Бит апаратты лшеуді е кішкене бірлігі болып табылады.

Апаратты лшеуді келесі бірлігі байт деп аталады.

«Апарат» сзін байтпен есептейді, ал мндаы 1 байт 8 битке те.

детте 1 байтты кмегімен бір символ кодталады. Символ – ол кез келген белгі: ріп, цифр, тыныс белгісі немесе бос орын.

Сонымен біз апаратты лшем бірлігі байт екенін білдік. мірде лкен клемді апаратпен жмыс істеуге тура келеді. Сондытан апаратты лшеуді ірі бірліктері де кездеседі:

1 Килобайт (Кб) = 1024 байт

1 Мегабайт (Мб) = 1024 Кб

1 Гегабайт (Гб) = 1024 Мб

1 Терабайт (Тб) = 1024 Гб

Жалпы трде апарат дегеніміз – ол наты мірді белгілермен немесе сигналдарды кмегімен бейнелену.

Апарат термині латынны informatio – тсіндіру, баяндау деген сзінен шыан.

Бізді оршаан ортадаы сан алуан апаратты р трлі белгілерге байланысты топтауа болады.

Апарат шыу облысына байланысты былай блінеді:

• арапайым – бл жансыз табиатта болып жатан былыстар мен процестерді бейнелейді.

• Биологиялы – сімдіктер мен жануарлар леміндегі процестерді бейнелейді.

• леуметтік – оамдаы адам туралы процесті бейнелейді. Ол адамны практикалы мір тіршілігімен тыыз байланысты, сондытан адамны анша тіршілік трі болса, сонша леуметтік апаратты трі мен типін ажыратуа болады. мысалы, оама байланысты апаратты кпшілік, арнайы жне жеке деп жіктеуге болады.

Апаратты беру жне абылдау дістеріне байланысты келесідей ажыратады:

• визуальды – крнекі бейнелер мен арнайы белгілер арылы таратылады;

• аудиальды – дыбыс арылы таратылады;

• тактильді – сезім арылы;

• органо-лептикалы – иіс жне дм арылы;

• машиналы – есептеу техникасыны кмегімен таратылады.

Информатикада апаратты екі трін арастырады.

1. аналогтік, яни кез-келген уаытта жне кез-келген лшемге згере алатын здіксіз процесті сипаттайтын апарат ( мысалы, адам денесіні ызаны, музыкалы шыармалар.)

2. зілісті, яни дискретті процесті сипаттайтын арнаулы уаытта жне алдын-ала белгіленген мндерін абылдап згеруі ммкін сигнал. Дискретті процесті сипаттайтын апарат (мысалы, жыл мезгілдері, Морзе ліппесіндегі нкте жне тире).

Апарат андай трде болады?

Апарат мына трлерде болуы ммкін:

• мтіндер, суреттер, сызбалар, фотосуреттер;

• жары немесе дыбыс сигналдары;

• радиотолындар;

• электрлік жне нервтік импульстер;

• магниттік жазбалар;

• ымдар мен имылдар;

• иістер мен дм сезінулер;

• азаларды белгілері мен асиеттері рпатара беріліп отыратын хромосомдар жне т.б.

Апаратты асиеттері трысынан аралатын нрселер, рдістер, материалды немесе материалды емес

асиеттері бар былыстар апаратты объектілер деп аталады.

Апарат алай беріледі?

Апарат хабарламалар трінде андай да бір апарат кзінен оны абылдаушыа оларды арасындаы

байланыс каналдары арылы беріледі. Апарат кзі берілетін хабарламаны жібереді де, ол берілетін сигнала

кодталады. Бл сигнал байланыс каналы арылы жіберіледі. Нтижесінде абылдаушыда абылданан сигнал

пайда болады, осында коды шешіледі жне абылданан хабарламаа айналады.

Байланыс каналы

АПАРАТ КЗІ ----------- АБЫЛДАУШЫ

Мысалдар:

1. Ауа райыны болжамы туралы апараты бар хабарлама абылдаушыа (телекрерменге) апарат

кзінен – метеоролог маманнан байланыс каналы- телевизиялы тарату аппараттары мен телевизор арылы беріледі.

2. Тіршілік иелері здеріні сезім мшелерімен (кз, ла, тері, тіл жне т.б.) сырты ортадан апараттарды абылдайды,нерв импульстеріні белгілі бір ретімен оны дейді импульстерді нерв талшытарымен тасымалдайды,миды нейронды рылымыны белгілі бір кйінде есте сатайды, дыбысты сигналдар, озалыстар жне т.б. трінде шыарады,зіні мірлік іс-рекетінде пайдаланады.

Апараттарды байланыс каналдары арылы берілуі кбінесе кедергілерді болуымен абаттаса жреді,олар апараттарды бзылуы мен жоалуына сотырады. Белгілі бір, барынша ауымды жадайларда апараттарды сапалы ерекшеліктерін елемеуге болады,оны млшерін санмен рнектейді, сол сияты мліметтерді ртрлі топтарындаы апараттар млшерін салыстырады.

азіргі уаытта "апараттар млшері" ымын анытауа баытталан адамдар кеінен етек алды, олар мынаан негізделген, хабарлама рамындаы апараттарды оны жаашылдыы маынасында немесе басаша айтанда, объект туралы бізді білімімізді аныталмауыны кемуі трысында, байыппен беруге болады. Бл адамдар ытималды пен логарифм сияты математикалы ымдарды пайдаланады.

Апараттар млшерін анытауа арналан адамдар. Хартли мен Шеннон формулалары.

1928 ж. америка инженері Р. Хартли апараттарды алу рдісін алдын ала берілген те

ытималдытаы кптеген N хабарламаларды ішіндегі аыры біреуін тадап алу трысынан

арастырды, ал тадап алынан хабарламалардаы апараттар млшері I, N.-ні екілік логарифмі

арылы аныталды.

Формула Хартли: I = log2N

Айталы, бірден жзге дейінгі сандар жиынтыынан бір санды табу керек. Хартли формуласы бойынша бл шін апараттарды андай млшері ажет екенін есептеуге болады:

I = log2100 6,644. Сол себептен, дрыс табылан сан туралы хабарлама апараттар млшеріні шамамен аланда 6,644-ке те апаратты бірлігін райды

Осындай маынадаы тапсырмалар шін америка алымы Клод Шеннон 1948 ж. тадалан

хабарламаларда бірдей емес ытималдыты болуын ескеретін, апараттар млшерін анытауды баса формуласын сынды.

Шеннона формуласы: I = — ( p1log2 p1 + p2 log2 p2 + . . . + pN log2 pN),

мндаы pi — i-ші хабарламаны N хабарламалар жиынынан алынандыыны ытималдыы.

Мынаны аару оай, егер p1, ..., pN ытималдытары те болса, онда оларды райсысы 1 / N-а те, бл жадайда Шеннон формуласы Хартли формуласына айналады.

Апараттар млшерін анытауа арналан арастырылан екі адамнан баса да адамдар бар. Мынаны есте сатау керек, кез келген теориялы нтижелер алашы шарттарымен аныталатын, белгілі бір жадайлар шін ана олданылады.

Хабарламаны апаратты клемі – хабарламадаы битпен, байтпен, Кбайтпен, Мбайтпен жне т.с.с. лшенген апаратты клемі.

100 Мб клемге «сиятын» апарат саны:

Мтін беттері 50000

Трлі тсті слайдтар 150

Музыкалы фрагмент 10 минут

Фильм 15 секунд

Енді сендер апаратты лшей аласыдар. Заманауи технологиялар кп клемді апаратты тасымалдауа ммкіндік береді, мысалы Интернет желісі арылы33. Операциялы жйелерді классификациясы жне функциялары.

Операциялы жйе адам мен компьютерді электронды рауыштары жне олданбалы программалар арасында келістіруші ызметін атарады. Ол адамны программаларды іске осуына, барлы ммкін деректерді олара беруге жне олардан алуа, программа жмысын басаруа, компьютерді жне оан осылан рылыларды параметрлерін згертуге, ресурстарды айта бліп беруге ммкіндік бередіБіз шін компьютермен арым-атынас жасауды олайлы дісі – операциялы жйе амтамасыз ететін интерфейс маызды.

Операциялы жйелерді жіктеу.

Дербес компьютерге арналан операциялы жйелер бірнеше параметрлері бойынша ерекшеленеді. Атап айтанда, ОЖ-лер:

Бірміндетті ( MS DOS) жнекпміндеттіатаратаратын; (UNIX, WINDOWS)

Бірадампайдаланатынжнебірнешеадампайдаланатын;

WINDOWSты негізгі объектілері:

• апшы – объектілерді сатаутын орын. (файлдар, табашалар, жне т.б.)

• Файл – аты, типі, лшемі, рылу уаыты деп аталатыын асиетке ие бар объект.

• Табашалар – наты объектіге сілтеме.

• Терезелер- экранда жатаушамен шектелген тртбрышты айма. Басару элементтері мен жмыс істеу аймаы болады.

Windows жйесіні е маызды ерекшелігі:

Windows графикалы жйе болып табылады.Windows жйесімен UNIX типті («Юникс» деп оылады) операциялар жйелер бсекелесе алады.UNIX – бл командалы интерфейсі бар кпміндетті, бірнеше адам пайдаланатын ОЖ.

WINDOWS -ТЫ БАПТАУ

Windows 98 операция жйесін орнатанда жйе пайдаланушыларды кпшілігіне есептелінген белгілі бір стандарта сйкес бапталуы керек. Біз енді Windows –ты кейбір баптауын ана арастырайы. Бас меню мен Міндеттер панелінен баска Windows-ты барлы баптауы дерлік Басару панелі деп аталатын жйелі апшы арылы орындалады. Бл апшыкты ашу шін, мына рекеттер тізбегін орындадар:

Пуск – Настройка – Панель Управления Баскару панелі апшыын іске осу.