Дретті дептері
Тілдік маынада деп дегеніміз - адам бойындаы матаулы асиет. Ал шариатты маынада деп дегеніміз - пайамбарымызды (саллаллау алайи уа саллам) бірде істеп, бірде істемеген амалы. Сонымен атар деп «мустахап», «мандуп» жне «ерікті іс» деп те аталады.
кімі: істелсе сауап, істелмесе айып жо.
Дретті дептері:
1. былаа арап отыру. йткені дрет лшылыа жатады.
2. Денеге жне киімге кір су шашырамас шін, биіктеу жерге отыру.
3. Жрекпен де, тілмен де ниет ету.
4. Саусатар жуыланда ке саинаны айналдырып озау. бу Рафиъ, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( )
«Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) дрет аланда саинасын озайтын»[116].
5. Ауыз бен мрына суды о олмен жіберу жне сол олмен сібіру. ли, Алла таала оан разы болсын, пайамбарды (саллаллау алайи уа саллам) дретін былай сипаттады:
(.. )
«..О олымен ыдыстан су алып, аузын толтырып шайады. Мрнына су жіберіп, сол олымен сібірді. Осы нрсені ш мрте жасады»[117].
6. Екі шынашаты екі латы тесіктеріне кіргізу.
7. Дрет аланда жуылуы парыз р мшені «Бисмилла» айтып жуу. бу урайра, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін жеткізді:
( )
Дрет аланыда: «Бисмилли уал-хамду лилли»-деп айт. Осыны станатын болса, сол дреті бзыланша жасы істерді жазылуы еш тотамайды»[118].
8. Намаза дайындалу ниетімен намазды уаыты кірмей трып дрет алу. Бл деп мсылманды ынталыа йретеді. Алайда дреті стамайтын кісі шін намаз уаыты кірген кезде аланы дрысыра.
9. Дреттен со кулік сздерін айту. Уба ибн Амир, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
( : )
Сендерден біреу дрет алып, дретті жасылап алса сосын дретіні соында: «Серігі болмаан жалыз Аллатан баса тір жотыына кулік беремін жне Мхаммед Оны лы рі елшісі екеніне кулік беремін»-дейтін болса, оан жннатты сегіз есігі бірдей ашылып, алаан есігінен кіреді»[119].
Бл хадисті Ат-Тирмизи келтірген мтініні соында мына сздер осылан:
) (
«..Аллаым, мені туба етушілерден жне тазалардан ылшы».
10. Дреттен кейін дене мшелерін сртпей кептіру. Пайамбар (саллаллау алайи уа саллам) сыл йынан со, оан Маймуна анамыз, Алла таала оан разы болсын, орамал алып келеді. Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) орамалды алмай былай дейді: «Суды, былай, сілкуге болады»[120]. рине, бл хадисті мтіні суды млдем сртуге болмайды деген маынаны бермейді, алайда сртілмей кебуі абзал. Дегенмен, суы жерлерде дрет пен сылдан кейін сртіну абзал. йткені адамны денсаулыын орау - шариатты асыл масаттарынан.
11. Дреттен кейін былаа арап, дреттен алан суды ішу. Хусейін ибн ли, Алла таала оан разы болсын, былай дейді:
) : : (
кем ли, Алла таала оан разы болсын, дрет алуы шін су келуіме шаырады. Мен су келіп, оан жаыныра ойдым. Екі олын ыдыстаы суа кіргезбес брын ш мрте жуып алды. Сосын ш мрте аузын жне ш мрте мрнын шайды. Сосын ш мрте бетін жуды. Сосын о олын шынтаа дейін ш мрте жуды. Сосын сол олын да солай жуды. Сосын басына бір мрте мсх жасады. Сосын о аяын тобыа дейін ш мрте жуды. Сосын сол аяымен де осылай істеді. Сосын орнынан трегеліп, маан: «періп жіберші»-деді. Мен оан дрет суынан алан ыдысты пердім. Трегеп тран бойы дретінен артылан судан ішті. Мен а-та болдым. Мені та аланымды кріп, былай дейді: «Та алмай-а ой. Расында, мені істегенімді кргенідей, мен де пайамбар (саллаллау алайи уа саллам) атаны осылай істегенін крдім. Ол да осылай дрет алан жне трегеп трып дретінен артылан судан ішкен»-деді[121].
12.Дреттен кейін екі ркат намаз оу. Ъуба ибн Ъамир, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
) (
«айсыбір мсылман дрет аланда дретін жасылап алса, сосын трып екі ркат намаз оыса жне намазына жрегімен жне жзімен берілсе, лбетте, оан жннат ужіп болады»[122].
13.Екі олды шынтатан асырып, ал екі аяты тобытан асырып жуу. Наъим ибн Абдулла, Алла таала оан разы болсын, былай деді: Мен бу урайраны, Алла таала оан разы болсын, дрет аланын крдім. Ол бетін жуып дретті жасылап алды. Сосын о олын білекке (иы блшы етіне) дейін жуды, кейін сол олын білекке дейін жуды. Кейін басына мсх жасады. Сосын о аяын сираа дейін жуды, кейін сол аяын да сираа дейін жуды. Сосын былай деді: «Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) дретті осылай аланын крдім»[123].
Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) былай деді:
) (
«Дретті жасылап аландары шін, иямет кні сендер жарыраан жлдыз жне аппа боласыдар. Сендерден кімні шамасы келсе, жлдызы мен атыын арттырсын»[124]. Бл хадисті маынасы кім дрет аланда бетін міндетті клемінен асыра жуса, иямет кні жзі жлдыздай жарырайды. Сондай-а екі олын шынтатан асырып жуса жне екі аяын тобытан асырып жуса, жуан орындары шыр айнала аппа болып жарырайды.
14. ол мен аяты сауса бастарынан бастап жуу.
15. Мойына мсх жасау. Омар ибн л-Хаттаб, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
( )
«Мойына мсх жасау иямет кні боаудан сатайды»[125].
Талха ибн Мусарриф кесінен, ал кесі атасынан жеткізген хадисте былай делінеді:
) (
«Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) басына мсх жасаанда олдарын желкесіне дейін жне оан жаласан мойнына дейін апарды»[126].