Тланы леуметтенуі

леуметтену кезеін анытауды трлі трылары бар. леуметтік трыда леуметтену ш сатыдаболады деп бледі. Олар ебекке дейінгі,ебектегі,ебектен кейінгі. леуметтену кезеінде психоаналитикалы кзарастарды ескерген жн. Олар: леуметтенуді алашы, маргинальді, траты, статусын жоалтумен байланысты леуметтенулер.(зейнетке шыаннан кейінгі жадай). леуметтенуді алашы кезеі – баланы леуметтенуі З.Фрейд пікірінше, бл кезе мыналардан, трады:1) оральды (туаннан 2 жаса дейін) бала лемі тез айналасына ана шоырланады;2) анальды (2 жастан 3 жаса дейін) бала гигиена дадыларына йретіледі. З.Фрейд пікірінше, бл кезе адамны барынша кейінгі дамуын анытайды; 3)фаллигиялы (4 жастан 5 жаса дейін). Алаш рет арсы жынысты топтаы ата-аналара симпатиясы пайда болады. З.Фрейд осы сезімге байланысты дау-дамайды, л балалардаыны эдиптік комплекс, ыздардаы электрлік деп аталады. Бл кезеді жасы ткізгендер здерін ата-аналарына сатады. З.Фрейдті пікірінше, негізгі тлалы сипаттар осы кезеде алыптасады. Сондай-а, тланы леуметтену процесіндегі бейсаналы рольін абсолюттендірмеу керек. Алашы леуметтену кезеінде леуметтік рольдер мен ойынды іс-рекеттерді тану мен мегеру, ктуге жйесіне байланысты туу мен беку, оны анааттандыру, оан ата-ана тарапынан болатын талап,онымен айналысу сипаттары шешуші мнге ие.Маргинальды(аралы немесе псевдотраты) леуметтену– жеткіншекті леуметтенуі. Жеткіншек жаста жынысты жетілу болатыны мен оны ересек адам болана дейін жаласатыны белгілі. Бл кезе тланы зіндік беку, топты састыпен, балалытан жеткіншектікке ауысужасымен байланысты.Траты леуметтену – белгілі бір жетістікке жету мен леуметтік жне тлааралы рлдер ке спектрін орындау йлесімінде.Статусын жоалтуа байланысты еуметтену – адамны зейнетаы демалысымен байланысты жне ол кезедегі жадады ауыр сезінуі мен дезадаптациялануымен тсіндіріледі. Е жаын адамдарды мірден кетуі, міріні мнін, организміні артаю процесіні кері айналмайтынын, жалызды пен ажетсіздікті сезіну ауыр кйзеліске келеді. Мндай жадайды немере, шберелеріне сйіспеншілікпен ауыстыруы олара кш береді жне лі де ажеттілігін, мірді айталануын сезінуге ммкіндік береділеуметтенуді деттегі жеке процесс деп арастырады. леуметтенуді деттегілігі- леуметтік жадайлармен жне тап, нсіл, этникалы, мдени айырмашылытармен байланыстылеуметтенуді деттегі процесс болуы деттегі леуметтік немесе жас ерекшелік топкілдеріне сас тілуі дегенді білдіреді. Жмыс істемейтін жне жмысында елеулі жетістігі бар адамдарды леуметтенуінде айырмашылытар бар. аыбас, биш, созылмалы ауру, мгедек адам туралы да осыны айтуа болады. Эмигратты зге тіл, мдениетіне адаптациялануы, аз лтты немесе лысты кілдері туралы да леуметтенуі жайында осыны айтуа болады леуметтену жеке процесс ретінде болуы сол тланы зіне тн ерекшеліктеріне орай туындайды (абілеті, коммункабельдік, конформды дегейі, сырты келбеті, бара-бар жеке дегейі),яни з абілетін дамытуа талпынысы, зіні мірлік жолын бірегей деп жете тсінуі. Адам леуметтенуін осы процесті сырты жне ішкі белгілеріне арай сырттай демонстрациялауына болады.Тланы леуметтену белгілеріне: леуметтік бірдейлік (топты, жалпыадамзатты), масат, стереотиптер, жалпы лемдік ндылытар мазмныны алыптасуы, мір сру образы, тланы адаптациялануы, оны нормалы деттегі мінездеріТланы леуметтенуіні е негізгі белгілеріне: туелсіздігі, сенімділігі, дербестігі, белсенділігі, комплекссіздігі, азатты дегейі жатады Тла леуметтенуіні негізгі масатына: А.Маулоуша «ажеттілігін зін жзеге асыруын» анааттандыруы мен сол масатты дрыс жзеге асырудаы абілетті дамуы жатады. Олай болмаан жадайда леуметтену процесі гуманистік мнінен айырылып, психологиялы кштеу инструментіне айналады, мндай жадай тланы суіне емес, шуіне, «Менні» жойылуына алып келеді.Тланы леуметтенуіні леуметтік-психологиялы факторларын екі лкен топа блуге болады:1)леуметтік - леуметтенуді леуметтік-мдени аспектісіні бейнеленуі мен сол мселені тарихи, мдени, этникалы ерекшелігіні амтылуы.2)Жеке тлалы – тланы мірлік жолын белгілейтін кезеі.Отанды психология объективті крсеткіштерді индивидті леуметтік статусыны згеруі, жаа леуметтік рольдерді мегеруімен бірге, субъективті, соны ішінде састыты да ескереді. састы (идентичность) – бл баса индивидтен бірегей дербес, жеке, жзеге асуын сезінуі немесе баса топтан топты ндылыты пайдаланып, згешеленуі, бірегей топты блшегі ретінде зін сезінуімірлік цикл - бл леуметтік «Мен» сапалы кезеіні алыптасуы ретінде арастырылатын адамны биограсындаы маызды негізгі кезедері: мектепке дейінгі кезе, мектепте оуы, студенттік мірі, йленуі, отанды борышты атаруы, маманды тадауы, ебекке орналасуы, зейнетке шыуы.мір сруді рбір кезеі зара толытырып тратын екі процесс: делеуметтену(десоциализация) мен релеуметтену(ресоциализация) оса жреді.Делеуметтену(десоциализация) – бл ескі ндылы, норма, роль мен мінез тртібінен арылу процесіРелеуметтену(ресоциализация) – бл жаа ндылы, норма, рольдер мен ескіні орнына мінезді жаа ережелерін йрену процесі.Алеуметтену(асоциализация)– бл оама арсы леуметтік норма, ндылыа арсы негативті роль, масат, мінез стереотиптерін мегеруі, оны оамды байланысында трін згертіп, оамны тратылыын бзуда пайдалануымен тсіндіріледі. леуметтенуден алушылы - леуметтенуді р кезеіне оам белгілеген мінез образы нормаларын з кезінде мегермей, тланы кешігіп позитивті мегеруі. Сонымен,леуметтену дегеніміз – бл индивидті леуметтік ндылытар жйесін иеленуі (интернализациялануы) мен леуметтік институттарды масатты ыпал ету жадайында мінезді леуметтік адаптациялануы,тланы трлі мірлік жадайларда стихиялы ыпал ету жадайы.

2.лтты психологиялы былыстарды алыптасу факторларыНаты этносты бірлік кілдеріні лтты психологиясы – кптеген факторларды серінен за жне арнайы дамуды нтижесі. Саяси-леуметтік жне экономикалы дамуды серінен лтты психика мінездемесіні ерекшеліктері алыптасады, себебі бл ерекшеліктер оамды жне ндірістік атынастара туелді. Бларды ерекше кріністері р мемлекеттегі этносты бірлік кілдері санасыны дамуына ерекше белгі алдырады. Этносты бірлікті тарихи дамуы – кптеген алымдарды пікірі бойынша, лтты психиканы крінісі мен ызметі, оны ерекшеліктеріні туындауы сырты жне ішкі атрибуттармен аныталады, оны кілдеріні психикасыны ерекшеліктері, мір сапасыны тасымалдануы зады. Этносты бірлікті жасы – адамдарды лтты психикасыны за алыптасу кугері, оны даму келешегіні болашаы немесе деградациясы. Нерлым ол жас жне кп болса, сорлым басты ерекшеліктеріні кріністері траты немесе кертартпа. лтаралы атынастарды сипаты жне ондаы тарихи дстрлер лтты санаа жне зіндік санаа, баса лта атынасындаы сезім кріністеріні динамикасына сер етеді. Этносты бірлікті мдени дамуы (оны мдениетіні ттастыы) - адамдарды лтты психикасыны негізгі сапалы мінездемесі оларды оршаан лемді арнайы эстетикалы, моральды жне адамгершілік трыда абылдауы баса леуметтік кіл топтарыны атысуына сер етеді. Этносты бірлікті тілі мен жазуы оны кілдеріні ойлау ерекшеліктерін жне дниетанымыны кедігін, трлілігін, з міріні ерекшеліктеріне кзарасын анытайды.