл шаруашылыы, ебек жне леуметтік орау министрліктеріні, сонымен атар Жоары сот пен Салы комитетіні 74 интерактивтік ызметтері крсетіледі. 2014 жыла арай «электронды кімет» шеберінде барлыы леуметтік-маызды мемлекеттік ызметтерді жартысынан кбін виртуалды формаа ауыстыру жоспарлануда.
Порталдаы электронды ызметтерді пайдаланбас брын жаа пайдаланушы ретінде портала тіркелу ажет: пайдаланушы келісімімен танысып, жеке идентификациялы номерді (ЖИН) енгізіп жне кілтсзді ойластыру керек.
«Электронды кімет» арылы халыа крсетілетін электронды ызметтерді тізімінде кптеген тарматар кілтті суретімен белгіленген. Демек, бл ызметке ие болу шін пайдаланушыны электронды цифрлы олтабасы (ЭЦ) болуы тиіс. Тиынны суреті бар белгі бл ызметке Р Салы кодексіне сйкес мемлекеттік баж салыын тлеу ажеттігін білдіреді.
2011 жылы портала 5 жыл толды. Осы аздаан уаыт ішінде порталды алыптасуы апаратты, интерактивтік жне транзакциялы ш кезеді басынан ткерді, порталда интерактивтік сервистер саны мен ызмет трі сті, онлайн тлемдер мен айыпплдар тлеуге ммкіндік ашылды. «Электронды кімет» дамуыны игі нтижесі ретінде, Б-ны рейтингіне сйкес, азастан лемдегі алдыы атарлы 50 елді рамына кіріп, ммкін болатын 192-ні 46–ы орында тр.