Танымды жне аыл - ойды коэфициенті туралы тсінік.
Билет
Адамны аылы туралы біз те аз білеміз. Соы жылдары ана ылымны арынды дамуыны арасында аыл- ой мен психикаа байланысты зерттеулерді арасында біз білімні негізгі блігіне ол жеткіздік. Мысалы,IQ идеясы(аыл- ойды коэфициенті) аыл- ойды жан-жаты табиатына сйкес екенін білеміз. Бл дістеме ой абілеттеріні белгілі бір ана блігін, мдени ортада, белгілі бір масатпен лшейді. ысасы, ол дістеме тілмен , логикамен, акамубен, академиялы біліммен байланысты «солды – жартышарлы» функцияларды лшейді , жне ол интеллектті ызыушылы абілеттермен байланысты функцияларды лшейді.
Интеллектті бірнеше трлері бар жне олар здерін ртрлі дістермен крсетеді. Академиялы « милы » интеллектуал IQ жоары дегейімен, мысалыа, леуметтік маынада млдем дамымаан болуы ммкін яни спорт, музыка, пометикалы ойлау т.б. абілеттері жо болуы ммкін. Кейбір он жасар бала,баса аыл- ой коэфициенті жоары лкен адамдара араанда, мірлік жадайларда тез шешім абылдауы ммкін.
Кптеген психологтар интеллектті тума фактор етіп арастырады. Интеллектті кзді тсі мен адамны бойы сияты нрселерді болжауа болады деп сенеді. Израильдік психолог доктор Ройвен Фойерштайн басалармен атар адамны миыны функциясын кез- келген жаста жетілдіруге болатынын айтан.
Егер біз интеллектті трлі анытамаларын арастыратын болса , онда аылды даму шегі туралы ой – пікірлер ртрлі болып келетіні задылы. Барлы нрсеге ол жеткізуге болады деген тжырымдама дрыс емес шыар, біра сізді з миыызды іске асырылмаан лкен потенциялын мегеруіізге болады. Бл нрсені оптимизм деп айтуа болады.
Интеллект коэффициенті генетикалы факторларды е туелдісі ретінде білім беру саласында , коммерциялы іс-рекеттерде жне Батысты барлы ресми жйелерінде лкен роль атарады. Ол бізді мірімізге жан-жаты ыпал етеді. Біра бндай кзарас маызды шектеулерге тап болады жне коммуникация абілетіне , яни леуметтік интеллектке негізгі зейін аудармайды.
Интеллектті р трі адам шін мдениеттен немесе оршаан ортаны тіке байланысынан тыс зіні ндылыына ие болады. Мысалы, кптеген йде отыратын йелдер немесе кп балалы аналар бірден пайда болан бірнеше тапсырмаларды ойдаыдай шеше алады. Керісінше, бл тапсырмаларды лдеайда аылды адамдар, сіресе еркектер, орындай алмайды. Интеллектті р тріні ндылыы зіізді мірііздегі е маызды нрсеге туелді.
Е басты, масата жету шін дрыс рал таба білу . Интеллектті трін алай ажырата аламыз, егер эксперттерді здері бір шешімге келе алмай отыр? Оытушы ма, оушы ма? Жмыса абылдаушы немесе ксіпорын жмысшысы ма? Студент немесе емтихан абылдаушы ма? Менеджер – маман немесе туелсіз антерпренер? Интервьюер немесе интервью алушы ма? Ата – аналардан тмен интеллектуалды дегейді алатын болса , онда біз не істеуіміз керек?
Тмендегі сратара жауап беріп сіз интеллект туралы зіізді тжырымдамаыза келесіз.
–Сіз шін « интеллект » ымы не білдіреді?
–Сізді табыстарыыза, келешегіізге ыпал ететін адамдар шін – жмыс берушіге, клиенттеріізге, достарыыза, малімдеріізге осы ым нені білдіреді.?
–Егер сіз интеллектіізді дамытсаыз , андай жетістіктерге жетуіізді алайсыз , кім болыыз келеді?
–Интеллектті ай трлерін сіз баалайсыз , ой іс-рекеттерді ай саласында жетістіктерге жетуіізді алайсыз?
–Жаа жетілдірілген интеллектпен сізді міріізде не згеруі ммкін?
–з интеллект потенциалды іске асырып , мір сру шін сізді ызыушылыыыз неде?
Аылды дамуы айта оуды ажет етеді. Біз бріміз детке беріліп , зімізді мірімізді згертуге асыпаймыз , бл згеріс жасы мірге келсе де. Е иыны - зіізді тума интеллектті абылдап ртрлі формада оны олдану. Егер сізге нейрохирургиялы операциялы жасалынбаан болса , онда « аппарат » жне сізді миыызды ресурстары аденватты трде жауап береді. Бл нейрофизиологияны мселесі. Егер миды дрыс пайдаланбаса, онда адамны миы атрофияа тап болады. Бл нрсе мдени жне леуметтік жадайларды ыпалымен болады. Осы кезде « айта оу » іске кіріседі, сіресе бл тмен зі-зін баалауа атысты. Барлы керек емес нрселерден босатылып, сіз з миыызды дамытып, зіізді потенциялыызды ашасыз.