Жер кадастрыны апаратты балансын жинау,сатау
Дріс.Жылжымайтын млік объектілерін техникалы есепке алу жне тгендеу. Кадастрлы істі, техникалы паспортын,жоспарын алыптастыру. Жер кадастрыны апаратты балансын, жинау, сатау, зекті ету.
Жоспар:
1. Жылжымайтын млік
2. Жылжымайтын млік обьектілері.Жылжымайтын млікті баалау обьектісі
3. Жер кадастрыны апаратты балансын жинау,сатау
1.Жылжымайтын млік — азаматты актіде жеке тла не зады тланы иелігіндегі жер жне баса жер-сулар, сол жердегі озалмайтын мліктер (имараттар, заводтар жне т.б.)
азастан Республикасыны Конституциясында азаматтарды трын ймен амтамасыз етуді барлы жадайларын жасау ажеттілігі бекітілген. Трын й мселесі азіргі заманны зекті леуметтік мселелеріні бірі ретінде саталып отыр.
Кез – келген елді трын й саясатыны бастапы масаты – “рбір отбасын олайлы трын ймен жне оршаан ортамен амтамасыз ету”.
Жылжымайтын млік нарыы лтты экономиканы маызды рамдас блігі жне арынды дамушы рыноктарды бірі болып табылады. Жылжымайтын мліктер нарыы ауымы ке нары болып саналады. Трын й –нарыты экономикада экономиканы трлі секторыны даму арыны жне халыты, жалпы елді келешегіне деген сенімін бейнелейтін сімні.
2.Жылжымайтын млік обьектілері.Жылжымайтын млікке нені жатызуа болады, ал нені жатызуа болмайды деген мселені шешу шін: объекті бліміні алай осыланын жне баса объектіге сол блім олданылуын арайды. Баалау процесінде бааланатын объект жне бааланатын субъект болады.
Баалау объектісі иеленушісіні ытары жинаталан андай болмасын жылжымайтын млік объектісі. Бл бизнес, компания, ксіпорын, фирма, банк, жылжымайтын мліктін жеке трлері.
азіргі жадайда жылжымайтын мліктін андай да бір обьектісі табыс кзі жне нарыты мміле объектісі бола алады, оны ішінде мндай объекті меншік ыы болып табылады. Мнда ерекше табыс алу процесі ретіндегі, табыс келетін меншік ретіндегі бизнес ызыарлы. Бизнесті негізін, оны блінбейтін мнін капитал райды. Капитал азіргі экономикалы жйені жылжымайтын мліктін базасы болып табылады.
р трлі даму сатыларында экономикалы ылым оан р алуан анытама берді. Біра кптеген алымдар мен практиктер бл категорияа бірдей анытама береді: жылжымайтын мліктін – бл байлы, ндіріс ралдары, ндіріс факторлары, яни табыс келетін ебекті инвестициялауды р трлі материалды-заттай нысандары. Табыс алу процесі белгілі бір экономикалы атынастарды, оны ішінде меншік атынастарын білдіреді.
Меншік жне жылжымайтын млік белгілі бір йымды рылымдар – ксіпорындар, йымдар, фирмалар жне белгілі бір бизнес саласы шегінде алыптасады жне олданылады. Сондытан оларды нарыты баасын наты мір сруіне арай алыптастырады. Ксіпорын жне фирма здеріні ішкі экономикалы мазмны мен капиталды иеленсе де, оларды арасында тек ана сас сипаттар ана емес айырмашылытар да болады. Барлыына бірдей материалды, ебектік, ашалай, апаратты негіз болады, ал айырмашылытары нарытаы жадайа, даму болашаына тиімділікке жне бсеке абілеттікке мнді сер беретін материалды емес активтерінде фирманы аты, фирма белгілері, технологиялар, ткізуші немесе потенциалды табысты осымша кздері болып табылатын маркетингтік жйе болып крсетіледі.
Осылайша, жылжымайтын млік табыс алу масатында жзеге асырылатын нім немесе ызметті жасауды андай болмасын процесті негізі, ішкі мазмны болып табылады. Табыс алу - бл экономиканы кптеген сфераларында, салаларындаы рекетті масаты мен соы нтижесі, яни бизнесті масаты мен нтижесі. андай да болмасын бизнесте ксіпорын ретінде зіні экономика йымды нысаны болады.
Ксіпорынды, жылжымайтын млікті баалау е ммкінірек сату баасы бола алатын нды ашалай крсеткіште анытауды білдіреді жне ксіпорынны тауар ретіндегі екі асиетін, яни оны пайдалылыын жне пайдалылыы шін ажетті шыындарды крсету керек. Баалаушы нды баалауа фирманы экономикалы концепциясы жаынан арайды.
Бааа мндай кзараса сйкес, табыс немесе аша аымын тудыратын андай болмасын объектісіні нарыты баасы инвестормен талап етілетін инвестиция туекелі бойынша салыстыру шін пайда нормасын крсететін пайыз нормасы бойынша дисконтталатын, ктілетін болашатаы аша аымыны аымдаы баасынан шыа отырып аныталады.
Егер меншікті, жылжымайтын млікті капиталды балансты баасы оны наты нарыты, немесе экономикалы ндылыына сйкес келмесе, онда жабы не баланстан тыс капитал болуы керек.
Жылжымайтын млікті баалау объектісі келесілер бола алады:
· жалпы ксіпорын;
· ксіпорынны озалмайтын млкі;
· машина паркі;
· материалды емес активтер;
· меншік иесіні масаттары мен ажеттіліктеріне байланысты баса элементтер.
Жылжымайтын млікті жалпы ренталы мультипликатор кмегімен объект ныны есебі. Бл объектіге табыс келетін жне жала берілетін объектіге олданылады. Осы діспен нды есептеу былай жреді: алдымен объекті шін жылды жалды ставка аныталады, одан кейін осы нары секторы шін жалпы ренталы мультипликатор есептеледі, соы нтижесінде тиімді жалпы мультипликатора жалды ставка кбейтіледі. Капитализацияны жалпы коэффициентін олдану те ыайлы, себебі айырыма баа тзету жргізілмейді. Осы дісті пайдалану бойынша шектеулер де бар. Бааланатын объекті жиі сатылатын жне сатылып алынатын нары секторында болуы керек.
Бааланатын объектіге сас объекті табылан жадайда тікелей салыстыру дісі олданылады. сас объекті баасы талданады, тзетіледі жне сипатты емес жадайлардан тазартылады. Жылжымайтын млікті немесе рылы бірлігіні нын мына формула бойынша анытайды:
С =Бан • К1 • К2... Кт ±Б доп
мндаы Бан — объекта-аналогты баасы;
К1 , К2... Кт – Жылжымайтын мліктін объекті немесе сас объектіні параметрлеріндегі мндерді ескеретін тзететін коэффициенттер;
Бдоп – Салыстырмалы объектілер ерекшеленетін осымша ондырыларды баасы.
Жер кадастрыны апаратты балансын жинау,сатау
Егер жылжымайтын млік объектілер теестірілсе, тозу болса, онда згерістерді енгізу мына кезектілікпен жргізу керек: басында згертуді коэффициенті, содан кейін тзетулердегі згерістер, соында тозуды есептейтін згерістер. Тікелей салыстырмалы дісін олдану шін лкен апаратты база болу керек жне ол машиналар мен имараттарды дамыан нарыы боланда жинатала алады.
Жер кадастрын ААЖ жргізуді жер учаскелері бойынша келесі міндетті апараттар кіреді:
· жер учаскесіні кадастрлік нмірі;
· кімшілік аудан;
· учаскесіні орны жне оны жйелік баяндамасы;
· нысаналы арналуы;
· блінуі;
· пайдаланудаы шектеулер жне ауыртпалытар;
· учаске ауданы.
Жер кадастрыньщ компьютерге тсуі еліміз бойынша Астанада бірінші рет ола алынып, жзеге асан шара болатын.
2002 жылы тамыз айында Р Жер ресурстарын басару агенттікті олдауы мен 2 жйе бойынша жоба жасалды. Олар МЖКААЖ жне жер балансы. Бл бадарламалар азастанны Солтстік-батысында Атбе облысыны екі ауданында рылан. Бнда жер кадастрыны тематикалы санды карталарын ру шін мынадай мліметтер жиналан:
1. жер кадастрлы;
2. топографиялы;
3. топыраты;
4. геоботаникалы.
Сонымен атар жер учаскелеріні атрибутивті мліметтері жинаталган, жер учаскесіні интенсификациялы млімет меншік иесі жэне олар арасындагы ытык катынастар. Бдан баса сонымен мліметтерді облысты жне республикалы жіберу механизмін дайындап шыару ажет болатын. Бл кезде штабта 8 маман болса жылды соында 35 мамана кбейген. БМЖР млімет базасында мынадай талаптар ойылан: мліметтерді сатау мліметті толы камтамасыз ету, млімет алу шін ешандай шектеулерді болмауы. Апарагтарды оргау жне т.б. мліметтер базасы 102 кестеден, 4 процедурадан, 24 мінездемеден рылан. Мліметтер базасы жер кадастрыны тмендегідей обьектілері бойынша млімет саталады:
· жер учаскелері (интенсификациялы, ауданды, экономикалы, ыты сипатталады);
· кадастрлы кварталдар (ауданды жне кыты сипаттамасы);
· ауданды сипаттамалар;
· облысты сипаттамалар.
Мліметтер базасында саталган жермен зара атысты субъектілер бойынша мліметтер бірнеше категорияа блінеді:
1) зады немесе жеке тлалар;
2) мемлекеттік немесе мемлекеттік емес тлалар.
Азаматты, йымдастырушылы жне ыты формалары, мекен жайы, кулан-дыратын жаттар, жалпы абылданан кодтар, жетекшілер жайындаы апараттар.
Мынадай обьектілерді графикалы трде корсету шін мліметтер саталады: имараттар мен рылыстар, топографиялы, сызыты, полигонды жне нктелік жер учаскелері бойынша есептік кварталдарды ауданды елдімекендерді пункттеріні шекаралары. Алаптар (сызыты, полигонды, клемдік), топыратарды р трлілігі (ботаника, азыты алаптар). Бл жобаны (жер балансыны) соы модулінде жер кадастры бойынша р жылды есеп беру крсетіледі. Оны негізгі масаты ауданды, облысты жер комитетіні жне Р жер ресурстарын басару агентствосыны жмыстарын автоматтандыру. Бл модуль рылан жалпы жер мемлекеттік статистикалы есеп беруді бекітілген формаларын беруді крсетеді.
Соны ішінде жерлерді санаттар бойынша блінуі, меншік иесіні жер учаскесіне жеке меншік иелері жне жер пайдаланушылар туралы есеп. Жерлерді лимандык суару туралы ауылшаруашылы масатындаы жер алаптары клеміні згеруі бойынша анытамасы. Р азамат жне занды тлалара ауылшаруашылы емес жне т.б. масатгарда траты пайдалануа берілген жерлерді есебі: а/ш масатындаы жерлерді егістікті пайдалануы жайындаы анытамасы, а/ш масатындаы жер учаскесіні шабынды жне жайылымды тбегейлі жасарту жайлы анытама, кімшілік аудан, облысты жне республикалы кімшілік шекараларынан тыс пайдаланылып жатан, ауданны, облысты, республиканы жер пайдалану экспликациясы. Р азаматтарыны жне зады тлаларыны жер экспликациясы. 2003 жылы Астана алалы жер ресурстарын басару жніндегі комитетті жне «Астана ала О жер» еншілес мемлекеттік ксіпорынны йымдастырылуымен осы ала бойынша жер кадастрыны автоматтандырылан апаратгы жйесіні рылымы Шымкент аласындада ашылган.
МЖК ААЖ «элекронды кімет» шегінде екі негізгі мселені шешуге міндетті:
Баса да мемлекеттік апаратгы жуйелерді жер ресурстары жнінде апараттармен амтамасыз ету.
Трын халы пен баса да зады тлалара апаратты ызмет крсету.
МЖК ЛАЖ мен электронды кімет интеграциясы саласында келесі баыттар бойынша жмыстар жргізілді:
- электронды кімет веб сайтыны жер кадастрлы мазмнды апаратпен жинаталуы;
- «Пайдаланушымен жмыс» жйешесіні кмегімен МЖК ААЖ мліметтер базасындаы акпараттара ол жеткізу мен пайдаланылу механизмі деліп, сынатан ткізілді. МЖК ААЖ бл апараттармен «Адресті регистр», «Трындара ызмет крсету орталыгы», мемлекеттік мліметтер базасы «Жылжымайтын млік регистрін» амтамасыз етеді;
- апараттандыру Агенттігімен деліп шыарылатын МЖК ААЖ-ны «Жеке тла» жне «Зады тла» сияты мемлекеттік мліметтер базасы мен интеграциясы жніндегі жмыстар жоспара енгізілген;
- апараттандыру Агенттігі мамандарыны кмегімен мемлекеттік жатайналымы жйесі ендірілуі орын алуда.
Республика аумаында алыптасып жатан «Электронды кімет» шегінде багытталан мемлекеттік жер кадастрлы жне оны автоматтандырылган апаратты жйесі осындай сипата ие жне ол келесі мселелерді шешеді:
- меншік ыына жне жылжымайтын млікке баса да затты ыктарды мемлекеттік кепілдемелермен амтамасыз етуге жадайлар жасау;
- жер жне баса да жылжымайтын млік объектілерін есепке алудаы уаытша талап етулерді ысарту жне мемлекеітік жер кадастрыны мліметтерімен таныстыру;
- салыты кімшіліктендіру жйесіні жоары жетілуі жне салытандыру масатында пайдаланылатын апараттарды толытылыын жне айындылыын амтамасыз ету;
- йымдар мен азаматтара, сонымен атар мемлекеттік органдара жне жергілікті зін-зі басару органдарына крсетілетін мемлекеттік ызмет крсетуді жоары жетілуі.
азастан Республикасыны Жер кодексі 2003 жыл 20 маусым жер кадастры агаза тсіріліп жргізіледі жне апаратты жинатауды, деу мен сатауды электронды жйелерін пайдалану арылы жргізілуі ммкін.
Дріс Кадастрлы жоспарлы-картографиялы материалдар. Алу дістері, жаарту, пайдалану жне сатау картографиялы жне жоспарлы апарат. Кадастрлы карта, кезекші кадастрлы картасы. Базистік масштабы, ауымы мен длдігіне ойылатын талаптар кадастрлы тсірілім.
Жоспар:
1. Жоспарлы – картографиялы материалдар
2. Картографиялы апарат
3. 3. Мемлекеттік жер кадастрын жргізу тртібі
1.Жоспарлы-картографиялы материалдар.Жоспарлы-картографиялы материалдар алуда жргізу нтижесінде жер бетін суретке тсіру немесе аэрофотосуретке жерде. Жер стіндегі тсіру ( теодолитная, мензуальная жне т. б.) олданылады локальды жне, детте, шаын аладарда. Ол олданыс табады есепке алу кезінде рамындаы аымдаы згерістерді жне жерді пайдалану. Кезінде алынан жердегі тсірілім жоспарлы-картографиялы материалдар негізгі талаптарды анааттандыруы тиіс жер кадастры - ажетті длдікті амтамасыз ету, жер-кадастрлы мліметтер, байланысты ауымдаы.
Жоспарлы-картографиялы материалдарды алуа наты мліметтер бойынша барлы рамдас бліктері жер кадастры ммкін емес. з кезегінде, бл те маызды, бл материалдар амтамасыз етеді крнекілігі жер-кадастрлы мліметтерді ескертеді ммкіндігі рсаттама немесе айталауды аладарды ыпал етеді жне объективті алу ажетті апарат.
Кадастрлы нмiр ауматы есеп бiрлiгiне сйкес 4 дегейлiк мынадай сатылы рылымнан трады:
- облысты немесе республикалы маыздаы аланы коды;
- кiмшiлiк ауданны немесе облысты маыздаы аланы коды;
- есептегi кварталды коды;
- жер учаскесiнi нмiрi.