Педагогикалы пні, оу-трбие мекемелерінде жзеге асырылатын трбие процесі болып табылады.
Педагогиканы философиядан блініп, з алдына ылыми жйеге келуі чех педагогы Ян Амос Коменскийді (1592-1670) есімімен байланысты.
Ян Амос Коменскийді ебектерінде алаш рет педагогиканы зерттейтін пні, оны міндеттері жне негізгі ымдары аныталып, балаларды ата-аналарыны леуметтік жадайына арамастан барлы балаларды брін бірдей оыту идеясы айтылды. Я.А. Коменский алаш рет класты саба жйесіні негізін жасады.
Педагогикалы ойларды алыптасуына орысты лы педагогы, ойшылы, философы К.Д. Ушинский зор лес осты. Ол з ебектерінде трбиені сипаты леуметтік экономикалы жадайлара туелді екендігін, трбиені халыты трбие болуы керектігін, оушы тласын алыптастыруда ебекті ролі те жоары екендігі айтты.
К.Д. Ушинский адамгершілік трбиесіне ерекше кіл блді жне адамгершілік трбиесіні негізі дінде деп есептеді.
Антон Семенович Макаренко (1888-1939)балалар жымын руды жне оан педагогикалы басшылы жасауды принциптерін сынып, оны практика жзінде тексерді, ебек трбиесі мен отбасы трбиесіні жне саналы тртіпті алыптастыруды дістемесін жасады.
Орыс тіліндегі «Педагогикадан» алашы оу ралыны авторлары П.П. Блонский (1884-1941)жне А.П. Пинкевич (1884-1939) болса, аза тіліндегі «педагогикадан» алашы оу ралыны авторы М. Жмабаев болды.
Педагогиканы объектідаму, алыптасу стіндегі адамзат баласы болып табылады.
Ал зерттейтін пні саналы жне масатты трде йымдастырылан педагогикалы процесс болып табылады.
Педагогиканы функциясы педагогикалы процесті сипаттау, оны тсіндіру жне болжау болып табылады.Педагогиканы функциясы ш трге блінеді:
Жалпы теориялы (педагогикалы процесті задылытарын теориялы трыдан талдау), болжаушылы (педагогикалы процесті дамуын негізделген трде алдын ала болжау), практикалы (оу, трбие жйесінде жаа дістері мен тсілдерді, ралдар мен формаларды сыну) функциялар.
Педагогиканы негізгі ымдары.
Трбиедеп адамзат баласыны (халыты, этносты) асырлар бойы жинатап, іріктеп алан озы леуметтік тжірибесін жас рпаты (адамны) бойына сііру, оларды оамда ебек етіп, мір сруге даярлау, оамны одан рі дамуын амтамасыз ету масатында аа рпа пен жас рпаты (педагог пен оушыларды, трбиеші мен трбиеленушілерді, ата-ана мен баланы, леуметтік тжірибесі мол адам мен тжірибесіз адамны) зара бір-бірімен рекеттесу процесін айтамыз.
Оытудеп оушылара ылыми білімдер, іскерліктер мен дадылар жйесін (мемлекеттік білім стандартына сай ылым негіздерін) мегерту, оларды дниеге ылыми кзарасын алыптастыру аыл-ой абілеті мен кш-уатын дамыту, оу-танымды іс-рекетін алыптастыру масатында малім мен оушыларды зара рекеттесуін немесе малімні басшылыы мен оушыларды зара бір-бірімен рекеттесуін айтамыз.
Білім деп оытуды нтижесін, оушыны оыан пндері бойынша алыптасан ымдарыны, тсініктеріні, бейнелеріні, теорияларыны, мегерген задары мен задылытарыны, ілімдеріні ылыми фактілеріні, принциптері мен ережелеріні, дістері мен тсілдеріні, білік дадыларыны жйесіні клемін, ойлау тсілдерін айтады.
зін-зі трбиелеудеп адамны з бойында зі алаан, зіне наан асиеттер мен абілеттерді, мінез-лытарды, дет пен депті, дадыларды алыптастыру масатында саналы, масатты, белсенді жмыс істеуін айтамыз.
здігінен білім алудеп адамны зін ызытыран сала бойынша білімдерді іздестіруді мен мегеруіне байланысты з бетінше масатты трде, белсенді жмыс істеуін айтамыз.
айта трбилеудеп осыан дейін олданан трбие дістері мен тсілдері, формалары нтиже бермеген жадайда, трбие дістері мен тсілдерін, формаларын тбегейлі згертуді айтамыз.
Дамудеп адам азасы мен асиеттеріндегі санды жне сапалы згеру процесін жне нтижесін айтамыз.
алыптасу деп ішкі жне сырты, басарылатын жне басарылмайтын, барлы-барлы факторларды (экологиялы, леуметтік, экономикалы идеологиялы, психологиялы жне т.б.) ыпалы мен адамны леуметтік тірі жан иесі ретінде дамып жетілуін айтамыз.
Педагогика ылымыны жйесібіратар педагогиканы салаларына трады:
Педагогика тарихы– трбиені шыуы мен дамуыны задылытарын зерттейді.
Арнайы педагогика– кру, есту, сйлеу мшелерінде жне аыл-ойында табии кемістігі бар балаларды оыту мен трбиелеу мселелерін зерттейді.
Арнайы педагогиканы салалары:
Сурдопедагогика– саырау, мылау, кере балаларды оыту мен трбиелеу;
Тифлопедагогика– соыр балаларды оыту мен трбиелеу;
Олигофренопедагогика– аыл-ойы кеміс балаларды оыту м ен трбиелеу;
Логопедия– тіліні кемісі бар балаларды трбиелеу мен оыту мселелерін зерттейді.
Пндерді оыту дістемесі– оыту жне білім беру теориясына – жалпы дидактикаа сйенеді.
Мектеп педагогикасы– кіші, орта жне жоары жастаы балаларды трбиелеу мен оытуды масаттары мен міндеттерін, дістері мен принциптерін, формаларын, мазмнын жне нтижесін зерттейді.
Жоары мектеп педагогикасы– жоары мектептегі жастарды оыту мен трбиелеу мселелерін зерттейді.
Ксіби-техникалы білім беру педагогикасы– педагогикалы процес жне жмысшы кадрларыны ксіби жне сонымен бірге ртрлі дегейдегі мамандарды задылытарын арастырады.
скери педагогика- ртрлі рангтаы скери ызмет атаратындаы скерге шаыру жасындаылардан бастап, скери мамандыты игергендер мен офицерлер рамыны трбиелік іс-рекеттеріні трбиелік задылытарын зерттейді.
Салыстырмалы педагогика- рбір елдегі білім беру жне трбие жйелеріні дамуын, оларды жалпы жне зіндік ерекшеліктерін салыстыра, дамуын зерттейді.
Этно педагогика– лтты трбиені ерекшеліктерін зерттейді.
Педагогика ылымыны мына ылымдармен байланысты:
Философия– бл адамды кш идеялы сенімге, айын тсіне білушілікке трбиелейді.
Психология– адамны мінез-лын алай трбиелеуді дістері мен тсілдерін іздестіреді.
Адам физиологиясы– бала организміндегі жоары
Нерв ызметі, тыныс алу, ан жне жрек тамыр жйесін физиологиялы ерекшеліктерін арастырады.
Мектеп гигиенасы– жас рпаты денсаулыын сатау, ныайту жне дамыту жайындаы ылым.
леуметтану– жас рпаты дамыту, трбиелеу жне алыптастыру проблемаларын зерттеу барысында педагогика ылымы леуметтік ортамен трбие жайындаы мліметтерді леуметтану ылымы негізінен арастырып, шешім абылдайды.
Этнография– белгілі бір халыты экономикасын, оамды жне рухани мдениетін трмысыны зерттейді.
Археология – ткен асырындаы ескерткіштер арылы халытарды дет-рып, мдениетін, тарихын зерттейді.
Сондай-а, педагогика ылымы медицина, экология, экономика, дебиет, тарих жне т.б. ылымдармен тыыз байланысты.