Кіші мектеп жастаы балалармен жмысында олданылатын графикалы дістер туралы айтып берііз.

Практикалы психологтар графикалы тесттер мен дістерді жиі олданады. сіресе балалармен арым-атынас жасау иын болса, сол кезде бл дісті пайдасы тиеді. Бл кезде сраулытар мен дстрлі гімелер тиімді болмайды.

Волгоградты психолог Т.Ю.Андрущенко графикалы анытауды арнайы дістерін растыран. Біріншіден, графикалы іс-рекетті нтижелері бойынша баланы проблемеларын анытап іске асырады, екіншіден, аяына дейін сезінбеген, дифференцияланбаан уайымдарды , оларды тудыран себептермен осу, шіншіден, пайда болан иындытарды анализін жргізу. «Мені араласатын ортам» – бл діс баланы рдастарымен, ата-аналармен, оытушылармен іс-рекетті ортасымен сипатын анытауа арналан.

гімені бастаанда, консультант: «Мен білемін, р адам бейтанысты сратарына жауап бергісі келмейді. Сол шін сен з міріді суретте бейнелеп бер, ал содан кейін біз сені міріні ызыты моменттерін талдаймыз», – деу керек. Мндай сыныс баланы ызытырып, кдігін жоа шыарады.

1.Кіммен, ай жерде кні бойы арым-атынас жасайтыныды елестетіп крейік, бейнелеп бер, р адама орын тауып бер ( «й» ).

Консультант шебер салады, баламен аылдасып, екіге бледі (арым-атынас сфералары). Екі сектор пайда болады: «мектеп», «мектептен тыс» . Горизонтальды сызы «рдастар» , «ата-ана» секторларын анытайды.

гімені масатына байланысты р атынас сфераа белгілі бір кеістік беру мынадай болуы ммкін: Мысалы, мектепте: балалар, малімдер; мектептен тыс: ауладаы балалар; йде: туысандар. Баса жадайларда жоары жне тмен жартышарлар кілді арым-атынастарды сфералары болады (+) жне кілсіз арым-атынастар (–-).

2. Енді р «йге» адамдарды «орналастыру» керек.

Ол жаымды жне жаымсыз адамдар болуы ммкін. Сен олармен орналасы келмесе де, амал жо араласады. ртрлі себептерге байланысты.

белгі кмегімен консультант барлы балалар мен лкендерді егізе бастайды. Олар туралы барлы мліметтерді баланы зі айтып береді.

3. «Сені араласатын адамдарыны ішінен жасы арым-атынастаы жне нашар арым-атынастаы адамдарды белгіле. - кк пен немесе ызылмен штрихтау барысында консультант кп млімет алады.

4. лкен шеберді ішінде екі шебер салайы: біреуі – ортада, екіншісі–кішкентайы , ортаа таман. Ортасына зіді ойып, есіміді жаз. Енді екі тсті арындашпен ара – «жаымсыз» , ашыл тсті «жаымды» , кім кімге алай арайды, кім кбірек уаныш келеді таы да сол сияты. Баламен бірге консультант тстерге арай, симпатия мен антипатия лшеуін анытайды. Егер симпатия мен антипатия аны болса, онда ортадан ( «Мен» баланы ) жне сырты шебердегі –- белгісімен ( баса адам) сйкес тсті сызыш интервал етіп жргізіледі. Егер керісінше болса стрелкамен арым-атынас шектері ойылады бірінші немесе екінші шеберге дейін. р жадайда баланы арым-атынас партнерді кзарас туралы сипаттама аныталып, стрелкамен баыты мен аныты лшеуі белгіленеді.

« Кім кінлі? » –- бл діс р партнермен арым-атынас жасау барысындаы пайда болатын жне конфликттерді шешу шін жауапкершілік лшеуін баламен сезінуін анытауа баытталан. «Араласу шеберін» бала шкалаларда анытайды.( р айсысы 10 блікте трады).

– конфликтті пайда болуындаы р атысушыны инициатива лшеуін.

– конфликтті шешу шін р атысушыны инициатива лшеуі ( ашы тспен белгіленеді).

– конфликтті шешуде р атысушыны арсы тру лшеуі (ара тспен белгіленеді). зіні іс-рекетін жне партнерді рекетіне комментарий бергенде конфликттерді пайда болуына, дамуына жне шешілуіне керекті себептер аныталады: достасуа сенімсіздік , тсініспеушілікті орынышы жне т.б. проблеманы талылау баланы агрессия дрежесін , партнера, зіне кзарасыны згертуін анытайды.

« Мені мірімдегі уанышпен реніштер » – бл діс уайымдарды басымдылы модальдыын анытауа баытталан.

1. Баланы туыланынан азірге дейінгі «мір жолы» салынады, онда йде болуы, башаа баруы, мектепке бару кезедері интервал ретінде бейнеленеді.

2. Екі кеістік – сызытан жоары, тмен. Жоарыда мірді жасы, кілді кезедер; тменінде – млы, ренішті кезедер. Жиі \ сирек штрихтар уайымдарды , интенсивтігін білдіреді.

Субъективтік бааны уаыт шкаласы баланы міріндегі болан жадайларды маыздылыын «сол жерде, сол кезде» круге кмектеседі, дулеттілік дрежесін.

Дулеттілік дрежесі уанышты кезедерді санын ренішті кезедерді санына атынасымен анытаймыз.1 ден кп лшеулер уанышты кезедерді басымдылыыны белгісі. Егер 1ден кем болса, онда ренішті кезедерді басымдылыын білдіреді. Мысалы , уанышты кезедер бала магнитафон немесе велосипед жне т.б. сатып алумен байланысты , жаа статусты алумен (оушы аталуы , жарыста лидер болуы ),баса біреуде досы пайда болуымен байланысты. Ренішті кезедерді біреуі бір затты жоалтуымен, аурумен, екінші – « нашар » адамны пайда болуымен байланыстырады, йден ашып кетуімен.

2.Психологты этикалы кодексі:

1. ауіп келтірме! з білімдеріді дрыс олдана біл.

2. Баалама! Жаымсыз баалауларыды дауыстап айтпа.

3. Адамды сол алпында абылдай біл. Психолог алдына келген клиентті тсіне білуге міндетті.

4. Ксіби пияны сатау. Оушылар, малімдер жне ата-аналар жайлы апараттарды жариялауа ата трде тыйым салынады.

5. Оушылар мен ызметкерлер бар жерде, жмыстаы ріптестерімен араларыдаы тсініксіз мселелерді шешпе.

6. Компетентті бол! Техникалар мен дістерді жетік білмесе, олданба.

7. Клиентпен арым-атынаста дистанцияны стана біл.

8. Клиентті з іс-рекеті мен міріне деген жауапкершілік ыынан айырма.

9. Клиентті ате апараттандырма! Себебі клиент дрыс емес шешім абылдауы ммкін.

10. Клиентті ртрлі психологиялы шаралара атысуындаы еріктілік принципін стан!

11. зіді тла жне маман ретінде сыйлай біл!