Намаз бен ораза мойыннан тсетін жадайлар
1 - Ишара жасауа шамасы келмеген кісі сол кйі ліп кетсе, мойнында арыз болмайды. Ауру немесе сапар шін ауыз ашып, жазылмаан кйі немесе сапардан оралмаан кйі мірден озан кісіні жадайы да осылай.
2 - Намаздарын зірсіз жне зірмен ткізген кісі оны азасын теуіне ммкіндік беретін бір туліктен аз уаыт тпей мірден озса. Ауру немесе сапар шін ауыз ашып, жазыланына немесе сапардан ораланына біраз уаыт тіп, сол уаыт ішінде азасын теуі ммкін бола тра дниеден озан кісіні артында алан адамдара парызды есесін тлеулері сиет етіледі. Тіпті тір намазы шін, йткені ол - ужіп. Сол секілді оразаны сталмаан р кні шін.
Парызды есесін тлеу дегеніміз - жарты са[753] нмен немесе бір са рма, мейіз, арпа немесе оларды ашалай беру жолымен міскінді таматандыру. Ашалай берген абзал. Барлы азаларыны есесін бір ана паыра беруге де болады. Мрагер кісі зіне марм сиет еткен мраны штен бірінен парызды есесін тлейді. Тленетін ашаны клемі бдан асса, асан нды тлеу міндет емес. сиет тастауа лгермеген марм шін мрагерді з малынан тлеген ашасымен мармны мойнынан парыз тседі. Марм шін оразасын немесе намазын айтару дрыс емес. Ибн Аббас, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( )
«Ешкім біреу шін ораза стамайды жне ешкім біреу шін намаз оымайды. Алайда, оан біреуді р кні шін бір муд[754] бидаймен (паырды) таматандыруы ажет»[755].
Шінші: ауіп намазы
ауіп намазы ранны мтінімен жне пайамбарымызды (саллаллау алайи уа саллам) сннетімен бекіген. Мндаы «ауіп» дегеніміз - ору емес, алайда жауды крінуі немесе ауіп тну.
Кімі
Жау крінгенде, кемені бату апатынан тару барысында, рт сндіру барысында парыз намаздарын ауіп намазы бейнесімен оуа болады.
Алла таала ран Кірімде айтады:
«(й, пайамбар!) Оларды арасында болып, намаздарына имамды еткеніде (екіге блген) топты біреуі сенімен (ауіп намазын) оысын. Жне олар аруларын астарына алсын. Сжде жасаан (намаз оыан) со арта барып трсын. Сосын намаз оымаан екінші топ келіп, сенімен намаз оысын. Олар да саты жасап, аруларын астарына алсын. Бар кшімен сендерге тап берулері шін, кпірлер арулары мен жаратарыды мытуларыды алауда..»[756].
Оылу бейнесі
Мсылмандарды жау адып тран уаыттарда пайамбарымыз (саллаллау алайи уа саллам) оыан ауіп намазы жадайларды згешелігіне байланысты ртрлі бейнелерде атарылан болатын. ранда келген бейнеге е жаыны - келесі бейне: Жау крінген жадайда имам жауынгерлерді екі топа бледі. Бір топ аруын олына алып, жауды кзетеді. Оларды арттарына тран имам екінші топпен парыз намазын оиды. Намаз трт ркат немесе ашам болса, екі рктін оиды. Ал екі ркат немесе жолаушы намазы болса, бір ркат оиды. Екі ркат намазда имам екінші сждеден басын ктергенде блар орындарынан трып, жауды кзету орнына барады. Ал трт ркат намазда бірінші ташаудтан кейін кзет орнына барады. Алайда, намаздары лі аяталмаандытан, егер олар осы кезде клікке мінсе немесе баса тарапа жрсе, намаздары бзылады. Бларды орнына, енді, бірінші топ келеді. Олар тахрим ткбірін айтуларымен имама осылады. Имам бл топпен намазды алан блігін аятайды. Намаз аяталанда имам ана слем береді. Имамны слемінен кейін бл топа намазды алан блігін осы орындарында немесе кзет орнына барып толытыруа болады. Блар намаза кейін осыландытан, толытыратын ркттрінда ран оулары ажет. Екінші топа да намаздарыны алан блігін не кзет орындарында, не намаз бастаан орындарына келіп толытыруына болады. Олар намазды имаммен бірге бастаандытан, толытыратын ркттрінда ран оымаса да болады. Кейін слемдерін беріп, брі майдан ісіне кіріседі.
Ибн Омар, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( . : : )
«Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) кейбір кндері ауіп намазын оыан еді. Бір топ оан йып, бір топ жау тарапын кзететін. зімен алан топпен бір ркат оып, олар кзет орнына баратын. Сосын оан екінші топ келіп, олармен бір ркат оитын. Сосын р топ алан ркттрін тейтін»[757].
Жау шабуылыны кштілігінен намазды бл бейнеде оу ммкін болмаан жадайда мсылмандар намазды не тран жерлерінде, не кліктеріні стінде кез келген баыта арап оуларына болады.
Алла таала ран Крімде айтады:
«Егер ауіптенседер, трегеп немесе клік стінде (оыдар). ашан бейбіт болсадар, Аллаты здеріе білмеген нрселерді йреткеніндей еске алыдар»[758].