Экологиялы ауіпті факторларды тірі организмні тым уалау аппараттарына серін жазып крсетііз.

Генетиканы кптеген медициналы мселелерді шешуде де маызы зор. Мысалы, генетиктерді есебі бойынша Жер шарын мекендеген 7,1 млрд адамны, р рпатары 10 миллиондаан тым уалайтын трлі ауруа шырайды. Оларды атарына жйке жйесіні (ояншы, шизофрения), эндокрин жйесіні (кретинизм), канны (гемофилия, кейбір анемиялар) т.с. бірсыпыра аурулар жатады. Тым уалайтын ауруларды диагнозын алдын ала білу ол ауруларды асынып кетуін болдырмайтын дістерді табуа ммкіндік береді.

Тымуалаушылы - азаларды рпатан рпаа здеріні белгілерін (крылысы, даму, ызметіні ерекшеліктерін) беру абілеті. Трындарды денсаулыына, мір сруіне тірішілік ортаны ластаушыларыны экогенетикалы сері. Халы денсаулыы тіршілік ету ортасыны медикалы-жарафиялы, меуметтік-гигиеналык жне леуметтік экономикалы сипатын крсететін крделі кешенді факторларды серімен аныталады. Адамдарды оршаан орта немі агенттерді жинатайды, ал олар жаа пайда болан жасушаа енеді де, ДНК молекуласын заымдайтынын, ортада жасанды иондаушы кз сулеленуді лаюы жне биосфераны химиялы мутагендермен ластануы бойынша азіргі заманы мліметтері крсетеді. Жасушаны генетикалы материалды патологиясымен шартталып, экзогенді ауруларды табысты емделуіне байланысты тым уалайтын ауруларды зертгеу зекті бола бастады. Генетикалы ауруларды эпидемиологиясына ызыушылы артты жне оларды аныталуына толыканды анализдеуіне ерекше кіл блінеді.

Медициналы-генетикалы зерттеу кп авторларды мліметтері бойынша, жйке жйесіні тымуалаушылы ауруларын алдын алуа баытталан, себебі отбасыда осы ауруларды тым уалауыны жоары дрежелі ауіппен жне кп жадайларда оларды нтижелі емдеуді жотыына байланысты болады. Адам популяциясыны тым уалаушылыына деген мутагендер ортаны рекетті мселесіне атысты академик Н.П. Дубинин былай жазан, ...» ортаны мутагендермен ластануы лаю жадайында адам популяциясыны генетикалы бейімделуі, осы мутагендерді адама деген рекеті ммкін емес». рпаты аырын ауысуы жне мутацияны пайда болуыны жоары жиілігі адам популяциясыны генетикалы бейімделуіні пайда болуына кедергі болады.

Генеалогиялы діс. Бл дісті негізінде адамда болатын трлі белгілер мен асиеттерді немесе ауруларды тым уалауын оны шыан тегіне арай зерттеу жатады. Ол шін зерттелетін мселе бойынша кесі жне шешесі жаынан бірнеше буын бойы мліметтер жинаталып, соны негізінде шежірелік сызбанса жасалады. Кейбір белгілер мен асиеттер кез келген рпаа беріле алады, яни доминанттылы жолмен тым уалап, Мендель задарына баынады. Мндай жолмен тым уалайтын белгілерге полидактилия (саусатарды арты болуы), бетті секпілі, катаракта, шашты аралыы жне т.б. жатады. Генеологиялы діспен адамны кейбір абілеттеріні мысалы, музыкаа, шешен сйлеуге, математикаа бейімділігі жне т.б. ту ым уалайтындыы аныталан. Ондай асиеттер рпатан-р паа беріледі. Айталы музыкаа абілеттілік йгілі Бахтарды улетінде болан. Мндай мысалдарды зімізді аза дарынды ларынан да келтіруге болады. лы Абайды кесі нанбай улетінен тараан рпатарды ішінде аындар, сазгерлер, шешеп сйлейтіндер кп болан. Олар: баласы, азаты жазба дебиетіні негізін салушы - Абай (Ибраим); немерелері - Шкерім, б- дірахман, Маауия, Аылбай жне т.б.

Генеалогиялы діспен кптеген ауруларды тым уалайтындыы аныталан. Соны бірі - гемофилия.

Адамны тым уалаушылыын зерттеуде бірнеше дістер олданылады: генеалогиялы, цитогенетикалы, егіздік, популяциялы, онтогенетикалы жне биохимиялы дістер.

Трындарды денсаулыына, мір сруіне тірішілік ортаны ластаушыларыны экогенетикалы сері. Халы денсаулыы тіршілік ету ортасыны медикалы-жарафиялы, меуметтік-гигиеналык жне леуметтік экономикалы сипатын крсететін крделі кешенді факторларды серімен аныталады. Адамдарды оршаан орта немі агенттерді жинатайды, ал олар жаа пайда болан жасушаа енеді де, ДНК молекуласын заымдайтынын, ортада жасанды иондаушы кз сулеленуді лаюы жне биосфераны химиялы мутагендермен ластануы бойынша азіргі заманы мліметтері крсетеді. Жасушаны генетикалы материалды патологиясымен шартталып, экзогенді ауруларды табысты емделуіне байланысты тым уалайтын ауруларды зертгеу зекті бола бастады. Генетикалы ауруларды эпидемиологиясына ызыушылы артты жне оларды аныталуына толыканды анализдеуіне ерекше кіл блінеді.

Медициналы-генетикалы зерттеу кп авторларды мліметтері бойынша, жйке жйесіні тымуалаушылы ауруларын алдын алуа баытталан, себебі отбасыда осы ауруларды тым уалауыны жоары дрежелі ауіппен жне кп жадайларда оларды нтижелі емдеуді жотыына байланысты болады. Адам популяциясыны тым уалаушылыына деген мутагендер ортаны рекетті мселесіне атысты академик Н.П. Дубинин былай жазан, ...» ортаны мутагендермен ластануы лаю жадайында адам популяциясыны генетикалы бейімделуі, осы мутагендерді адама деген рекеті ммкін емес». рпаты аырын ауысуы жне мутацияны пайда болуыны жоары жиілігі адам популяциясыны генетикалы бейімделуіні пайда болуына кедергі болады.