Каффарат алай жасалады?

Рамазан оразасыны бір кнін немесе бірнеше кнін біле тра бзан кісі бір ана кффарат тейді. Яни л азат етеді. Оан шамасы келмесе, екі ай бойы збей ораза стайды. Оан шамасы келмесе, алпыс міскінді таматандырады. Кффарат дегеніміз - шариатты мсылмана олданатын ескерту шарасы. Рамазан оразасын біле тра бзушы мсылман атесін жуу кффртін тмендегідей тейді:

1 -Денесінде айыбы жо, дені сау л азат ету. лды мсылман болуы шар емес. Азат ететін лы болмаса, лды нын тлейді.

2 - л азат етуге немесе нын тлеуге шамасы келмесе, екі ай бойы ораза стайды. Яни алпыс кн збей ораза стайды. йел кісі кффртін хайыз немесе нифас келген аралыта зіп, сосын айта жаластырады.

3 - лсіздік пен ауруа байланысты екі ай оразаа шамасы келмесе, алпыс міскінді таматандырады. Таматандыру екі мезгіл таматы райды: р міскінні таы асы пен кешкі асын ктереді. Немесе р міскінге тскі ас екі еселеніп беріледі. Сол секілді алпыс кн бойы бір міскінді таматандырса да болады. йткені ол бгін тама ішкенімен, ерте айта мтаж кйге айналады. Таматандыру дегенде - міскінді тойызу кзделуде. Мны клемі: 1кг 375,5г бидаймен (нмен) немесе 2кг 751г рма не арпамен беріледі. Бларды орнына ны берілсе де болады.

бу урайра, Алла таала оан разы болсын, былай деді: Бір кісі пайамбара (саллаллау алайи уа саллам) келіп:

( . : : . : : . : : . : : . : . : : )

«й, Аллаты елшісі! рыдым»-дейді. Ол: «Сені не ртты?»-деп срайды. Ол: «Рамазанда (кндіз) йеліме жаындап ойдым»-дейді. Ол: «Азат ететін л таба аламысы?»-дейді. Ол: «Жо»-дейді. Ол: «Екі ай бойы збей ораза стай аламысы?»-дейді. Ол: «Жо»-дейді. Ол: «Алпыс міскінді таматандыратын нрсе таба аламысы?»-деп срайды. Ол: «Жо»-дейді. Сосын Аллаты елшісі біраз ндемей отырды. Сол уаытта оан біреу бір себет рма келеді. Пайамбар (саллаллау алайи уа саллам) анау кісіге: «Мынаны садаа етіп тарат»-дейді. Ол: «Бізден мтажыра адам бар ма екен? аламызды екі арасында орналасан жртты ішінде бл нрсеге бізден мтажыра отбасы жо шыар?»-дейді. Мны естуші пайамбар (саллаллау алайи уа саллам) кледі. Тіпті ит тістері крінеді. Сосын оан: «Бар да, отбасыды таматандыр»-дейді[914].

 

 

Екінші: Шариат тарапынан рсатсыз ашылан оразаны азасын ана теуді парыз ететін жадайлар:

1 -Тамаа жатпайтын нрсені біле тра абылдаса. Мысалы, дрі абылдаса, немесе бір дн, н, жемісті сйегі, ааз, мата, тас, са темір, топыра, былары, тиын секілді заттарды аузына салып, жеп немесе жтып ойса. Сол секілді лаына, мрнына, аузына, жыныс жолдарыны аузына дрі тамызса, аузына тскен жабыр тамшысын, ар немесе брша жтып ойса, сол кнгі оразаны азасын тейді.

2 - Тсектік атынас болмаанымен, жбайын шатап, сйгендіктен немесе баса жолдармен шует блінсе.

3 - зін-зі стырса. Немесе мжбрлі келген сыты жтып ойса.

4 -мытып тама жеген кісі кімді білмегендіктен, оразасын бзылан санап, тама жеуін жаластырса.

5 - Біреуді тарапынан тама ішуге немесе жбайы тарапынан тсектік атынаса мжбрленсе.

6 - Аузымен немесе мрнымен дейі кез келген ттінді тартса.

7 - Таы уаытта ораза болып, кндіз сапара аттанан кісі тама жеп ойса, немесе йеліне жаындасса, сол кнні азасын тейді.

8 - Та лі атпаан шыар деп бір нрсе жеп-ішсе немесе йеліне жаындасса, сосын зіне таны атып ойаны аныталса, азасын тейді. Сол секілді кн батан шыар деп, алайда кн лі батпаан уаытта ауыз ашып ойан кісі де осылай істейді. Кім та атпай тама жеп отыранда немесе жбайына жаындасып жатанда та ата бастаса, бірден тотаса, оразасы дрыс болады.

9 -Ораза болан кісі кндіз ауру сезсе, сосын тама ішпесем зиян бола ма деп орыандытан аузын ашса, алайда ешандай ауру болмаса, кейін сол кнні азасын тейді.

 

шінші: Шариат тарапынан ашуа рсат етілгенімен, оразаны азасын теуді парыз ететін жадайлар:

1 -Ауру. Рамазан айы туанда наты ауыран кісіні ораза стауы ауруды асынуына, емні кешігуіне кедергі болан жадайда оан ораза стамауына болады. Оразаны ауруа зиянды екені не зіні брыны тжірибесінен, не білікті мсылман дрігерді нсауымен аныталуы ажет. стамаан кндеріні азасын сауыанда тейді.

2 - Сапар. Сапарды бейнесі намазды ысартып оуа рсат ететін болуы ажет. Бл 83 км ашытыпен жзеге асады. Сондай-а сапара шыатыны та атпай белгілі болуы шарт. Жолаушы кісіге рамазан айында ауыз ашуына болады. Кейін азасын тейді. Алайда, ораза кісі сапара та атан со шешім абылдаса, оан сол кнгі оразасын зуіне болмайды. Алла таала ран Крімде айтады:

«..Кім сендерден науас немесе сапарда болса, баса кндері айтарады..»[915].

 

Ибн Аббас, Алла таала оан разы болсын, былай деді:

( )

«Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) сапарда ораза стады жне аузын ашты»[916].

Алла тааланы ран Крімдегі:

«..Ораза стаулары здеріе жасы, рине, егер білетін болсадар?!»[917] сзін негізге алынса, рине, егер зиян болмаса, сапарда ауыз ашана араанда ораза стаан абзал. бу Ад-Дарда, Алла таала оан разы болсын, былай деді:

( )

«Аллаты елшісімен (саллаллау алайи уа саллам) бірге ысты кндері болан сапарларымызды бірінде кргенім, кнні ысты боланы соншалыты, бріміз ыстыты айтару шін олымызды мадайымыза оятынбыз. Сонда арамызда Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) мен Абдулла ибн Раууахадан баса ораза стаан ешкім болмады»[918].

Анас, Алла таала оан разы болсын, былай деді: «Біз Аллаты елшісімен (саллаллау алайи уа саллам) бірге сапара шыатынбыз. Сонда арамызда ораза стаан кісі ораза стамаан кісіні, ал ораза стамаан кісі ораза стаан кісіні еш айыптамайтын»[919]. Ал атты науас кісіге: «Ауырсам да стай беремін»-деп шешім жасауын болмайды.

3 - Шайас. Ораза кезінде шайасты кндіз болатыны белгіленсе, онда лсіреп алмас шін оразасын зуіне болады.

4 - Жкті немесе бала емізуші йел. Жкті немесе бала емізуші йел білікті мсылман дрігерді нсауымен немесе мірдегі тжірибесіне сай, зі шін немесе баласы шін орыса, ораза стамауына болады. Кейін азасын тейді. Анас ибн Млик, Алла таала оан разы болсын, пайамбарды (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:

( )

«Шындыында, стем рі лы Алла жолаушыны мойнынан ораза мен жарты намазды тсірді. Сол секілді жкті жне бала емізуші йелді мойнынан да»[920].

5 -Ауыр ебектегі кісі. атты шлдеуі немесе атты арны ашуы нтижесінде кзі арауытып, лсіздік пайда болса, басы айналса, оразасын зуіне болады.

Ескерту:Бл кісілерді бірісебебі тотаан бетте кз жмса, азасын теу мойнынан тседі. Алайда себеп тотаан со азасын теуге шамасы келетіндей бірнеше кн ткенде кз жман кісі шін артында алан мрагер оны арыз кндеріні есесін (пидия) тлейді. Парызды есесін тлеу дегеніміз - жарты са[921] нмен немесе бір са рма, мейіз, арпа немесе оларды ашалай беру жолымен міскінді таматандыру. Ашалай беру абзал. Барлы азаларыны есесін бір ана паыра беруге де болады. Мрагер кісі зіне марм сиет еткен мраны штен бірімен парызды есесін тлейді. Тленетін ашаны клемі бдан асса, асан нды тлеу міндет емес. сиет тастауа лгермеген марм шін мрагерді з малынан тлеген ашасымен мармны мойнынан парыз тседі. Марм шін оразасын немесе намазын айтару дрыс емес. Ибн Аббас, Алла таала оан разы болсын, былай деді: «Ешкім біреу шін ораза стамайды жне ешкім біреу шін намаз оымайды. Алайда, оан біреуді р кні шін бір муд[922] бидаймен (паырды) таматандыруына болады»[923].

 

 

Тртінші: азасы телуін талап етпегенімен, аза кндерді есесін (пидия) тлеуді парыз ететін жадайлар:

1 -аусаан шал мен кемпір ораза стауа шамасы келмесе, оразаны р кні шін пидия тлейді. Ибн Аббас, Алла таала оан разы болсын, Алла тааланы рандаы:

«..Шамасы келгендер бір міскінді таматандыруы арылы пидия тлейді»[924]-деген сзіне берген тпсірінде былай деді:«Бл жерде ораза стауа шамалары келмейтін артайан шал мен артайан кемпір айтылуда. Олар р кндері шін міскінді таматандырады»[925]. Анас, Алла таала оан разы болсын, артайан шаында бір не екі жыл ораза стай алмай, р кнні орнына нанмен жне етпен бір міскінді таматандыран еді[926].

2 - Емделуі ауыр, созылмалы аурумен ауыратын кісі.

 

Бесінші: Оразаны ашылуы да, азасы телуі де парыз болатын жадайлар:

Бл жадай хайыз бен нифасы келген йелге ана атысты. Айша анамыз, Алла таала оан разы болсын, былай деді:

( )

«Бл жадайда оразаны азасын теуіміз бйырылып, намазды азасын теуіміз бйырылмайтын»[927].

 

Алтыншы: Оразаны збеуімен атар азасын теуі де парыз болатын жадайлар:

1 -Та атпады деген сеніммен сресін та атанда ішкен кісі.

2 - Кн батты деген сеніммен аузын кн батпай ашан кісі.

Бл екі жадайда сол кнгі ораза рамазанны адірі шін аяына дейін сталуы жне кейін азасы телуі парыз. Ханзала, Алла таала оан разы болсын, Омарды, Алла таала оан разы болсын, досы болан еді. Ол былай деді:

( : . : . : )

«Бірде рамазан айында Омарды асында болдым. Кн батанда ол ауыз ашты. Адамдар да ауыз ашты. Сонда азаншы адамдара: «й, адамдар! Мына кн, лі батпады»-деп хабар білдіреді. Мны естіген Омар азаншыа: «Алла бізді ширктен аман ылсын. Сені баташы етіп таайындамаан едік»-дейді. Сосын адамдара: «Ауыз ашандар бл кнні орнына баса кні ораза стасын!»-дейді[928].

3 -Аузын немесе мрнын шайанда ешіне байамай жгіріп кеткен сумен оразам бзылды деген оймен ателесіп ауыз ашса.

4 -Мжбрлі трде ауыз ашса.

5 -Бір кн толы ораза стаанымен, оразаа деген ниеті болмаса.

Оразаны азасы келесі рамазана дейін теліп болуы ажет. азасы телетін кндер кешіктірілмей жне арасы зілмей сталуы мустахап, біра шарт емес.