Ташри ткбірі анша мрте айтылады?
Парыз намаздарынан кейін бір мрте айтылады. Нпіл, тір жне жаназа намаздарынан кейін айтылуы ужіп емес.
Кімге ужіп?
Ташри ткбірін мейлі жамаатпен, мейлі жалыз атарылан р парыз намазыны артында ер адамдара да, йел кісілерге де бір мрте айту ужіп. Бдан кбірек айту мустахап. Ер адамдар ткбірді ктерікі дауыспен, ал йел кісілер іштерінен айтады. Айт намазы мен тір намазынан кейін айтылмайды. Сол секілді трылыты кісіге де, жолаушы кісіге де парыз намазынан кейін ташри ткбірін бір мрте айту ужіп. Намаза кешігіп осылан кісі де ткізіп алан ркттрін толытыран со ткбір айтады. Ибн Омар мен Анас ибн Млик, Алла таала олара разы болсын, Арафа кні таерте Минадан Арафаа баранда жолаушы бола тра ташри ткбірлерін айтатын[729].
мму Ъатия, Алла таала оан разы болсын, былай деді: «Тіпті етеккір кйдегі йел кісілер айт кні йлерінен шыып, намаз оымаса да, ер адамдарды арт жаында трып, адамдармен бірге ткбір айтатын»[730].
Намаз аяталанда кімні дреті бзылса, ташри ткбірлерін дретсіз айтуына болады.
Ташри ткбіріні бейнесі:
" "
«Аллау кбар. Аллау кбар. Л ила иллллау Аллау кбар. Аллау кбар уа лиллил-хамд»
Бан осымша мына сздерді де айтса болады:
" . "
«Аллау кбару кабира(у) уалхамду лилли касира(у) уа субханаллаи букратау-уа асила. Л ила иллллау уахдау садаа уаъдау уа насара ъабдау уа азамал-ахзаба уахдау. Л ила иллллау уа л наъбуду илл иййау мухлисина луддина уа лу кариал-кафирун. Аллаумма салли ъала саййидина Мухаммад»
Сол секілді злхижжа айыны алашы он кнінде ткбір сздерін айту намды. бу урайра мен Ибн Омар, Алла таала олара разы болсын, злхижжаны алашы он кнінде базара арай шыып, ткбір сздерін айтатын. Олара еріп, адамдар да ткбір айтатын[731].
Он шінші блім:
Жолаушы намазы
Науас кісіні намазы
Ауіп намазы
Бірінші: Жолаушы намазы
Жолаушы намазыны кімдерімен танысар алдын, алдымен, сапар трлерін баяндайы. Сапар трлері:
1 - лшылы сапары. Бан ажылы сапары мен Алла жолындаы креске аттану сапары жатады.
2 - Мбах сапар. Бан саудалы немесе демалыс сапары жатады.
3 - Кнлі сапар.
Жолаушыа тн кімдер
1 - Рамазан айында ауыз ашуына рсат.
2 - Мсіге жасаан мсх мерзімі ш тулікке созылуы рсат.
3 - Жма намазыны, айт намаздарыны жне рбан шалу ужіптері мойнынан тседі.
4 - Трт ркат намазды екі ркат етіп ысартып оуы лзім.
5 - ауіптенген жадайда намазды соы уаытына кешіктіріп оуына болады.
Намазды ысартып оу
Алла таала ран Крімде былай деді:
«Жне жер кезіп, сапар шеккен кездеріде кпірлерді сендерге зиян тигізуінен ауіптенедер, намазды ысартып оуларыда сендерге кн жо. рине, кпірлер сендерге ашы дшпан»[732]. Бл аятта намазды ысартып оуа рсат ететін шарт - дшпаннан болсын, арашылардан болсын ауіп сезу. Жалпы, пайамбарды (саллаллау алайи уа саллам) бкіл сапары ауіпті болатын. Яъла ибн Умаййа Омардан: «азіргі жадайымыз ауіпсіз емес пе? Намазды неге ысартып оимыз?»-деп сраанда Омар, Алла таала оан разы болсын, оан былай дейді: Мен бл туралы пайамбардан (саллаллау алайи уа саллам) сраан едім. Сонда ол былай деді: «Бл - Алла тааланы сендерге берген садаасы. Садаасын абыл алыдар!»[733].
Намазды ысартып оу дегеніміз – трт ркат парыз намаздарын екі ркат етіп оу. Айша анамыздан, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( )
«Негізінде, намаздар трылыты кісіге де, жолаушы кісіге де екі ркттік бейнеде парыз етілді. Кейін жолаушы намазы сол бейнеде алып, трылы намазына таы екеуі осылды»[734].
Сннет намаздарын жолаушы кісі жадайына арай з алауынша оиды. Егер сапар трі демалыс болса, оыаны абзал. Сапар трі шыл болса, оымауына болады. Пайамбарды (саллаллау алайи уа саллам) ешбір сапары демалыс шін болмаан, керісінше бейнетке толы болатын. Сол себептен Ибн Омарды, Алла таала оан разы болсын, айтуынша: «Пайамбара (саллаллау алайи уа саллам) серік боланымда, сапарда нпіл оымайтын»[735].
Кімі
Ибн Аббас,Алла таала оан разы болсын, оан былай дейді:
( )
«Алла таала пайамбарларыны тілімен намазды трылыты жадайда трт ркт, сапарда екі ркт жне ауіпті жадайда бір ркт етіп[736] парыз етті»[737].
Жоарыда айтылан хадистерді негізінде жолаушы кісіге трт ркат парыз намаздарын екі ркат етіп ысартып оу - ханафи мзабінда, - ужіп. Ал ысартпай толы оу - мкр тахриман.