Психодиагностиканы кеес дуірінде дамуы

Тжірибиелік психология мен психодиагностиканы ылыми практикалы пн ретінде алыптасуы XIX асырды аяы мен XX асырды басында жзеге асты. Олар психофизика, психо- диагностика, психометрика, психотехникамен тыыз байланыста болды. Психодиагностиканы тарихы XIX асырда клиникалы даму кезеінен басталды. Осы кезенен бастап психиатрлар мен дрігерлер жан дниесі сыраттанан адамдарды ауруханаларда сырттай баылау жасай отырып, наты сипаттамалар береді. Пси- ходиагностикада баылау, сауалнама, жаттара талдау жасау дістері пайда болды. XIX асырды аяы мен XX асырды ба- сында орыс психологиясы кеінен дами тсті, психологиялы білім практикалы трыдан олданылды. лемдік білімні дамуында Рессейдегі психологияны дамуы зіндік орына ие болды. Осы кез- де эволюциялы кзарас 3 баытта дамыды. 1-кезе – 20 жылдарды басы мен 30 жылдарды ортасы. Бл кезеде К. Н. Корнилова, Л. С. Выготский, П. П. Блонны кзарастары мен белгілі бір дістемелері ылыми-дістемелік тесттерді даму жадайын алыптастырды. Революцияа дейін пси- хологтар мен педагогтар кптеген зерттеулері мазмнды трыда біріктіріліп жргізілді. Олар П. П. Блон, Г. И. Россолимо, А. П. Не- чаев, А. М. Шуберт еді. Зерттеушілерді кзарастары мен жалпы ызметі леуметтік жадайларды амтыан психологиялы тесттерді пайдалану болды. 1910 жылыРесей психологыГ. И. Россолимо зіні аыл-ойды дамыту тестін тланы баалауды «психологиялы профилдік» дістемесі жолымен жасады. Бл дістеме Ресейде жне баса шетелдерде кеінен тарады. Американы психологиялы ас- социациясы Роберт Эриксонны басаруымен «Армиялы интел- лект» тестін жасады. Интеллектіні зерттеуді алашы топты бл 16 тестіне «интеллектуалды (срыптап) топтастыру» мазмнымен 1 млн 727 мы американ солдаттары атыстырылды. 2-кезе – 30 жылдарды ортасы 50 жылдарды аяы. Бл кезеде діснамалы жне теориялы мазмндаы есте сатауа арналан тесттер кеінен пайдаланылды. Ауымды теориялы жне тжірибелік жмыстар, психодиагностикалы лшемдер психологиялы-педагогикалы баытта йымдастырыла бастады. Соларды ішінде, Герхард Витциакты екі іргелі монографиясы «Психодиагностика негіздері», «Преодаление учебной неуспевае- мости» жне Юрген Гуткені «Оытудаы интеллектуалды диагно- стика ерекшеліктері» ебектеріні маызы ерекше болды. Сонымен атар, К. Гутьяраны «Психикалы асиеттерді лшемі», «Оыту абілетін диагностикалауа кіріспе» жымды ебектері жары крді. 3-кезе – практикалы психологияда санды жне сапалы тест дістерін олдану. Кптеген Ресейлік психологтар диагностикалы дістерді олдану ажеттегін длелдеуге адам жасады. Оларды алашысы болан Б. М. Теплов зіні «СССР-даы психологиялы ылым» атты мааласында психодиагностикалы зерттеуді маыздылыын баса крсетеді. К. К. Платонов зерттеу дістері бойынша баалауды ш трін сынды: механикалы, формальды, рылымды. Ковалев пен В. И. Мясищев дифференциалды зерттеулер мен тестілеу дістеріні орытындысына дл жне аны ол жеткізуді жолдарын крсетті. Сонымен атар, Л. Выготский, Ж. Пиаже, Дж. Брунер балалара арналан аыл-ойды дамыту, математикалы-статистикалы сапа- ларды анытау тестілерін дамытуа з лестерін осты. Кеес психологтары С. Л. Рубинштейн, А. Н. Леонтьев, А. Б. Ананьев жне т.б. ебектері, соны ішінде, іс-рекет психология- сы ХХ асырдаы кеестік психология ылымында басты орына ие болды. Сол кезеде психология іс-рекет барысында психикалы бейнелерді пайда болуы, ызметі мен рылымы туралы ылым ретінде арастырды. Л. С. Выготскийді (1896-1934) жан мселелерін баяндайтын мдени-тарихи теориясы ілімні трлі аспектілері 1982- 1984 жылдары Мскеуді «Педагогика» баспасынан шыан авторды 6 томдыында жарияланан. Мнда ктерілген негізгі мселелер: 1. Жоары психикалы функцияларды даму тари хы; 2. Жасспірім психологиясы; 3. Жалпы психология пробле- малары. Жоары психикалы функцияларды даму тарихында – оны проблемалары, талдауы, рылымы, генезисі, сонымен бірге тілді алыптасуы (ауызекі тіл жне жазбаша тіл), кптілділік мселелері арастырылан. Туелсіз еліміздегі тіл мселесі, оны ішінде аза тіліні даму проблемалары бгінгі кнгі зекті мселе екенін ескерсек, осы орайда, психология ылымында арастырылан тіл мселелері, соны ішінде кптілділікті балалы шата алыптастыруды ммкіндіктері немі зерттеу нысаны боланына кз жеткізуге болады. Сонымен атар Л. С. Выготскийді «Сйлеу мен ойлау» проблемаларыны тп-тамыры, оны дамуын, алыптасуын, араатынастарын алыптастыратын ебектеріні аза тіліне аударылуыны да зіндік маызы бар. Л. С. Выготский «Диагностиканы рістету жне иын баланы педалогиялы клиникасы» ебегінде балаларды аыл-ойы дегейін анытау шін олданылан психометриялы сынатарды ылыми маызы жо деп тжырымдады. Мндай тсіл арылы алыпты мек- теп оушыларыны аыл-ой дрежесін зерттеу ате орытындылар беріп, аыл-ойы алыпты дамыан бала мен аыл-ой дамуында кемістігі бар баланы бір топа жатызып шатастырылуы ммкін деді.Психодиагностикалык дістемелер ішінде белгілі болып сана- латыны «интеллект тесті», интеллектуалды дамуды жас млшерін анытауа арналан дістеме. Интеллектіні лшеу объектісі ретінде жалпы туа пайда болан абілеттер кез келген тапсырманы дрыс орындаумен аныталады..