ЭЖ-ні брышты жылдамдыын реттеуді негізгі крсеткіштері

 

Негізгі крсеткіштерге жататындар:

а) реттеуді диапазоны; б) ыратылы; в) немділік; г) жылдамдыгы трагылыы;

д) жылдамдыты реттеудін баыты; е) ртрлі жылдамды кезде рсат етілетін жктеме.

 

а) реттеудін диапазоны

Реттеуді берілген длдігімен белгіленген жктеме момент немесс баса ауъіту орнатылан максималды жылдамды w_макс минималды жылдамды. w_мин атынасы

D =

реттеу диапазон 2:1;4:1;10:1;20:1 жне т.б. сандарды атынасымен крсетіледі.

 

б) реттеуді ыратыы

Бл бір жылдамдыган екінші жылдамдыа кшкен кездегі ыру. Нерлым ыру аз болса, солрлым ыраы жоары. Ыратылы коэффициенті арылы баалауа болады

j_ыр = ,

мнда w₁ жне w₁ -1 ыратылы сатыларындаы брышты жылдамдытар.

 

в) реттеуді немділігі

Бл ЭЖ-ні руына жне эксплуатациясына кететін шыындармен сипатталады.

ЭЖ-ні немділігі баалананда оны эксплуатациядаы сенімділігі жне реттеу процессі кезіндегі электр энергияны шыындары еске алынады. Жылдамдыты реттеу кезіндегі уат шыындары DР ЭЖ-ні ПК белглейді

h = ,

мнда Р₂ козалтышты білігіндегі уат.

Ж-нін маызды немділік крсеткіштерді бірі - уат коэффициенті жне реактивтік уатты ттыну:

озалтыштарды кбіне номиналды уат коэффиценті = 0,8-0,9. уатпен брышты жылдамды скенде уат коэффициенті седі. уат коэффициенті жктемеге туелді.

 

г) жылдамдыты тратылыы

Бл жктеме моментіні ауып кету кезіндегі брышты жылдамдыты згеруі, ал ол механикалы сипаттаманы уаттылыына туелді.

3.1 сурет-ртрлі аттылыы бар механикалы сипаттамалары.

 

Егер де арсылас М_к момент траты болса, онда якорь тізбегіне кедергі осылан кезде w₁ жылдамдыпен істеп тран озалтыш w₂ жылдамдыпен істей бастайды. Біра жктеме моменті кейбір шекте (±DМ) згерсе, онда жылдамдыта кейбір шекте (Dw) згереді.

 

д) жылдамды реттеуді баыты, яни негізгі жылдамдыа алай реттеу дістерден туелді жылдамдыты азаюы немесе лкейуі.

Негізгі жылдамды Э-тарды тізбектерінде сырты кедергілер жо негізгі жылдамды, яни w_нег табии механикалы сипаттама жатады.

 

е) озалтышты рсат етілетін жктемесі, яни реттеу сипаттамаларда за жмыс істегенде озалтышты моментіні е лкен мні. Бл жктеме озалтышты ыздырулыымен белгіленеді жне р трлі реттеу дістерінде ртрлі болады.

ртрлі ксіп механизмдеріні жктеме моментіні згеруі жылдамдытан туелділігі ртрлі. Мысалы, кптеген механизмдер реттеу траты момент кезінде болтанын алайды. Олара жататындар: ктеру крандар, прокат стандар жне т.б. Ал кптеген механизмдер реттеуді траты уат кезінде боланын алайды. Олара жатады: металл кесу станоктары.

озалтышты рсат етілетін жктемесі деп, озалтышты тоы номиналды тоа те жктемені айтады. Онда рсат етілетін момент, мысалы трагы ток озалтышты моментіне те

М_рук = КФІ_ном

Момент реттеу тсіліне туелді.

 

 

3.2 сурет-Туелсіз оздырылатын траты ток озалтышты екі зоналы реттеуіні сипаттамалары.

 

Зона 1 траты момент кезіндегі реттеуте сйкес. Шынында, озалтышты магнит аыны номиналды кезінде реттеу негізгі тізбекте кернеу немесе кедергі згерту арылы жзеге асырылса, онда якорь тоы номиналды болса, момент траты болады:

М_р = КФІ_ном = Const= M_ном

 

Бл зонада озалтыш білігіндегі уат сызыты за бойынша згереді, себебі ол брышты жылдамдыына пропорционалды

Р₂ = Мw

Зона II траты уатпен реттеуге сйкес, себебі бл реттеу магнит аынды згерту арылы орындалады. Бл жадайда номиналды тоа те траты ток кезінде брышты жылдамдыы скен кезде, магнит аынын гипербола заы бойынша згерту керек.

М_р = КФІ_ном = = М_ном .

Бдан шыады, бл реттеу зонада уат траты болып алады, себебі

Р_р = М_р w = М_{ном ном} = Р_ном = Const.

 

Туелсіз оздырылатын траты ток озалтышты брышты жылдамдыьн магнит аынды згерту арылы реттеу

w =

тедеуден ш ртрлі брышты жылдамдыты реттейтін тсілі шыады:

а) оздыру токты (магнит аынды) згерту арылы;

б) якорь тізбегіні кедергісін згерту арылы (реостатты);

в) озалтышты якорь кернеуін згерту арылы.

 

 

а) кедергі арылы жне б) кернеу реттеуіші арылы

3.3 сурет-Магнит аынды згерту арылы брышты жылдамдыты реттеу ЭЖ-ні слбалары.

 

Э-ты оздыру орамасы озалтышты 2-2,5% уатын ттынады, сол себептен оздыру токты згерту арылы реттеу те немді.

Бл дісті олдананда жылдамды негізгі жылдамдытан жоары реттеледі, ал рсат етілетін момент гипербола заы бойынша згереді жне рсат етілетін уат траты болып алады. w = f (І) электромеханикалы сипаттамалара оздыру тоы згерген кезде, идеаль бос жрісті брышты жылдамдыыны ртрлі мндері сйкес келеді, ол мына рнекпен аныталады

w_о =

3.4-суретте Ф = Ф_ном кезде тбии сипаттама шін идеаль бос жрісті брышты жылдамдыы w_о ордината сінде крсетілген.

Барлы электр механикалы сипаттамалар абцисса сіні бір нктесінде иылысады. Бл мынадан шыады, w = 0 кезде злектр механикалы сипаттамасыны тендеу трінен

0 = ,

ал мнан токты белгілесек I = = I _т

 

3.4-сурет. оздыру токты згерту 3.5-сурет. оздыру токты згерту арылы арылы брышты жылдамдыгы брышты жылдамдыты реттеуді реттеуді электр механикалы механикалы сипаттамалары

сипаттамалары

 

Механикалы сипаттамалар ординат биікте бір нктеде иылысады, себебі магнит аыны азайанда ыса тйыталу моментінде азаяды

 

M_.т.=KI_.т.F

Реттеу диапазоны 5:1 ден 10:1-ге дейін болады.

Жылдамды ыратылыын берілген диапазон шекте реттеу реостатты саты санына туелді.

Брышты жылдамдыты тратылыы жеткілікті жоары болады.

 

Туелсіз оздырылатын траты ток озалтышты брышты жылдамдыын реостатты жне импульстік параметрлік тсілмен реттеу

 

а) осу слбасы; б) жылдамдыты уыстылы згерту арылы реттегендегі график; в) механикалык сипаттамалар; г) тиристорлы кілтті слбасы

3.6-сурет. Брышты жылдамдыты импульстік тсілі арылы ретгеу

 

Якорь тізбегіне осылан осымша кедергі R_ос слбаа толы кіргізіледі немесе кілтпен тйыталады. R_ос ыса тйыталан кезде тізбектегі ток жне брышты жылдамды седі, ал кілт К ажыратылан кезде ток жне жылдамды азаяды. Кілтті коммутациясы периодты трде жзеге асырылады.

Брышты жылдамдыгы орташа мні жктеме момент жне кілт К-ны ажыратылан жне бекітілген затылыты атьгнасына туелді, яни басару импульстерді уыстылыына

= .

Егер де озалтышты білігіндегі жктеме траты кезінде ссе, онда брышты жылдамдыта да седі, ал =1 боланда (кілт К трагы жабылып тр) озалтыш табии сипаттамада жмыс істейді. =0 кезде озалтыш R_ос траты осылан реостат сипаттамада жлмыс істейді (кілт К ажыратылып трады) баса мндері кезінде эквивалентті осымша кедергі былай белгіленеді

R_ос.экв. = R_ос (1-)

 

Ал механикалы сипаттамалар мына тедеумен белгіленеді

=

 

 

3.15. Таырып 15.Электр озалтышты жылуы жне сууы. Жылу уаытыны тратысы. Электр озалтыш жмыстарыны номинал режимі. уатты тадау.

сынылатын дебиет:

1. Москаленко В.В. Электрический привод. М: Энергоатомиздат, 2000– 415 с.

2. Чиликин М.Г., Сандлер А.С. Общий курс электропривода. – М: Энергия, 1981. – 1981 г.

3. Басов А.М., Шаповалов А.Т., Кожевников А.С. Основы электропривода и автоматическое управление электроприводом в с.х. – М: Колос, 1972. – 344 с.

4. Шичков Л.П. Автоматизированный электропривод. Методические указания и задания. – М.: ВСХИЗО, 1986.