Мліметтер орын басару жйелері.
МЖБ негізгі ымдары, трлері жне объектілері
Мліметтер орын басару жйесі – кптеген олданушылар мен мліметтер орын олдану жне берілгендерді енгізу шін негізделген тілдік жабдытар мен программалар кешені. МБЖ мліметтер орын олдануды басаратын бадарламалы жабды болып табылады. Бл келесі трде жзеге асырылады: 1. олданушы арнайы деректер тілін олдана отырып М-ына сраныс жібереді(мысалы, SQL). 2. МБЖ сранысты абылдайды жне талдайды. 3. МБЖ осы олданушы шін сырты сызбаны арастырады. 4. МБЖ саталынан деректер орында ажетті рекетті орындайды. Комплекстік мліметтер орын бірнеше дістермен руа болады: 1. Программалауды алгоритмдік тілдері – Бейсик, Паскаль. 2. Программалауды ортасы кмегімен – Visual Basic, Delphi. 3. Мліметтер орын басару жйесі деп аталатын арнайы программалы жабды кмегімен – Access, FoxPro. Дербес МБЖ бір компьютерде орындалатын жеке мліметтер орын руды амтамасыз етеді. Жеке МБЖ Paradox, Dbase, FoxPro, Access. Жалпы МБЖ «Клиент - Сервер» архитектурасымен жмыс істейтін апаратты жйелерді жйелерді руды амтамасыз етеді. Мысалы Oracle, Microsoft SQL SERVER, INTERBASE. МБЖ – ны тілдік рылыларыны рамына мыналар жатады: 1. Мліметтерді сипаттау тілі – мліметтерді логикалы рылымын сипаттауа арналан. 2. Мліметтерді игеру тілі – мліметтерді енгізу, тадау, модификациялау операцияларын орындайды. 3. SQL – рылымды программалау сраулар тілі, мліметтер рылымын басаруа, игеруге жне ашытытаы мліметтер орына енуге арналан стандартты рылы. 4. лгі бойынша сранымдар тілі QBE (Query By Example) мліметтер орында визуальды срауларды руа арналан. 2.2. азіргі МБЖ негізгі ызметтері азіргі МБЖ-ні атаратын негізгі ызметтері: 1. Мліметтерді сатау, алу жне жаарту; 2. Аыры олданушылара жйелік каталогты жеткізу(аты, рістерді типі жне лшемі, имя, байланыс атаулары, шектеулер жне т.б.); 3. Мліметтерді бтіндігін жне арама-айшы келмеуін басару; «Бтіндік» терминімен, детте мліметтер оры р блігінде саталан мліметтерді бір-біріне арсы келмеуі тсіндіріледі. Мысалы: мектепке тсу мерзімі оны бітіру мерзімінен кеш болуы ммкін емес. 4. Мліметтерді туелсіздігін олдау; 5. Транзакцияны олдау (олданушыны мліметтер орын олдануа жне згертуге арналан рекеттер жиыны); 6. М-ын алпына келтіру; 7. М-ын олдануды басару; 8. Млімет алмасуды олдау(коммуникациялы бадарламалы жабдытарды интеграциясы); 9. осымша ызметтер(экспорттау – импорттау утилиттері…). Кез-келген орда зіндік мліметтермен атар оны рылуы туралы аапарат (яни оны кбіне рылымы деп атайды) болады. арапайым жадайда рылым апарат типін жне ол шін жадыны талап етілетін клемін крсетеді. рылым жайлы малматтар мліметтер орын басару жйесіне ішкі тасымалдаушылардаы мліметтерді талап етілетін орнын оай есептеуге ммкіндік береді.
МБЖ жіктелуі. Реляциялы мліметтер орын жобалау лгісі. Артышылытары мен кемшіліктері.
- мліметтерді ттастыы жне айшылысыздыы;. - мліметтерді минималды артытыы, яни кез келген млімет элементі бір трде ана саталуы.
Мліметтерді М-да саталу процедурасы принциптеріні ішінде негізгі екеуін крсетуге болады, олар:
М-да мліметтерді йымдастыруды иерархиялы, реляциялы жне желілік модельдері олданылады.Солара сйкес М трлері аныталады. Мліметтер орымен ртрлі операциялар орындау шін мліметтер орын басару жйелері (МБЖ) рылады.
МБЖ
– М басаруа арналан программалы ралдарды кешені. Е жалпы дегейде:
-мамандандырылан немесе нерксіптік МБЖ;
-дербес МБЖ
Мамандандырылан немесе нерксіптік МБЖ
– ірі экономикалы объектілерді басаруды автоматтандыру жйелерін руды программалы негізі. Олар - Orfcle, DB2, Sybase, Informix, т.б
Дербес МБЖ
– жергілікті пайдаланушыны немесе оматы пайдаланушылар тобыны есептерін шешуге баытталан жне микроЭЕМ-дерде пайдалануа белгіленген программалы жабды. Олар – FoxBase/FoxPro, Clipper, Paradox, Access, Approach, т.б.
MS Access –
мліметтерді реляциялы моделін олданатын дербес типті МБЖ.
MS Access, оны негізгі ымдары.
Оны негізгі атаратын ызметтері:
- кестелер арасында байланыстар орнату;
- кестелерге мліметтер енгізу, оларды сатау, арау, срыптау, сзгілеу, трлендіру;
- туынды объектілерді – пішім, - сраныс, есеп беру, макрос, модуль – ру, трлендіру жне олдану.
рбір объект дербес атына ие жне райсысы з терезесінде, екі режімде –
оперативті жне Конструктор
- жмыс істейді. Кесте жолдардан жне баандардан трады, рбір жол – жазба, яни бір объект туралы мліметтерді толы жиынтыы, ал рбір баан - ріс, яни кестені наты мліметті беретін рылымданан элементі, бір атрибут. ріс зіні атымен жне онда орналасатын мліметті типімен аныталады. MS Access олданылатын мліметтер типтері Windows жйесіндегі
стандартты типтер.
MS Access-пен жмыс М файлын рудан басталады.
М файлы
- MS Access-ті негізгі деу объектісі.
МБЖ мліметтер орын олдануды басаратын бадарламалы
жабды
болып табылады. Бл келесі трде жзеге асырылады:
-олданушы арнайы деректер тілін олдана отырып М-ына сраныс жібереді(мысалы, SQL).
МБЖ сранысты абылдайды жне талдайды.
МБЖ осы олданушы шін сырты сызбаны арастырады.
МБЖ саталынан деректер орында ажетті рекетті орындайды.
Комплекстік мліметтер орын бірнеше дістермен руа болады:
-Программалауды алгоритмдік тілдері – Бейсик, Паскаль.
-Программалауды ортасы кмегімен – Visual Basic, Delphi.
-Мліметтер орын басару жйесі деп аталатын арнайы программалы жабды кмегімен – Access, FoxPro.
МБЖ – ны тілдік рылыларыны рамына мыналар жатады:
1. Мліметтерді сипаттау тілі
– мліметтерді логикалы рылымын сипаттауа арналан.
2. Мліметтерді игеру тілі
– мліметтерді енгізу, тадау, модификациялау операцияларын орындайды.
3. SQL
– рылымды программалау сраулар тілі, мліметтер рылымын басаруа, игеруге жне ашытытаы мліметтер орына енуге арналан стандартты рылы. 4. лгі бойынша
сранымдар тілі QBE (Query By Example)
- мліметтер орында визуальды срауларды руа арналан.
азіргі МБЖ-ні атаратын негізгі ызметтері:
-Мліметтерді сатау, алу жне жаарту;
-Аыры олданушылара жйелік каталогты жеткізу(аты, рістерді типі жне лшемі, имя, байланыс атаулары, шектеулер жне т.б.);
-Мліметтерді бтіндігін жне арама-айшы келмеуін басару; -«Бтіндік» терминімен, детте мліметтер оры р блігінде саталан мліметтерді бір-біріне арсы келмеуі тсіндіріледі.
Мысалы
: мектепке тсу мерзімі оны бітіру мерзімінен кеш болуы ммкін емес;
-Мліметтерді туелсіздігін олдау;
-Транзакцияны олдау (олданушыны мліметтер орын олдануа жне згертуге арналан рекеттер жиыны);
-М-ын алпына келтіру;
-М-ын олдануды басару;
Млімет алмасуды олдау(коммуникациялы бадарламалы жабдытарды интеграциясы);
осымша ызметтер(экспорттау – импорттау утилиттері…). Кез-келген орда зіндік мліметтермен атар оны рылуы туралы аапарат (яни оны кбіне
рылымы
деп атайды) .
арапайым жадайда рылым апарат типін жне ол шін жадыны талап етілетін клемін крсетеді. рылым жайлы малматтар мліметтер орын басару жйесіне ішкі тасымалдаушылардаы мліметтерді талап етілетін орнын оай есептеуге ммкіндік береді.
Желілік модельді негізгі объекттері
: мліметтер элементі, мліметтер агрегаты, жазба, мліметтер жиыны. Иерархиялы модельдегідей, мліметтер орын басаратын жйе кмегімен пайдаланушыа ол жеткізуге болатын минималды апаратты бірлік
мліметтер элементі
болып табылады. Модельдегі жалпылауды келесі дегейіне
мліметтер агрегаты
сйкес.
Модельдегі жалпылауды келесі дегейіне мліметтер агрегаты сйкес. Модельде агрегаттарды екі типі аныталан:
вектор
типті
агрегат
жне
айталанатын топ типті агрегат.
Мліметтер агрегатыны аты болады, жйеде осы ат бойынша агрегата атысу болады.
Наты ортаны объекттеріні кейбір класын модельдейтін агрегаттар жиыны яни мліметтер элементі
жазба
деп аталады. Жазба тсініктемесі бл жерде
иерархиялы модельдегі «сегмент»
тсініктемесіне сйкес. Сегмент сияты жазба шін де жазба типі жне жазба данасы тсініктемелері енгізіледі. Желілік модельді келесі негізгі тсініктемесі
«жиын»
болып табылады.