Картографиялы апарат

ГАЖ-ды карта растырудаы рлі

ГАЖ дегеніміз – табии жне леуметтік-экономикалы геожйелерді, оларды рылымын, байланысын, динамикасын, кеістік пен уаыттаы тіршілік етуін, географиялы білімдер мен мліметтер банкісі негізінде компьютерлік белгілеуді кмегін зерттейтін ылым.
ГАЖ-ды маынасы болып географиялы ортадаы кеістік-уаыттаы апараттар аыны табылады. ГАЖ-ды зерттеу дісі ретінде кеістік-уаыттаы апаратты лгілеуді айтады. азіргі уаытта ылымдар жйесінде ГАЖ зіне лайыты орнын алуда. Оны географиялы зерттеулерді апараттандыруды масаты мен міндеттерінен круге болады.
ГАЖ-ды маызды міндеттеріні бірі ­– нсаларыны географиялы апараттарды синтезі мен талдауыны кптеген орындалуына кмектесетін алгоритмдер мен бадарламалы ралдарды рудаы, географиялы зерттеулерді автоматтандырылуы.
ГАЖ-жйе ретінде географияны, информатиканы, апараттар жйелер теориясын біріктіре отырып, картография жне баса ылымдарды тоысан жерінде пайда болды. Ол таным дісі ретінде жйелік тры негізінде электронды есептеу техникаларыны е жаа жетістіктерін олданып рылан жйе.
Сондытан азіргі уаытта ГАЖ табии жне леуметтік-экономикалы рдістер мен былыстарды лгілейтін, оларды байланыстарын, арым-атынастарын, болашата дамуын болжайтын жне шешім абылдап, басаруа арналан негізгі ылым болып отыр. ГАЖ мліметтерді деу мен картографияда те кшті графикалы рал болып табылады.
ГАЖ мынадай маызды мселелерді шешеді:
1. Жоары сапалы картографиялы німдерді ру;
2. Мліметтер базасында апараттарды графикалы нысандармен байланыстыру;
3. Мліметтерді карталы, графиктік, диаграммалы сызба трінде берілуі;
4. Кеістіктегі мліметтерге талдау жасау, орналасан жерін лгілеу;
5. Басару мен шыл шешімдерге олабыс беру;
6. Мліметтерді трлі апаратты жйелермен арым-атынас жне т.б.
ГАЖ – аймата таралан апаратты жинап, деп, сатап, талдауа арналан. Адам-бадарлама-машиналы кешен.
ГАЖ – белгілі бір аумата пайда болан жадайда жедел ыпал ету жне сол жадайды картографиялы жне таырыпты апаратын алу.
ГАЖ – айматы кеістік контурынан ртрлі таырыпты апаратты біріні стіне бірін салу – overlay операциясы.
ГАЖ – аналитикалы жне картометриялы зерттеу мен талдау. Негізінде кез-келген картаны жоспар жолы ГАЖ арылы жасалады.
ГАЖ – кез-келген рдістер мен рылымдарды згеруін зерттеу жне оларды жадайын уаытында лгілеу.
ГАЖ кеістіктік апаратты крнекі ету жне динамикалы режимді крсету.
ГАЖ – ауматар мен орларды басару, жылдамды, сапа, длдік.
ГАЖ – ылым, технология жне бизнеті бір жерде тоысуы.
ГАЖ – кеістік талдауда картография мен картометриядаы революция.
орыта келгенде, ГАЖ – кеістіктік идеологияа негізделген жаа зарас, жаа ойлау. азіргі уаытта ГАЖ-ды олдану аясы кееюде, Дстрлі олдануын арастырса: жер ресурстары мен жер кадастрын басаруда арнайы ГАЖ рылады. Бл тек географиялы баыта сынылан. Таырыпты картографиялауда ГАЖ картаа аса кіл бледі. ГАЖ-да картаны растыру дстрлі тсілмен немесе автоматтандырылан картографиялаумен салыстыранда арапайым рі ыайлы. Ол мліметтер базасын рудан басталады, шыан мліметтер, яни оларды кзі ретінде арапайым кнделікті ааз карталарын санды трлендіру арылы олданылады. Осындай мліметтер базасын ркелкі ауматаы, ртрлі масштабтаы белгілі бір шартты белгілері бар карта растыруа ммкіндік береді. р уаытта мліметтер базасы жаа деректермен толытырылып, ондаы баса деректерді тзетіп,сол мезетте экрана крсетеді.
Кеістіктік деректер – нысан немесе былысты пішіні немесе орналасу жадайын анытайды. Пішініне байланысты оларды: растрлы жне векторлы деп бледі. Растрлы деректерде – санды, арышты, уе жне жай суреттер, кез-келген оптикалы сканерленген жаттар, ааз карталарын жатызуа болады.
Атрибутты деректер – географиялы нысан туралы осымша дерек береді. Кеістіктік деректер базалы карта растыруды негізі болса, атрибутты деректер бл картаа лкен маына мен арнайы ерекшелігін береді. Векторлы деректер моделі-графикалы апарттарды нкте, сызы, кп брышты трде берілуін айтады. Ол дискретті нысандарды, мысалы, быр, жол, аудан шекараларына олданана ыайлы. Ал растрлы деректер моделі аиат те яшытара блінген пикселдер трінде крінеді. Олар деректерді сатауа жне талдауа ыайлы. р яшыты класа немесе категорияа атыстылыын анытайтын мні болады.
Кез-келген ГАЖ-даы деректерді 5 рдіс амтамасыз етеді: енгізу, манипуляция, басару, сраныс, визуализациялау.