Арнайы ксіби баыттаы материала йрету, оларды берілген ксіби жадаяттарда олдану.

Екінші шетел тілін оытудаы дидактикалы-дістемелік ерекшеліктері.

* Екінші шетел тілін оытуды дидактикалы-дістемелік ерекшеліктері: екінші шетел тілін оытуды станымдары;

* Шетел тілін оытуда дидактикалы жне дістемелік станымдар басшылыа алынады.Сонымен атар шетел тілі оыту дістемеісні жалпы,жеке арнайы станымдары бар.

* Жалпы дидактикалы станыма жататындар

* - оытуды мірмен штастыру станымдары

* - трбиелей отырып оыту станымдары

* -оушыларды оудаы сапалы трде тсіну

* -оушыларды творчестволы белсенділігі

* -крнекілік станымы

* -ылымилы станымы

* -жйелік пен бірізділік станымы

* Білімді берік мегеру станымы

* -оушыларды жас ерекшелігін ескеру.

* Шетел тілін оыту дістемесіні жалпы станымдары

* Шетел тілін оытудаы коммуникативтік бадар

* Ана тіліні ерекшелігін мегеру

* Жаттыуды басымдылы рлі.Шетел тілі сабатарда келесі жеке станымды басшылыа алу керек .

* Шетел тілін оыту дістемесіні жеке станымдары

* Ш.т.о –да лгі сйлемдерді пайдалану

* Жеке тіл материалын жаттытырудаы сйлеу практикасымен штастыру

* Сз рекетіні трлерімен жмысты бір-бірімен байланыстыра отырып жргізу

* Ш.т.о бастапы сатысында ауызша сзге йретуді оумен жазуды алдында жргізу.

Екінші шетел тілін оытуды ралдары.Екінші шетел тілін оыту ралдары екі топа блінеді: негізгі жне кмекші. Негізгі ралдара оулы, малім кітабы, оу кітабы жне жмыс дптері. Кмекші ралдарды екі трі бар: техникалы жне техникалы емес.

Техникалы ралдар арылы ртрлі аутенттік мтіндер тындатылады, видео фильмдер, телехабарлар крсетіледі.

Техникалы емес ралдар аудиотиптік жне визуалды деп ажыратамыз. Аудиотиптік ралдара кркем-дебиеттер, шыармалар, газет, журналдар, материалдар, трлі жаттыу кітаптары, сздіктер жатады.

Визуалды ралдары: грамматикалы таблицалар, схемалар, суреттер, геометриялы фигуралар жатады.

ЕШТО-а арнайы ралдарды олдану іске асады. Оан жататындар: бадарламалар, оулытар, оу дістемелік комплекстер, дидактикалы функциялар жатады.

15 – 21. Екінші шетел тілін оытуа арналан оулытара жне оу-дістемелік ралдара талдау жасау Оушылар шін оулы негізгі рал болып табылады.Мнда методикалы т,рыдан іріктеліп алынан тіл материалы,оны мегеру ажет жаттыулар ,теориялы тсініктемелер (грамматикалы ережелер) сондай-а осымша кіреді.Оулытаы тіл материалы аналитикалы жне синтетикалы оуды йретуге арналан текстерді,ауызша сзге йретуге,оны дамытуа арналан материалды амтиды. Бл материал оулыта белгілі бір ретпен, жеілден иына арай орналастырылан.Оулытаы жаттыулар тіл материалын мегеріп, сз іскерліктері мен дадыларын дамытуа ммкіндік береді.Онда берілген теориялы тсініктемелер оушыларды тіл материалын дрыс тсініп дрыс олдануына ажетті кмекші рал міндетін атарады.осымшада ледер мен тапатар, осымша оуа арналан тексттер,з бетімен орындаан тапсырмалар мен жаттыуларды дрыстыын тексеруге арналан кілттер, таырып бойынша орналастырылан сздер тізімі беріледі.Оу кітабында класстан тыс осымша оуа арналан текстер бар.Ондаы тіл материалы негізінен оушылара таныс.Малімні кітабында оу кешеніні негізгі принциптері мен методикалы идеялары баяндалады, сабатарды алай ру туралыметодикалы кеестер беріледі, сйтіп бл малімдер шін жетекші рал болып табылады.Онда материалды алай тсіндіру,жаттыуларды андай ретпен орындау, материалды мегергенін алай тексеру т.б. кеестер берілген.Мнан баса малімні олында кй табатар,магнитофона жазылан таспалар,суреттер, кестелер,фланеленграффен жмыс істеуге арналан суреттер,диафильмдер болады.Міне,блар шетел тілін оытуды негізгі ралдары.Енді кмекші ралдара ысаша тоталып телік.

Шетел тілдерін оытуда олданылып жрген кмекші ралдар екі топа блінеді:1.техникалы ралдар, 2.техникалы емес ралдар.Техникалы емес ралдара: a)осымша оуа арналан кітаптар ) шетел тіліндегі газеттер.Оларды класта да,йде деи оуа болады

б) кркем нерпаздара арналан шетел тіліндегі материалдар (тапатар,ледер,инсценировкалар, викториналар) в) грамматикалы анытама

г) ауызша сзді дамытуа арналан ралдар ) жаттыулар жинаы.

Техникалы кмекші ралдара мыналар жатады: а)жеке сабатарды зінділері жазылан магнитофон таспалары.Мндай таспалар сабаты жандандыруа кмектесіп, оушыларды сабаа ызыушылыын арттырады.Оушылар таспадан сабаты белгілі бір зінділерін тыдап ателерді тзетуге белсене атысады, ) диафидьмдер де техникалы кмекші ралдар атарына жатады.Мнда оушылар тек диа фильмні жеке кадрларын суреттеп ана оймай,сондаы оиа туралы, оны басты кейіпкерлері туралы з ойларын айтуа дадыланулары керек.Бл оушыларды дайындысыз сйлеуге йренуіне кмектеседі б)дл осындай ызметті шет тіліндегі фильмдер де атарады. в ) шетел тілінде радио хабарларды кмекші техникалы рал ретінде пайдалануа болады.

17. Дыбыстап айтуа, лексикаа жне грамматьикаа йрету.Неміс тіліндегі дыбыстарды дрыс йретуге ана тіліні тиімді тиімсіз ыпал етететін жатары бар. Неміс тіліні дыбыстарын тез игеру шін тиімді ыпалын пайдаланып, тиімсіз ыпала арсы кресу керек. Тиімді ыпал тасымал деп аталады. Ал тиімсіз ыпал интерференция деп аталыды. Дыбысты йретуді негізгі 4 компненті бар;

1. Дыбысты крсету

2. Дыбысты айтылу жолын, оны артикуляциясын тсіндіру

3. сас дыбыстарды бір-бірінен ажыратуа арналан жаттыулар

4. Дыбысты оушыны айтып дадылануы

Грамматикалы материалдарды тсіндіруде мынаны тсіндіру керек:

a) Тсіндірілуге тиісті грамматикалы былысты ерекшелігі, оны сипаты;

) Бл былысты сз рекетіні андай трде олданылатыны;

б) Оушыларды жас ерекшелігі.

Грамматикалы былысты тсіндіру ыса, айын, дл болып, негізгі уаытты жаттыулара блінгені жн. Грамматикалы материалды лекцикалы жолмен тсіндіруді маызы зор. Грамматикалы былысты лекцикалы жолымен тсіндіру дегеніміз- малім ережені орнына лгі сйлем береді. Грамматиканы йреткенде функционалды принципті олдану керек. Грамматикалы материалдарды йретуді функционалды концентрлерге блу, нсау ережелер мен жалпылауыш ережелерін олдану, сз лгілерін олдану тсілдері бар. Лекцикалы жолмен тсіндіруді себебі: оушыларды жас ерекшелігіне байланысты, тменгі класс оушыларыны сздік оры аз.

18-19. Екінші шетел тілі сабатарында тілдік материалдарды йретуге арналан дістемелік нсаулар. ЕШТО-да тіл материалын игеру дегеніміз- оны тану ана емес, сол материалды дрыс тсіну, рі дрыс олдана білу дадысы. Шетел тілін оыту процесінде тіл материалымен оушыларды таныстырып, олара осы материалды алай олданылатынын крсетіп, дрыс олдануа дадыландыру керек. Тіл материалын игеру ШТО-ды масаты емес, сол тілді атынас ралы ретінде мегеруді алышарты, алаа ойылан масата жетуді ралы. Тіл материалына мыналар жатады: фонетика, грамматика, лексика, орфография, идеоматика мен фразеология.

23. Ауызша вербалды атысыма оытудаы жыы технологияларатысымды діс дегеніміз – оушы мен оытушыны тікелей арым-атынасы арылы жзеге асатын, белгілі бір тілде сйлеу мнерін алыптастыратын, тілдік атынас пен дістемелік категорияларына тн басты белгілер мен аидаларды жйесінен тратын, тіл йретуді тиімді жолдарын тоыстыра келіп, тілді арым-атынас ралы ретінде іс жзінде асыратын дісті трі.

Шет тілін оытуда техникалы ралдарды маызы те жоары, мысалы дыбысты жазбаны орны ерекше. Ол елтанушылы, лексикалы мтіндер арылы немесе р трлі диалогтар трінде беріледі. Баса да техникалы ралдара диафильм, кинофрагмент, н таспа, аудио, видео материалдарды, интерактивті таталарды, проекторларды, т.б жатызамыз. Техникалы ралдар оушыларды неміс тіліне деген ызыушылыын арттырады, материалдарды тиімді мегеруге септігін тигізеді. Техникалы ралдар тыдап-тсінуде кездесетін иындытарды жеуге, оушыларды бойында тыдап тсіну іскерлігі мен дадыларды алыптастыруа жрдемдеседі. Аудио ,видео материалдар арылы оушы неміс тіліндегі сздерді дрыс айтылуын, сйлемдегі сздерді ретін мегеріп, соны зі сйлегенде олданады. Тілді тсіну оай болып, сйлеу дадысы алыптасады.

Арнайы ксіби баыттаы материала йрету, оларды берілген ксіби жадаяттарда олдану.

азіргі кездегі білім беру ерекшеліктеріне сай мектептерде ерте жастан бастап шетел тілі оытылады. Оушылар ортаы жне жоары сыныпа баранда тілді едуір дегейде біледі. Пндерді шет тілінде йренеді. сіресе жаратылыстану пндерін. Сол шін азір жоары оу орындарында шетел тілі ксіби баытта оытылып жатыр. Яни болаша маман з мамандыын шетел тілінде оиды. Педагогтар з пндерін шет тілінде оиды. Шет тілінде білім алан педагогтар мектепте з пнін шет тілінде ксіби трыдан оытатын болады.

29.Жазбаша вербалды атысыма оытудаы жаа технологиялар. атысымды дісті алаш ылыми негіздемесін жасаан профессор Ф.Ш.Оразбаева оылым, тыдалым, жазылым, айтылым, тілдесім процестеріні сйлеу жне ойлау механизмдеріне байланысты аспектілеріні дістемелік жйесін алады. алым: «атысымды діс дегеніміз – оушы мен оытушыны тікелей арым-атынасы арылы жзеге асатын; белгілі бір тілде сйлеу мнерін алыптастыратын, тілдік атынас пен дістемелік категорияларына тн басты белгілер мен аидаларды жйесінен тратын; тіл йретуді тиімді жолдарын тоыстыра келіп, тілді арым-атынас ралы ретінде іс жзіне асыратын дісті трі», - деген анытама береді. атысымды баыт уел баста тілді жеделдете оытуды негізгі дісі ретінде алыптасты. Ол дайын сйлемдерді жаттатызу, тілдік материалды саналы трде мегермей, кбінесе ойланбастан айталауа негізделгенмен, бірте-бірте оыту мазмны, діс-тсілдері згеріп, толыып отырды.
атысымды дісті сипаты: Тіл йренуші клиент ретінде, ал оытушы кеесші ретінде йымдастырылады; Ана тілі млдем олданылмайды; Грамматика мен лексикалы минимум индуктивті трде беріледі; Тіл йренушілер мтінді таспаа жазып, айта тыдап, негізгі таспамен салыстыра отырып, айтылым дадысын алыптастырады; Белсенді зара рекет жаттыулары олданылады.

атысымды баыттаы оу дерісіне басты атысушылар – оытушы мен тіл йренуші. Оытушы - тіл йренушіні рекетін баылаушы, тсіндіруші, аыл-кеес беруші, реттеуші, ал тіл йренуші – арым-атынаса тсуге бар арынымен мтылушы, ізденуші, белсенді рекет иесі. Оларды арасындаы субъект-субъектілік атынастар ынтыматастыа жне те ыты сйлеу серіктестігіне негізделеді. Тіл йренушіні іскерлік, белсенділік, зіндік шыармашылыыны негізгі факторы – оны мыты оу уждемесі, зіндік тере пайымдауы мен длелі. Оытушы йымдастыратын сйлеу рекетіні трлері тіл йренушіні атысымды ажеттілігіне арай уждеме туызуа баытталуы тиіс.

атысым рекеті арылы сйлеуші бір хабарды, апаратты ауызша баяндап, екінші біреуге тсінікті етіп жеткізеді. Оушыны аза тілінде ойын ауызша жеткізе білуге йрету шін, е алдымен, мірде оны екінші адаммен тсінісе біліп, ойын ауызша жеткізіп ана оймай, оан жауап ала біліп, ынысып, тілдік арым-атынаса тсе білуге йрету керек. з ойларын ашы айта білетін азамат трбиелеу. атысым рекетіні жзеге асуы шін маызды шарт бл – тіл мен сздік орды болуы, байланыстырып сйлеу мнері.[

30. Екінші шетел тілін оыту технологиясы. Екінші шетел тілін оытуды жаа білім технологияларын мегеріп сабаты дрыс жоспарлау мен ткізуді орны ерекше. Олай болса, шетел тіліні рбір сабаыны масаты шетел тілін оытуды масатымен, яни тілді тере мегерумен тыыз байланысты.Екінші тілі сабаында тиянаты жне сапалы білім беру трбие жмысымен кнделікті бірлікте жргізілуі тиісті екені кнделікті тжірибеде длелденгені айын. Осыан орай, ауызша фонетикалы, граматикалы жаттыу мен жаттаан ле, тапатарды айталау, магнитофон мен электронды оулытаы дикторларды оыан мтіндерді тыдау, р трлі ойындар, жмба, маал-мтелдерді еске тсіру-ткенді пысытау болса, бір жаынан оушыларды жалыан кезінде кмектеседі, екіншіден, оларды шетел тіліне ызыушылыы мен ынтасын кшейте тсетіндігі сзсіз. Шетел тіліні малімі жааша оытуды технологиясын жан-жаты мегеріп, соы жары крген ылыми дістемелік дебиеттердегі тжірибелі стаздарды оыту дістерін йреніп, оларды шыармашылыпен з жмысында орынды да тиімді жемісті олдана білуі- ХХІ асырды шетел тілдері малімдеріні алдына ойып отыран негізгі талабы болып табылады. Оны ойдаыдай жзеге асыру стаздара лкен міндет жктейді. Сонымен атар шетел тілі малімі оушы шін тиімді. рі пайдалы дістемені олдана алуы ажет. Соны ішіндегі озы дістемелерді бірі - когнитивтік-коммуникативтік технология. Кп тілді оытуды когнитивтік- коммуникативтік технологиясыны негізін алаан профессор Болатбаева К.Н. берген анытамаа жгінсек, оу рдісін йымдастыранда оытуды мазмны, аидалары ерекше іріктелгенде, жоспарлау, оытуды сйкестігі кзделген арнайы технология жасалып, осы оытуды нтижесі назарда сталанда кп тіл білетін тланы алыптасуы ммкін. сабаты когнитивтік-коммуникативтік технология бойынша йымдастыру оушыларды диалогтік, монологты сйлеу абілеттерін дамытады.

31. Оыту идеясын іске асырушы танымды сипаттаы жаттыулар мен тапсырмалар. Танымды белсенділік дегеніміз – оушыны оуа, білімге деген ынта - ыыласыны, штарлыыны ерекше крінісі. Мысалы: малімні баяндап тран материалын тсіну шін, оушыны оны зейін ойып тыдауы, алан білімін кеейтіп толытыру шін, здігінен кітап оуы, баылау, тжірибе жасау, жазу, сызу сияты жмыстар істеуі керек. йткені тілген материалды саналы айталауда, жаадан білім алуда, оны жолдары мен дадыларына йренуде белсенділіксіз ммкін емес. Яни оушыларды белсенділігі ауызша, жазбаша жмыстарда, баылау эксперименттер жргізу жмыстарында, бір сзбен айтанда, оу рдісіні барлы кезеінде ажет.Ал, «таным – ойды білмеуден білуге арай дл емес, білуден нерлым толы дл білуге арай мтылатын ой - рісіні крделі рдісі». Танымды іс - рекет оушыларды негізгі іс - рекеті болып табылатын крделі рдіс бола отырып, ол оушы міндеттеріні шешіліп, масаткерлік, мотив, танымды апаратты абылдаудан бастап, крделі шыармашылы рдісті алыптасуымен аяталатын трлі сезімдік кріністермен т. б. сипатталады.Шетел тілін оыту барысында баланы танымды идеясын,жалпы танымды белсенділігн арттыру шін олданылтын тапсырмалар:Бастауыш сыныпта шетел тілін дамыту сабатарында ойланатын ойындар «айда, ашан?», «Суретке арап гіме ра», «Ойлан тап?», «Мтін мазмнына арап сурет сал» т. б. ойындар балаларды ауызекі сйлеуге тселдіріп, сздік орын молайтып, тілін дамытуа арналан. Оушыларды шетел тілі пнінде танымды ызыушылыын арттыруды бір трі – кркем дебиетті немі оып отыруа деттендіру. Сынып ішінде кітапханамен байланыс орнатып, оушыларды шетел тілін дебиетін оуын адаалау жне оушылара кптеген ертегі, гіме оып беріп, сонан со здеріне ертегі немесе ыса мтіндер оып келу сынылады жне олара хабарлама дайындау тапсырылады.Шетел тілін баса пнмен байланыстыра оыта отырып,танымды белсенділігін дамыту.Мысалы,матемика сабаы. Оу рдісіндегі «есеп» оушыларды танымды белсенділігін арттыратын маызды айатарды бірі екенін жне есепті шешу шін ондаы берілген шарттары мен талаптарды ескеру тиістілігіне баса назар аудару ажет.

- Жылды бесінші айын ата.
- Бадаршамны ай тсі жананда жолдан туге болады?
- Бгін аптаны ай кні?
- Кз адама не шін керек?
- 685 пен 687 арасында андай сан бар?
- Есік андай геометриялы фигура?
Мндай сратар балаларды назарын бірден сабаа аударып, белсенділіктерін арттырады, зейінділігін алыптастырады.

32. Оушыларды лингвистикалы тжірибесін байыту... Білігілі діскер алым Ш.Х. Сарыбаевты диссертациясында зерттеген мселесені бірі- оушыны сздік орыны байыту мселесінде діскер алым оушыа йретілітін сздерді тадауа мн берген. Бл ретте алым оушылара натылы деректерді заттарды атын йретуден бастауды пайдалы екенін длелдеген. діскер алым оушыа йреткен сздер сен сз тірекстері бір- бірімен байланысты болу ажет деген пікірді длелдеген. Ал енді оушыны сздік орын молайтуды амал- тсілдері бойынша діскер алымны сынан, длеледенген бірсыпыра нды пікірлері бар.

Ш.К.Сарыбаев сздік орды жинау, байыту шін оушы сздерді тсінбей жаттап алмауы керек деп санайды. Ол дрыс, йткені сздер тез мытылады. діскер алым сздерді йрету табии жадайда оушыны есту, кру, сезіну, сияты абілеттрін тгел атыстыру арылы іске асуы ажет деп длелелдеген.

33–35. Екінші шетел тілін оуа жазуа йрету ерекшеліктері.Шет тілін йретуде оуа йрету маызды мселелерді бірі болып табылады. Малім оушыларды з бетімен оуа, маынасын тсінуге, оушыны санасында жаа ой алыптастыруа йретеді. Шетел тілінде оуа йретуді масаты – аса ауыр емес мтіндерді ана тіліне аудармай, тікелей тсінуге, тіл жне мазмн жаынан ауыр мтіндерді сздікті пайдалана отырып, ана тіліне аудару арылы тсінуге йрету. Оу крделі процесс. Оны крделілігі мынаан байланысты: оу, бір жаынан, оу техникасынан трса, екінші жаынан, сол оыан мтінні мазмнын тсінуден трады. Оу техникасын мегеру деген сз – мтінді сйлеуді нормаа сай жылдамдыымен атесіз дрыс оу. Оу техникасын мегеру шін малім оушыларды е уелі латын алфавитіні ріптерімен таныстырады. Латын алфавитіндегі ріптер иынды дрежесіне арай ш топа блеміз: 1) графикалы бейнесі де олар табалайтын дыбыстар да ана тіліндегімен сас ірптер: А а, Оо, Ее, Кк; 2) Графикалы бейнесі ана тіліндегі ріптерден млде згеше ірптер: Ss,Vv,Ww,Zz; 3)графикалы бейнесі ана тіліндегі ріптермен сас боланмен табалайтын дыбыстыры екі тілде де баса ріптер: В, , Сс, Рр.

Оуа йретуді алашы кезеінде аналитикалы-синтетикалы дыбыстау дісін олданады. Яни оушыларды ауызша мегерген сздеріні дыбыс рамын талдаймыз. Оушылар сз неше дыбыстан тратынын анытып, сол дыбыстарды атайды. Малім осы сзді татаа жазып ояды да, оушылардан осы сзді неше ріптен тратынын анытауын талап етеді.Сосын оушылар сол ріптерді атайды. Егер сздегі ріптер мен дыбыстарды саны бірдей болмаса, онда ріп-дыбыс атынасы аныталып, оу ережелері белгіленеді. Сйтіп оушылар жеке сздерді оуа дадыланады.

Шетел тілінде оу – шетел тілін оытуды ралы, рі масаты болып табылады. Оуа йрету барысында арап шыу, таныса оу жне зерттей оу трлері мегеріледі.

арап шыу – мтінні мазмны, таырыбы, негізгі мселелері туралы малмат алу.

Таныса оу- мтіндегі барлытфактілерді кем дегенде 70%-ін тсіну, біра мтіндегі барлы негізгі, басты фактілерді міндетті трде тсіну ажет.

Зерттей оу – тсінуді толыты дегейі – 100%, барлы апаратты дл тсіну ажет.

ажетті мтінді талдау мен мтінмен жмысты дрыс йымдастыру оуа йретуді мселелерді бірі болып табылады. Оу масатында кез-келген мтінді алуа болмайды, себебі ол оушыларды тілді игеру дегейіне сай келмеуі ммкін.

Онымен атар аутенттік материалдармен жмысты да пайдасы зор. Бл материалдар те ызыты рі зекті болады. Ондай мтіндермен жмыс кезінде оушы оу рдісін шынайы мірмен елестетіп байланыстыра алады.

Шет тілін йретудегі те маызды жне крделі жмыстырды бірі – жазу.

Шет тілінде жазуа йрету дегеніміз – сол тілді ріптік жне дыбысты жйесін білу, оны сйлей, айта, олдана білу. Жазуа йрету барысында оушылар белгілі иындытара кездеседі. Бл иындытар сіресе графика мен орфографияны ерекшеліктеріне байланысты. Графика саласындаы иындытар мынаан байланысты: неміс тілінде жазылуы аза ріптеріне сас, біра млде баса дыбыстарды табалайтын ріптер бар (мысалы P p, I i, C c т.б). Оушылар бл ріптерді аза ріптерімен шатастыруы нтижесінде толып жатан ателерге рынады. Орфография саласында да белгілі иындытар бар. Бл иындытар мыналар: 1. Дыбыс пен ріп арасында сан жаынан сйкестік жо; 2. Бір ріп бірнеше дыбысты табалайды; 3.бірнеше ріп бір дыбысты білдіреді; 4. Кейбір ріптер , мысалы «h», «e» алдыы дауысты дыбысты созылыы айтылатынын білдіреді.

Жазу механизміні крделілігіне байланысты жазуа йрету екі сатыдан трады: а) жазу техникасын йрету жне ) з ойын жазбаша трде жеткізуге йрету.

Жазу техникасын йретуді негізгі масаты – оушыларды графикалы, калиграфиялы жне орфографиялы дадыларын дамыту. Графика жне калиграфия дадыларын дамыту негізі тменгі кластарда жзеге асырылады да, оытуды ортаы жне жоары сатысында тек жетілдіру шін жаттыулар талап етеді. Ал орфография дадыларын дамыту бкіл оу курсында, жаа лексикалы материал жиналан сайын жріп отырады. Жазу техникасын мегеруде е иыны – орфографиялы дадыларды мегеру. Орфография ережелерін олдана отырып жргізілетін жаттыуларды екі тобы бар. Бірінші топа ережеге сай келетін сздерді тану жатады: кпше трдегі зат есімдерді кшіріп жазу, зат есімні септік жалауларын осып жазу т.б Екінші топа сздерді з бетімен олдануа арналан жаттыулар жатады: сйлемдегі сздерді кпше трде жазу, етістіктерді белгілі ша формасында жазу, белгілі орфограммалара арап, сздерді топтастыру т.б Жазу техникасы мен орфографиялы дадыларды жетілдіру шін олданылатын жаттыуларды бірі – мтінді кшіріп жазу. Бл жаттыуды орындау барысында барлы анализаторлар атысады: кру, сйлеу, ол озалысы. Сондытан мндай жаттыулар сздерді орфографиясын есте сатауа кп ыпалын тигізеді. Мтінді ойланбастан кшірмес шін оушылара осымша тапсырмалар беріледі; белгілі орфограммаларды астын сызу. Сйтіп, оушыларды назары иын сздерге аударылады.

з ойын жазба трде жеткізуде орта мектептегі тпкі масат – шетелдік достарына хат жаза білу.

34-36. Оушыларды атысымды іскерліктері мен дадыларын алыптастыруа арналан жаа технологиялар.атысымды яни коммуникативтік іскерліктер мен дадылар алыптастыруда оытушыны рлі те зор. атысымды баыттаы оу дерісіне басты атысушылар – оытушы мен тіл йренуші. Оытушы - тіл йренушіні рекетін баылаушы, тсіндіруші, аыл-кеес беруші, реттеуші, ал тіл йренуші – арым-атынаса тсуге бар арынымен мтылушы, ізденуші, белсенді рекет иесі. Оытушы тіл йренушуні коммуникативтік іскерліктері мен дадыларын алыптастыру шін заман талабына сай жаа технологияларды тиімді олдананы абзал. азіргі жаханданан заманда атысымды іс рекетін йымдастыру шін кп жадай жасалан. Мысалы скайп, твиттер, фейзбук секілді леуметтік желілер арылы йреніп жатан тілде сйлейтін мемлекеттерді азаматтармен арым-атынаса тсу арылы тілімізді жаттытырып немесе лесикалы сздік орымызды дамытуа лкен ммкіндіктер бар. Сонымен атар аудо, видеоларды олдану арылы баланы ызыушылытарын арттырып, тыдау іскерлітерін алыптастыруа болады.

37 Аутенттік-мтіндік материалдар екінші шетел тілін оытуды коммункативтік-когнитивтік технологиясыны негізіОу р трлі ойлaу оперaциялaрын тaлaп етеді. Олaр: сaлыстыру;- aбстрaкциялaу;- тaлдaу;- нaтылaу;- жинaтaу.- Берілген мтінді оып, мaзмнын тсіну де р трлі сипaттa тетіні aны. Оушы оыaн мтінні мaзмнын толы, дл жне тсінуге тиіс. Оу іскерліктерін дaмытуды нтижелілігі оитын мтіндерді сипатынa бaйлaнысты. Сондытaн оуa aрнaлaн мтіндер тмендегідей тaлaптaрa сйкес болуы тиіс: мтіндер мaзмныны трбиелік трыдaн нды болуы;- мтіндер мaзмныны оушылaрды жaстaрынa, тілек-тaлaптaрынa,- интеллектуaлды дaму дегейіне сйкес болуы; оуa aрнaлaн мтіндерде тілін йренетін елді тaрихы, экономикaсы, сaяси- мірі, дебиеті, мдениеті, трмысы, сaлт-дстрлері турaлы мaлмaттaр болуы; aутентикaлы мтіндерді бaсым болуы.- Соы жылдaры aлымдaр мен діскерлер шетел тілі оулытaрынa aутентикaлы мтіндерде кеінен енгізуді жaтaйды. Aутентикaлы мтін дегеніміз aдaптирленген, бейімделген емес, яни жaсaнды мтін. Бл тілін оып, йреніп жaтaн елді реaльды мірін сипaттaйтын, aзіргі болмысын крсететін мтін. Aутентикaлы мтіндерді оушы ои отырып, з елін, тілін йреніп жaтaн тілмен сaлыстырып, сын елегінен ткізіп, ой- рісін дaмытып, тере жaн-жaты білім aлып, рухaни, сaяси-идеялы трыдaн трбиеленуіне ммкіндік aлaды. Aутентикaлы мтіндермен жмыс бaрысындa оушылaр мтінні жекеленген бліктерін бір-бірімен штaстыруды, фaктілер мен оиaлaрды логикaлы, хронологиялы тртіппен йымдaстыруды, фaктілерді топтaстыруды, оиaлaр aрaсындaы бaйлaнысты aнытaуды йренеді. Оушы сонымен бірге мтіннен aлынaн aпaрaтты дей отырып, орытынды шыaрып, мтінні идеясын, тпкі ойын aнытaп, олaрды бaaлaй білуді, олaрды здеріні білімдерін тжірибелерімен штaстырып йренеді.Aутентикaлы мтіндермен жмыс тмендегідей блімдерден трaды: 1 мтінді оуa дейінгі кезе; 2 тікелей мтінді оу кезеі; 3 мтінді оып болaннaн кейінгі кезе. Мтінді оуa дейінгі бірінші кезеде біз оушылaрды мтінді оуa деген штaрлытaры мен ызыушылытaрын оятуa тырысaмыз. Е aлдымен біз оушылaрды нaзaрын мтін тaырыбынa aудaрып, aжетті жaдaйдa, суреттер, модельдер жне т.б. крсетіп, оушылaрды болжaу іскерліктерін дaмытaмыз. Aутентикaлы мтіндерде, рине, ысaртылaн сздер, бізді болмысымызa тн емес эквивaленті жо сздер, сз тіркестері, иын сздер болуы ммкін, сондытaндa бл иындытaрды aлдын aлу шін, бл сздерді тсіндіріп кетеміз. Е бaстысы бірінші кезеде мтін мaзмнынa бaйлaнысты еш хaбaр aйтылмaaны жн, йтпесе оушылaр мтінді оуa тырыспaйды. Екінші кезе мтінді тікелей оу кезеі. Оушылaр мтінді оиды, мaзмнын тсінеді, мтін мaзмнындaы aпaрaтты толы тсіну aжет болсa, яни зерттей оу трінде, ондa мaлім оушылaрды aтыстырa отырa кейбір сйлемдерді тaлдaтып, aнa тілдеріне aудaртып, мтін мaзмнын 100% тсінгенін aнытaйды. Aл тaнысa оудa оушылaр мтіндегі бaрлы негізгі, бaсты фaктілерді міндетті трде тсіну aжет, яни бaсты aпaрaтты дл тсіну керек. Оуды aрaп шыу трі оушылaрдaн те жоaры дрежеде дaмыaн оу іскерлігін тaлaп етеді. Мтінді оып болaннaн кейінгі шінші кезеде оушылaр мтін мaзмнынa бaйлaнысты тaпсырмaлaрды орындaйды. Мысaлы: мтін мaзмнынa бaйлaнысты берілген сйлемдерді дрыстыын (не дрыс- еместігін) aнытaдaр; берілген сйлемдерді aятaдaр/не толытырыдaр;- мтінді оып, оны негізгі мaзмнынa ойылaн срaтaрa жaуaп берідер;- берілген срaтaрa бірнеше дрыс жaуaптaр бaр, дрыс жaуaпты тaбыдaр;- берілген сйлемдерді мтін мaзмнынa aрaй нмірледер;- aй сйлем мтін мaзмныны сйкес келетінін/не сйкес келмейтінін aнытaдaр;- мтінге жоспaр рыдaр;- берілген мaaл-мтелдерді aйсысы мтін мaзмнынa дл келетінін aнытaдaр;- берілген сйлемдерге срaтaр ойыдaр;- мтін мaзмнынa бaйлaнысты ой-пікірлеріді aйтыдaр/жaзыдaр;- мтінге бaйлaнысты эссе жaзыдaр;- мтін мaзмнындaы ктерілген мселеге бaйлaнысты пікір-тaлaс- йымдaстырыдaр; мтін мaзмнын гімелеп берідер;- мтін мaзмнынa бaйлaнысты сурет сaлыдaр;- мтінде ктерілген мселеге бaйлaнысты осымшa aпaрaт жинaдaр жне т.б.- Мтіннен кейін берілген тaпсырмaлaр оушылaрды сйлеу жне жaзу іскерліктерін де дaмытaды. Біз шетел тілі сaбaтaрындa aутентикaлы мтіндермен осындaй тсілдерді олдaнып жмыс істеп, оушылaрды оу іскерліктерін дaмытaмыз .

38 Жаа технологияларды олдану арылы екінші шетел тілін оып йренуде оушы тласы шін маызды жадай жасауШетел тілін жааща оыту соы жылдары жоары арына ие болды. стаздардарды сабаты жобалаудаы жауапкершілігі студенттерді шетел тілінде нтижелі тілдік арым-атынас жасауына ммкіншіліктер туызады . Олар аз уаытта жаа технология жрдемінде лкен жетістіктерге жете алады . Оуды дстрлі рдісіне инновациялы технологияны ендіру, оытушылар мен студенттерге дстрлі формаларды жне дістерді жетілдіруге ммкіндік береді, сонымен атар жааларды да, атап айтанда : тренингтер, дгелек стелдер, пресс-конференциялар жне т б . Оытушыларды біліктілігі оларды педогогикалы арым- атынаста жадаят жасауда крінеді, онда оытушылар да, студенттер де тадау жне балау ммкіншілігіне ие болады. Инновация дегеніміз тек ана жаалы енгізу емес, сонымен атар жааны дстрлі оу- трбие рдісіне олдана білу.

Білім беру рдісінде жаа апаратты технологияларды олдану мселесі зектімселелерді атарынан орын алуда. Шетел тілін оытуды масаты субьектіні мдениетаралы арым-атынас біліктілігін алыптастыру десек, онда сол шетел тілін оытуда жаа апаратты технологияларды олдану шетел тілін оытуды масатынан туындап отыран ажеттілік болма.

Білім беру рдісін апараттандыруда тмендегідей дістемелік, педагогикалы міндеттерді шешуге болады:

· білім беруде клемді апарата ол жеткізе алу; білім алуа мотивацияны жоарылауы; з бетінше жмыс істеу; зін-зі баылау жне т. б.

· жеке тланы жетілдіру ( тланы ой-рісі, эстетикалы трбие, зерттеу жмысымен шылдану іскерлігін дамыту, апаратты мдениетін алыптастыру жне т. б.

· леуметтік тапсырысты жзеге асыру (компьютерлік біліктілікті алыптастыру, белгілі бір сала бойынша маман дайындау жне т. б.)

· оу-трбие жмысын жетілдіру (білім беруді сапасы мен тиімділігін арттыру, танымды рекетті мотивін амтамасыз ету, пнаралы байланыстарды тередету жне т. б.

39. Оушыларды екінші шетел тіліндегі білімін, іскерлік пен дадыларын тексеру жне баалауДрыс дайындалан жне жйелі трде жргізілген тексеру мен баалау оушыларды лгерімін арттыруа тиімді ыпалын тигізеді, оушыларды бойында нды асиеттерді: борыш сезімін, жауапкершілікті, оуа деген ынтасын, ебеккерлікті алыптастырады.Тексеру мен баалау мектептегі оу-трбие жмысыны маызды рама блігі болып табылады.

азіргі методикада тексеруді жргізілу мерзіміне арай оны мынандай трлері бар:

1) Кнделікті (аымдаы) тексеру;

2) Таырыпты тексеру;

3) Мерзімді тексеру;

4) орытынды тексеру.

1.Аымдаы тексеру р сабата, сабаты р кезеінде жргізіледі.

2.Таырыпты тексеру шетел тілін оытуда кеінен олданылады, йткені шетел тілін оытуда материал таырыпты принцип негізінде йымдастырылады.

3.Мерзімді тексеру детте тосанны немесе жарты жылдыты аяында ткізіледі. Тосанны, жарты жылдыты аяында малім осы мерзім ішінде игерлген іскерліктер мен дадыларды тексереді.

4.орытынды тексеру дегеніміз оу жылыны аяында оушыларды осы жылда мегерілген тіл материалын, сз рекетіні р тріне байланысты іскерліктер мен дадыларды аншалыты берік мегергенін тексеру.

Тексеруді йымдастыру жолдарына арай оны мынадай трлерін ажыратады:

А) Фронталды тексеру(яни,бір мезгілде бкіл класты білімін,іскерліктерін, дадыларын тексеру);

) Жеке оушыны білім, іскерлік, дадыларын тексеру;

Б) Ауызша тексеру;

В) Жазбаша тексеру;

) Екі тілде тексеру( яни аударма арылы тексеру).

40. зін зі тексеру мен баалауБадарламаа сйкес оушылар сз рекетіні 3 трін :А) Тыдап-тсінуді;Б) Сйлеуді;В) Оуды мегереді. Малім сз рекетіні осы 3 тріні мегерілу дегейін жеке-жеке тексеріп, баалайды. Баалау коммуникативтік трыдан аралады. Баалау нормалары оушыларды коммуникативтік міндетті атару сапасына байлаысты.Аымдаы тексеру барысында жне баылау жмыстарыны нтижесінде журнала р оушыа тыдап-тсінуден, сйлеуден жне оудан жеке баа ойылады. Тосанды, жарты жылды орытынды баалар оушылара шетел тілінен дайындыыны аны крсеткіші болуа тиіс. Біра бааны сабаты соында ойан дрыс. Сабаты басында малім ескертіп ояды: сабаа белсене атысан оушы сабаты соында істеген ебегіне сай баа алады. Сондытан оушылар бкіл саба бойына белсенді атысып отырады. Оушыа баа ойанда малім р бааны тсіндіріп отырады. Оушы зіне, кластасына ойылан бааны ділеттілігіне кзі жететін болуы керек. Баа ойан кезде оушыа оны жетістіктерін де, сондай-а кемшіліктерін де крсетіп отыраны жн. Оушыны жетістігін, табысын баса айтып, кемшілігін крсеткенде, оны андай кемістігі барын, оны жою шін не істеу керектігін крсетіп отырса, тексеру мен баалау зіні білімдік, трбиелік ызметін атара алады.