Жетінші: Оразаны бзбайтын жадайлар
1 -мытып тама жесе, сусын ішсе, жбайымен тсектік атынаса тссе. бу урайра, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
( )
«Ораза бола тра мытып жеп-ішсе, оразасын толытырады. Бл - Аллаты оны таматандыруы жне андыруы»[929]. Мндай адамды круші кісіге оны ораза екенін есіне тсіріп, дереу тотатуы ажет. Есіне тсірмеу мкр тахриман.
2 - Кндізгі йы кезінде шуетті блінуі. Ибн Аббас, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
( : )
«ш нрсе оразаны ашпайды: су, хижама жне кндізгі йыда шуетті блінуі»[930].
3 -Ойлау немесе арау нтижесінде шует блінуі. Сол секілді шует жбайын сйгенде блінсе де ораза бзылмайды. Айша анамыз, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( )
«Пайамбар (саллаллау алайи уа саллам) ораза бола тра сйетін жне аймалайтын. Араларыда з алауына е стамды сол болатын»[931].
4 -Терісін майласа немесе шомылса, ораза ашылмайды.
5 - Срме жау. Айша анамыз, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( )
«Пайамбар (саллаллау алайи уа саллам) ораза бола тра срме жаатын»[932]. Сол секілді кзге дрі тамызу да оразаны бзбайды.
6 - Хижама жасату. Ибн Аббас, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты: «ш нрсе оразаны ашпайды: су, хижама жне кндізгі йыда шуетті блінуі»[933]. Сол секілді сауса басынан жне тамырдан ал алдыруды кімі де осылай.
7 - Еріксіз кірген ттін.
8 -Жолды шаы немесе шыбын, маса, шіркей кірсе. Сресі кезінде абылдаан дрі дміні еште сезілуі.
9 -Ер кісіні мшесі аузына укол жасалуы немесе дрі май салынуы имам бу Ханифаны жеке кзарасында оразаны бзбайды.
10 -Мрыннан блінген шырыш ауыз уысына тсіп, жтылса. рине, ткіріп тастау мустахап.
11 -Суа малтыанда немесе шомыланда лаына байаусыз су кетсе.
12 - Тістеріні арасына клемі са бршатан кішкентай, трып алан тама алдыын жту.
13 - Тіс жлу. Алайда ішке ан мен дрі кетпеуі шарт.
14 - Глді, жпарды иіскеу.
15 - Мсукті немесе кдімгі тіс тазалаышты олдану. Біра пастамен тазалауа болмайды. йткені ол сілекейге араласып ішке кетуі бден ммкін.
16 -з бетінше келген сы, тіпті ауыз толтырса да, оразаны бзбайды. Алайда келген сыты жтып ойса, бзылады.
17 - Жніп кйінде та атыру оразаны бзбайды. Біра та намазы шін сыл йынуы парыз.
18 - Белгілі бір себеппен ауыз ашуа ниеттеніп, сосын бл ниетінен айтса, ораза бзылмайды.
19 - Естен тану.
Екінші: Ужіп ораза
Ужіп ораза шке блінеді:
1 - Бзып алынан нпіл оразасыны азасын теу.
2 - Бастаан нпіл оразасын толы стау. Алла таала ран Крімде айтады:
«Амалдарыды жоймадар!»[934].
3 -Нзір иътикафті[935] оразасын стау. Мысалы, кім бір апта бойы мешітте иътикаф жасаймын деп Алла таалаа ант берсе, оны орындауы жне оразасын стауы ужіп болады.
Шінші: Сннет ораза
Сннет оразаларды масаты мсылманны Раббысымен байланысын кшейтіп, Оан жаындату. Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) былай деді:
( )
«Кім Алла жолында бір кн ораза стаса, Алла таала оны жзін оттан жетпіс кзге (жыла) алыстатады»[936].
1 - Бір кн ораза, бір кн ауыз ашу. Абдулла ибн Амру, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
( )
«Е абзал ораза - Дудті (алайи ас-салам) оразасы. Ол бір кн ораза стайтын жне бір кн ауыз ашатын»[937].
2 -ижра есебі бойынша р айды он шінші, он тртінші жне он бесінші кндерін ораза стау. бу Зарр, Алла таала оан разы болсын, зіне Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
( )
«Бір айда ш кн ораза стайтын болса, он шінші, он тртінші жне он бесінші кндерінде ста»[938].
3 -Дйсенбі жне бейсенбі оразасы. Усама ибн Зайд, Алла таала оан разы болсын, былай деді: Пайамбар (саллаллау алайи уа саллам) дйсенбі мен бейсенбі кні ораза стайтын. Мны себебі жайында сраланда:
( )
«Адамдарды амалдары дйсенбі мен бейсенбі кндері сынылады. Амалымны ораза болан кйде сынылуын натамын»-деп жауап береді[939].
4 - Шуул айыны алты кн оразасы. бу Аййуп, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
( )
«Кім рамазанды стаса, сосын ізінше шуулді алты кнін ораза стаса, мнысы дуір оразасы болады»[940].
5 -Арафа оразасы. Бл - ораза ажылытаы кісілерден басалар шін жне злхижжа айыны тоызында сталады. Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) былай деді:
( )
«Арафа кнгі оразамен Аллатан тілейтін сауабым - ткен жыл мен келер жылды (кнлрін) жууы»[941]. Таы бір хадисте:
( )
«Алла баса кндерді ешбіреуінде Арафа кніндегідей етіп, лдарын оттан тармайды»[942].
6 -Злхижжа айыны Арафа кнінен брыны сегіз кн оразасы. Хафса, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( )
«Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) трт нрсені тастамайтын: Ашура оразасын, злхижжа айыны он кнін, р айды ш кнін, та намазы алдындаа екі ркат сннетті»[943].
Злхижжа айыны алашы он кнінде, жалпы, істелетін амалдарды сауабы те ерекше. Ибн Аббас, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
( : )
«Бл кндері істелетін ізгі амалдардан Алла таалаа сйкімдірек болатын ешандай амал жо!»-деді.Сахабалар одан: «й, Аллаты елшісі, ол тіпті Алла жолында кресуден де сйкімдірек пе?»-деп срады. Ол:«И, тіпті, Алла жолында кресуден де сйкімдірек! Алайда, біреу жаны мен малын Алла тааланы жолында рбан ету ниетімен аттанып, сосын йіне одан ешнрсе оралмаса, рине, оан те келер еш амал жо»-деді[944].
7 -Ашура оразасы. Бл ораза мхаррам айыны онында сталады. Ибн Аббас, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( : : : )
Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) Мдинаа келгенде яудилерді ашура оразасын стап жргендерін байайды. Сосын олардан: «Блары не шін?»-деп срайды. Олар: «Бл - игі кн. Алла таала бл кні Мсаны жне Исраил рпатарын дшпандарынан (перауыннан) таран болатын. Мса осы кні ораза стаан»-дейді. Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) олара: «Сендерге араанда Мсаа мен жаынырапын»-деп, ораза стайды жне басалара да ораза стауларын бйырады[945].
Мхаррам айыны оныншы кнімен атар тоызыншы кнін ораза стау сннет. Ибн Аббас, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
( )
«Келесі жылы тірі болсам, лбетте, тоызыншы кнін де ораза стаймын»[946]. бу атада, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:«Арафа кнгі ораза екі жылды: ткен жне келер жылдарды жуады. Ал Ашура кнгі ораза ткен жылды жуады»[947].
8 - Мхаррам айындаы ораза. бу урайра, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
( )
«Парыз намаздарынан кейін, е абзал намаз - тнгі (нпіл) намаз. Рамазаннан кейін, е абзал ораза - Аллаты мхаррам айы»[948].
9 - Шабан оразасы. мму Салама, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( )
«Аллаты елшісі рамазанмен байланыстырып, бір жылда шабаннан баса айда толы ай ораза стамайтын»[949].
Ханафи мен млики мзаптарында бл оразаларды ішінде Ашура оразасынан басасыны кімі бекітілмеген сннет. Бекітілмеген сннет дегеніміз - пайамбарымыз (саллаллау алайи уа саллам) бірде істеп, бірде істемеген іс. Істелуі сауап, істелмеуі мкру емес. Бекітілмеген сннетті баса атаулары: мндуп, мустахап жне деп.