Бульды алгебра.Компьтерд логикалы элементтерін сипаттаыз.

Логика – бл адам ойлауыны трлері мен задары туралы, оны ішінде длелдеуге болатын пікірлерді задылытары туралы ылым. ХIX асырды ортасында аылшын математигі Джордж Буль логикалы алгебраны негізін алады. Аиат жне жалан мндеріне 0 жне1 сандарын сйкестендірді. Логикалы рнектер электронды схемалар руды басты негізі. Компьютерді негізгі бліктерін райтын ртрлі интегралды микросхемаларды ары физикалы тбірі - ЛОГИКАЛЫ РНЕКТЕР болып табылады. Бульдік алгебрада ЖНЕ, НЕМЕСЕ, ЕМЕС логикалы элементтері олданылады.Триггер Бл компьютерді регистрлеріне екілік кодты бір разрядын жадыда сенімді сатау шін кеінен олданылатын электронды схема. Регистр Бірнеше триггерден тратын алыптар жйесі жне ол кпразрядты екілік кодты ыса уаыта сатауа арналан. Сумматорлар (осындылауыш) екілік сандарды осуды орындайтын электронды схема. Шифратор Ол сигналды кода айналдырады да жне оны машинаа ыайлы етеді. Дешифратор Шифраторды рекеттеріне кері амалдарды орындайды.Компьютерді логикалы элементтері Компьютерді логикалы элементі – элементар ( арапайым ) логикалы функцияны жзеге асыратын электронды логикалы схеманы блігі . Компьютерді логикалы элементтері дегеніміз – ЖНЕ , НЕМЕСЕ , ЕМЕС электронды схемаларын айтамыз . Бл схемаларды кмегімен компьютер рылыларыны жмысын сипаттайтын кез келген логикалы функцияны жзеге асыруа болады . Логикалы рнектер электронды схемалар руды басты негізі . детте , вентильдерді екіден сегізге дейін кірісі жне бір немесе екі шыысы болады . Вентильдердегі «1» жне «0» болатын екі логикалы жадайды крсету шін олара кірістік жне шыысты сигналдарында кернеуді белгіленген екі дегейіні бірі сйкес болады . детте жоары дегей – «аиат » (1) мніне , ал тменгі дегей – «жалан » (0) мніне сйкес болады . рбір логикалы элементті зіні логикалы функциясын крсететін шартты белгісі болады . Бл крделі логикалы схемаларды жазуды жне тсінуді жеілдетеді . Аиатты кестесі – бл логикалы операцияны кестелік трде сынылуы . Логикалы элементтерді жмысын аиатты кестелерді кмегімен сипаттайды . Компьютерді негізгі бліктерін райтын ртрлі интегралды микросхемаларды ары физикалы тбірі -осы крделі логикалы рнектер болып табылады . ЖНЕ элементі ЖНЕ элементіні кмегімен арапайым екі Х1 мен Х2 айтылымдарыны бір рамдаса бірігуі логикалы кбейту немесе конъюнкция ( латынша conjunction-біріктіру ), ал операцияны нтижесі – логикалы кбейтінді деп аталады . Белгіленуі : Х1Х2, Х1&Х2, Х1Х2, Х1 AND Х2, Х1 жнеХ2 ЖНЕсхемасыекінемесеоданкплогикалымндерініконъюнкциясынжзегеасырады . рылымды схемаларда екі кірісі бар . ЖНЕ схемасыны барлы кірістерінде бірлік боланда , тек сонда ана оны шыуында бірлік болады . Ал кірістерді е болмаса біреуінде нл болса , онда шыуында да нл болады . ЖНЕ схемасыны аиатты кестесі Кірістік шамалар Шыуы Х1 Х2 У 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 Пікірді екеуі де аиат боланда , Х1 жне Х2 конъюнкциясы аиат . Х1 немесе Х2 пікірлеріні бірі немесе екеуі де жалан болса , онда Х1 жне Х2 конъюнкциясы жалан болады . Техника жзінде , конъюнкция конъюнктор деп аталатын рылысыны кмегімен іске асырылады . Конъюнторды арапайым моделі болып , бірнеше электрлік кілттерді тізбектеліп осылуы табылады .Бл жадайда арапайым аиат пікірге кілтті тйыталуы , ал аиат крделі пікірге жанып тран электр шамы сйкес келеді . Біріктіруші маынада олданылатын НЕМЕСЕ элементіні кмегімен арапайым Х1 жне Х2 айтылымдарыны бір рамдаса бірігуі логикалы осу немесе дизъюнкция ( латынша disjunction-блу ), ал операцияны нтижесі – логикалы осынды деп аталады . Белгіленуі : Х1Х2, Х1\Х2, Х1+ Х2, Х1 OR Х2, Х1 немесеХ2. НЕМЕСЕсхемасыекінемесеоданкплогикалымндерінідизъюнкциясынжзегеасырадыАпаратлшеміДискреттіхабарапараттыаырысанынамтитындытанонылшеугеболады . Апаратшамасыны 3 трі бар : - рылымды лшем - статистикалы лшем - семантикалы лшем

4.Логикалы амалдармен жмыс істеу. Мысал келтірііз.Логикалы кбейту (коньюнкция). Екі немесе одан кп пікірлерді «жне» жалаулыы кмегімен біріктіру амалы логикалы кбейту немесе коньюнкция деп аталады. Коньюнкция:

-табии тілде «жне» жалаулыына сйкес келеді.

-пікірлер алгебрасында ^ немесе & белгілерні бірімен табаланады. Коньюнкция – ол рбір арапайым екі пікірге, пікірлерді екеуі де аиат боланда ана аиат мн абылдайтын крделі пікірді сйкес оятын логикалы амал. Логикалы осу (дизьюнкция). Екі немесе одан кп пікірлерді «немесе» жалаулыы кмегімен біріктіру амалы логикалы осу немесе дизьюнкция деп аталады.Дизьюнкция: -табии тілде «немесе» жалаулыына сйкес келеді. -пікірлер алгебрасында белгісімен табаланады. Дизьюнкция – ол рбір арапайым екі пікірге, пікірлерді екеуі де жалан боланда ана жалан мн абылдайтын, пікірлерді е болмаанда біреуі аиат боландаа аиат мн абылдайтын крделі пікірді сйкес оятын логикалы амал.Логикалы теріске шыару (инверсия) . «Емес» жалауыны кмегімен пікірді теріске шыару амалы логикалы теріске шыару немесе инверсия деп аталады. Инверсия: -табии тілдегі «дрыс емес», «теріске шыару» сздеріне жне «емес» жалауына сйкес келеді. -пікіпрлер алгебрасында белгісімен табаланады. Теріске шыару – ол рбір арапайым пікірге, негізгі пікірді жалан екенін орытындылайтын крделі пікірді сйкес оятын логикалы амал.