Ресей мен азастан психодиагностикасыны жадайы.

азіргі тада психодиагностика ылыми жне практикалы психологиялы білімні жеке саласы болып блінді. Кптеген психодиагностикалы дістемелер пайда болып, тез арада кбейіп кетті. Математика мен физиканы азіргі дістері, электронды психодиагностиканы ралдары яни ЭВМ кеінен олданылуда.Кптеген елдерде, мысалы АШ та, Германияда кптеген ылыми жне практикалы баспаларда жйелі трде психологиялы дістерді сипаттаан. Соы жылдары мндай рекеттер Ресейде де жасалынан. Біра оны ешандай тжырымдамасы мен ылыми негізі жо еді. Бл жадайда тжырымдама дегеніміз негізделген , психодиагностикалы дістемелерді классификациялау негізіне салынан жйе. ылыми негіз ретінде психодиагностикалы дістер , оларды ауаттылыын , кшті жне лсіз жатарын айтамыз. Баспаларда шыатын дістемелер ешандай керек мліметтермен толытырылмаан.

Бл формальды талап емес. Кптеген психодиагностикалы дістемелер белгілі психологтармен баспаа шыарылан болса да, жоарыда аталан талаптара сай келмейді.Педагогикалы іс - рекетте зіні масаттары, мазмны, формасы, дістері жне нтижелері бар.

Педагогикалы диагностика малімні ксіби жмысыны бір блігі ретінде мектепке дейінгі, бастауыш сыныптаы оушыны,жеткіншекті жне жоары сыныптаы оушыны , оны дамып жатан жеке тласын зерттейді.

Сондытан ксіби диагностикалы жмысты практикасы мен теориясын білем деушілер жеке тла ымыны азіргі тсінігімен таныс болу керек. Социологиялы , психологиялы зерттеу ешандай зіні педагогикалы талдауын ауыстыра алмайды. Кешендік зерттеу тланы зерттеу барысында леуметтік , психологиялы жне педагогикалы зерттеуді бірлігін амтамасыз етеді. Желілік жаынан педагогика тланы жйелі йымдастыруды спецификалы денгейін баса ылымдарды адам туралы алынан нтижелері мен біргелікте арастырады. Тла дегеніміз немі згеріп дамитын жйе , ол белгілі леуметтік трде алыптасады. Тланы алыптасуы саналы зін - зі басаруына абілетіні дамуымен ана сипатталып оймайды, ол керекті тртібін амтамасыз ететін сйкес мотивацияны алыптастырумен сипатталады. Мотивация (себеп) ішкі конфликттерді жеіп шыуды амтамасыз етеді. Адам тла болып тек зіні тртібі мен іс - рекетін басаруа абілетті ететін психологиялы дамуыны денгейіне жеткен кезде ана алыптасады. (Л.И.Божович)

Психикалы іс-рекетті дамуы динамикалы пен трасыздан тратыа арай жреді. Сырты серлер психикалы процестер мен жадайларды траты асиеттерге айналдырады. Жадайларды фонында психикалы процестер мен тланы асиеттері пайда болады. асиеттер белсенділікті белгілі бір адама атысты траты жне орныты денгейін сипаттайды. Бл денгей тланы леуметтік ндылыын анытайды жне оны рі арай дамуына субъективтік жадай жасайды. алыптасан жйе ситуациялы серлер мен згерістерді тртіпті егеменділігін амтамасыз етеді. Бл егеменділік тланы анытыы мен жетілуіні крсеткіші болып табылады.(А.Г.Ковалев).

Педагогикада оушы тласын талдауды негізгі баыттары аныталан:

1. Кішкентай кезіндегі баланы трбиелеу бірыай процесс болып табылады.Ал оушы тласыны алыптасуы, трбиелеу функцияларыны(стимулды, іс рекетіні сйкестігімен, трбиелеу процесіні бліктеріні бірттастыымен, В.С.Ильин) жзеге асуымен амтамасыз етіледі.

2. Тланы алыптасуындаы даму, трбиелеу, оу потенциалы.(Ю.К.Бабанский, В.В.Давыдов, А.А.Кирсанов, И.Я.Лернер,М.И.Махмутов жне т.б.). Оу іс -рекеті жеке белсенділікті спецификалы формасы ретінде тланы згертуге баытталан. Мысалы, оу процесінде негелік сана- сезім дамиды,ал танылатын ортаны дамуы, нормалы негелілікті талаптары туралы спецификалы балалы кзарасыны алыптасуына келеді.

3.Оушыны басалармен араласу арым- атынасы субьектіні болу процесі ретінде. Оушыны тртібі араласу субьектісі ретінде леуметтік жадайларды анытайды. Оны негізгісі- “Мен” деген бейне. Оны негізін тланы зін- зі сыйлауы райды. леуметтік жадайлара: арым- атынас жадайы, баса адама баытталан жадай, эмпатияа дайынды яни жанашырлыа, мейірімділікке жне т.б.(А.В.Мудрин).

4.Оушы тласыны зін-зі трбиелеуі. зін-зі трбиелеу тланы белсенділігімен аныталады. зін-зі трбиелеу ажеттілігі тланы дамуыны е жоары формасында. Оушыны зін-зі трбиелеу мазмнын жігерлілік пен негелік, жаман асиеттерді жеу.(А.А.Арет, А.Г.Ковалев,Л.И.Рувинский жне т.б.).

5.Тланы тртібі мен дамуындаы ауытуларды жеу.

иын балалар мен жасспірімдерді трбиесіні негізгі лшемі тланы белсенділігімен баытталуы, жетекші іс-рекеттерге кзарасы, жеке психологиялы ерекшеліктер мен асиеттер болып табылады. Трбиесіні ауытулары бар балалар - иын трбиеленетін балалар, за бзушы жасспірімдер жне кмелетке толмаан ылмыскерлер.(М.А.Алемаскин, А.С.Белкин, И.А.Невский, Б.Ф.Райский жне т.б.)

Билет